Czerni, Krystyna: Rezerwat sztuki: tropami artystów polskich XX wieku (Kraków, 2000)

BIAŁY GOŹDZIK
LEGENDA MARII JAREMY

„Słońce w koniunkcji z Księżycem na po-
czątku znaku Strzelca mówi o tendencjach
rebelianckich, pewnej zaczepności i silnym
poczuciu niezależności”.
Janina Kraupe,
Analiza horoskopu Marysi Jaremianki, 1 954

Prasa podała, że wrocławską ekspozycję grafik Salvadora Dali ogląd-
nęło ponad 100 tys. zwiedzających, ok. 2 tys. osób dziennie. Sama wi-
działam, jak ogonek na wystawę zakręcał przed ratuszem kilkakrotnie.
Podobny tłum odwiedzał skromny pokaz Balthusa w Muzeum Narodo-
wym, pilnowany przez gromadę ochroniarzy. Mało kto trafiał piętro ni-
żej, na wystawę nie reklamowaną z takim zapałem przez media - wielką
retrospektywę Marii Jaremy, której dziewięćdziesiąta rocznica urodzin,
a czterdziesta śmierci - wypada w listopadzie tego roku.
Piszę do Ciebie
na ostatnich stronach.
Miejsce honorowe.
Bo wszystko na odwrót.
Uczyniłaś je kiedyś
miejscem prawdy.
W ceremoniach naszej
„historii”.
Przeznaczono dla Ciebie ostatnie strony.
- słowa Tadeusza Kantora z Listu do Marii Jaremy zabrzmiały niepokojąco
aktualnie. A przecież dzieła Jaremianki - w wyborze kilkuset prac - mamy
okazję oglądać niemal tak rzadko, jak pokazy gwiazd zachodniej sztuki.

37