DOI issue:
Nr. 1
DOI article:Kręglewska-Foksowicz, Ewa; Linette, Eugeniusz; Powidzki, Janusz; Sławska, Aniela: Sztuka baroku w Wielkopolsce
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.41524#0071
SZTUKA BAROKU W WIELKOPOLSCE
II. 8. Gniezno, katedra, ołtarz w kaplicy Kołudzkich,
1647 r. (Fot. L. Perz i F. Maćkowiak)
II. 9. Poznań, katedra, nagrobek Zygmunta Raczyń-
skiego i Jana Wąglikowskiego, 1652. (Fot. PIS)
kontakty ze środowiskiem pomorskim, w dziedzinie
malarstwa równie niemal ważne jak kontakty kra-
kowskie dla rzeźby, znajdują wyraz zarówno w dzia-
łalności na naszym terenie rozległego warsztatu Hana
i jego uczniów (obrazy w Wieleniu, Czarnkowie, Unie-
jowie, „Ofiarowanie w Świątyni" w kaplicy Łubień-
skich w katedrze Gnieźnieńskiej)49 — jak i w łącz-
ności z Wielkopolską gdańskiej pracowni Bartłomieja
Strobla. Konarzewscy, Niemojewscy, Opalińscy z Gro-
dziska, zamawiają u artysty gdańskiego, zwanego przez
współczesnych „pictor celeberrimus" wielkie obrazy
ołtarzowe, wykraczające dzięki swym zaletom kolory-
stycznym i zręcznej kompozycji ponad to wszystko, co
ofiarować mogło miejscowe środowisko cechowe50.
W tym samym czasie, przed połową w. XVII po-
wstaje szereg obrazów świadczących o wzrastającej
znajomości dzieł Rubensa i o popularności rycin, wy-
konywanych przez licznych sztycharzy według malo-
4fl Sławska, jw., s. 28 nry 40, 79, 80.
50 E. Iwanoy ko, Bartłomiej Strobel, Poznań 1957.
51 J. Białostocki, M. Walicki, Malarstwo eu-
ropejskie w zbiorach polskich, Warszawa 1956, nr 185.
52 S. Wiliński, Krzysztofa Opalińskiego stosunek do
sztuki, jw.
wideł tego mistrza. Wspaniały gest fundacyjny staro-
sty bydgoskiego, Piotra Żeromskiego, któremu zaw-
dzięczamy najświetniejsze dzieło europejskiego baroku
przeniesione do Wielkopolski, obraz „Zdjęcia z Krzy-
ża" w Kaliszu, malowany przez Rubensa lub w jego
warsztacie51 teraz znajduje oddźwięk i zrozumienie.
Żeromskiemu sekundują Opalińscy, ofiarowując do oł-
tarza głównego w Sierakowie obraz o tym samym
temacie z tejże pracowni, do dziś fascynujący swą wy-
soką klasą i nie zidentyfikowanym nazwiskiem twór-
cy 52. Z pośród obrazów miejscowych, malowanych
w oparciu o rubensowską grafikę53 przykładowo wy-
mienić można „Wniebowzięcie Matki Boskiej" z ko-
ścioła we Wrześni (1641), dwa „Męczeństwa św. Wa-
wrzyńca" w Pniewach i Lubaszu, oraz późniejsze
„Zdjęcie z Krzyża" z fary krotoszyńskiej. Najciekaw-
szym z nich okaże się, być może, obraz z ołtarza wiel-
kiego kościoła bernardynów we Wschowie, przedsta-
53 Por. uwagi na temat popularności rycin wg Rubensa
w Wielkopolsce, u Wilińskiego, jw., przyp. 45, oraz
E. Iwanoyko, Dwa nieznane obrazy Bartłomieja Strobla,
B. H. S. XVI, 1954, nr 4.
59
II. 8. Gniezno, katedra, ołtarz w kaplicy Kołudzkich,
1647 r. (Fot. L. Perz i F. Maćkowiak)
II. 9. Poznań, katedra, nagrobek Zygmunta Raczyń-
skiego i Jana Wąglikowskiego, 1652. (Fot. PIS)
kontakty ze środowiskiem pomorskim, w dziedzinie
malarstwa równie niemal ważne jak kontakty kra-
kowskie dla rzeźby, znajdują wyraz zarówno w dzia-
łalności na naszym terenie rozległego warsztatu Hana
i jego uczniów (obrazy w Wieleniu, Czarnkowie, Unie-
jowie, „Ofiarowanie w Świątyni" w kaplicy Łubień-
skich w katedrze Gnieźnieńskiej)49 — jak i w łącz-
ności z Wielkopolską gdańskiej pracowni Bartłomieja
Strobla. Konarzewscy, Niemojewscy, Opalińscy z Gro-
dziska, zamawiają u artysty gdańskiego, zwanego przez
współczesnych „pictor celeberrimus" wielkie obrazy
ołtarzowe, wykraczające dzięki swym zaletom kolory-
stycznym i zręcznej kompozycji ponad to wszystko, co
ofiarować mogło miejscowe środowisko cechowe50.
W tym samym czasie, przed połową w. XVII po-
wstaje szereg obrazów świadczących o wzrastającej
znajomości dzieł Rubensa i o popularności rycin, wy-
konywanych przez licznych sztycharzy według malo-
4fl Sławska, jw., s. 28 nry 40, 79, 80.
50 E. Iwanoy ko, Bartłomiej Strobel, Poznań 1957.
51 J. Białostocki, M. Walicki, Malarstwo eu-
ropejskie w zbiorach polskich, Warszawa 1956, nr 185.
52 S. Wiliński, Krzysztofa Opalińskiego stosunek do
sztuki, jw.
wideł tego mistrza. Wspaniały gest fundacyjny staro-
sty bydgoskiego, Piotra Żeromskiego, któremu zaw-
dzięczamy najświetniejsze dzieło europejskiego baroku
przeniesione do Wielkopolski, obraz „Zdjęcia z Krzy-
ża" w Kaliszu, malowany przez Rubensa lub w jego
warsztacie51 teraz znajduje oddźwięk i zrozumienie.
Żeromskiemu sekundują Opalińscy, ofiarowując do oł-
tarza głównego w Sierakowie obraz o tym samym
temacie z tejże pracowni, do dziś fascynujący swą wy-
soką klasą i nie zidentyfikowanym nazwiskiem twór-
cy 52. Z pośród obrazów miejscowych, malowanych
w oparciu o rubensowską grafikę53 przykładowo wy-
mienić można „Wniebowzięcie Matki Boskiej" z ko-
ścioła we Wrześni (1641), dwa „Męczeństwa św. Wa-
wrzyńca" w Pniewach i Lubaszu, oraz późniejsze
„Zdjęcie z Krzyża" z fary krotoszyńskiej. Najciekaw-
szym z nich okaże się, być może, obraz z ołtarza wiel-
kiego kościoła bernardynów we Wschowie, przedsta-
53 Por. uwagi na temat popularności rycin wg Rubensa
w Wielkopolsce, u Wilińskiego, jw., przyp. 45, oraz
E. Iwanoyko, Dwa nieznane obrazy Bartłomieja Strobla,
B. H. S. XVI, 1954, nr 4.
59