Instytut Sztuki (Warschau) [Hrsg.]; Państwowy Instytut Sztuki (bis 1959) [Hrsg.]; Stowarzyszenie Historyków Sztuki [Hrsg.]: Biuletyn Historii Sztuki (20.1958)

KORESPONDENCJE — POLEMIKI

w wykazie obie te pozycje lwg Mańkowskiego Galerii
Stanisława Augusta. W .kolejności numeracji Katalo-
gu Somowa „Śmiejąca się kobieta" powinna nosić nr
159 a nie 160, widoczny na odwrociu.
Trzeci obraz przypisywany Richardowi Braken-
burgih (1165:0—<1702) „Scena czytania listu przed karcz-
mą" zaginął w r. 1944. Był również własnością prof.
WYKAZ K
1\2. Orley, Berent van (?) „Portret Izabeli Duńskiej"
od. dąb. 34,5X24,6 cm ((powierzchnia1 malowania pier-
wotnie w ramie 33 X 22,8 cm). Po r. 11914 obraz był
poddany konserwacji w czasie której usunięto ■wraz
z werniksem napis w górnym lewym rogu ANNA DE
BOULEN, pochodzący z przełomu wł. XVIII i XIX.
Na odwrociu znaki: białe: A S, 178; G. E. G/D.G. 422.
(Zbiory Czartoryskich); czarne: N 42, częściowo pod
poprzednimi Na papierze (oklejającym krawędzie de-
ski odbitki stempli uzupełnione atramentem MUZEUM
KSIĄŻĄT CZARTORYSKICH (KRAKÓW. V. 164 kt.
33). Nr inw. V. 164. Nr. Katal. 33.
Wł. Muzeum Narodowe w Krakowie, ZW. Czarto-
ryskich.
Bibl. J. Białostocki i M. Walicki!, Malarstwo euro-
pejskie w zbiorach polskich, Pll.fWi. 119155, s. 484, talbl.
V i(barwn.), il. 1 i 2.
13. Malarz holenderski (?) w. XVIiI(/XV!I!IlI. „Śmie-
jąca się kobieta1', oł. na papierze (mezzotinta — odcisk
płyty 16,5 X 12 cm), naklejonym na deskę cedrową
17,2 X 1I3;5. Monogram F. H. w tle z lewej strony od-

iKIuza, któremu zawdzięczam stwierdzenie istnienia
.monogramu na odwrociu, jak również opis i przybli-
żone wymiary 2.
Można mieć nadzieję, że z czasem ujawnione zo-
staną dalsze obrazy pochodzące z rozproszonej galerii
w Rydzynie. Być może znajdują się dotychczas w mu-
zeach, zbiorach prywatnych lufo kościołach.
BRĄZÓW
malowany w W. XIX. W dolnym lewym rogu ślad
usuniętego czerwonego numetnu 11...; w górnym le-
wym rogu ślady usuniętego czerwonego numeru oraz
wyżej wydrapany również czerwony numer 11126. Na
odwrociu: znak biały AS 143; czarny: N 447; F. R.
HALS (11) 160 oraz fragment kartki częściowo pod
białym monogramem, z napisem nieczytelnym'.
Bifol. T. Mańkowski, Galeria Stanisława Augusta,
nr 2125. „Femime qui rit. sur feois1 6 X i5“; nr 1126;
„Homrne qui rit, sur foois 6 X '5; Laisse a Łazienki en
1817“ (zaszła tu pomyłka, kolejność numeracji winna
być odwrotna). Som'., nr 8, 11, w galerii Łazienek pod
nr 1159 i 160, jako obrazy szkoły holenderskiej XVIII w.
114. Brakenburgh Richard i(l®50—il702), przypisywa-
ny: „Scena czytania listu przed karczmą", ol. drewno
ca 35 X 25 cm. Biały: AS... ‘Wł. prof. Tomasz Kluż.
Zaginął w r. 11944.
Bohdan Marconi
2 Wiadomość o tych obrazach zawdzięczam mgr inż. arch.
Aleksandrowi Królowi.

PARĘ UWAG NA MARGINESIE KSIĄŻKI B. ZIELIŃSKIEJ-SZYMANOWSKIEJ,
KOLUMNA ZYGMUNTA III W WARSZAWIE, WARSZAWA 1957

Nie będąc historykiem sztuki nie zamierzam oce-
niać wzmiankowanej, pożytecznej książki. Chcę je-
dynie ograniczyć się do jednego uzupełnienia i drob-
nej uwagi.
W cennej tej pracy B. Zielińska-Szymanowska zaj-
muje siię m. in. na stronie 8-ej sprawą ustalenia
daty wystawienia kolumny Zygmuntowsfciej. W świet-
le jednak dostępnych jej źródeł nie jest w stanie po-
dać dokładniejszych danych i ogranicza się dio stwier-
dzenia, że źródła wskazują zarówno na rok 1643 jak
i 1644 jako datę postawienia kolumny. Autorka po-
wołuje się tu na następujące przekazy źródłowe: me-
trykę koronną, w której jest wzmianka o zakupieniu
przez króla domów od 'klarysek „w celu przygotowa-
nia terenu dla kolumny", pamiętnik Albrechta St.
Radziwiłła, wspominający o przywiezieniu statuy kró-
lewskiej w sierpniu 11643, kronikę bernardyńską, w
której również opis kolumny jest umieszczony pod ro-
kiem 1643, wreszcie teksty tablic brązowych na pom-
niku, z których jeden .podaje r. 1643 jako datę wy-
stawienia pomnika, drugi stwierdza, że tablica zo-
stała odlana w r. 1644.
Postawiona wobec tak sprzecznych przekazów au-
torka wysuwa hipotezę, że budowa pomnika mogła
trwać cały rok, jednak ostatecznie sprawy nie rozstrzy-
ga. Spróbujmy więc rozwiązać tę sprawę. Zacznijmy
od przekazu Albrechta Stanisława Radziwiłła. Otóż
ten pamiętniikarz stwierdza pod datą sierpnia 1643 r.,
że wówczas sprowadzono do1 Warszawy statuę Zyg-
munta HI na okręcie ,,Antequam vero e navi terra ad

locum deportaretur — piisze — multitudo hominum
maxima confluere iussa, vix illam movere potuit, tamen
desiderio regis. satisfactum, esit postea in terra posita,
columna elevationem et situm praestolabatur, quod
postfacturum se rex declaravit“. Z tekstu tego jak to
często, u Radziwiłła niejasnego wynika), że wówczias w
sierpniu przetransportowano statuę na miejsce pod
zamkiem, gdzie kolumna czekała na podniesienie swe.
Pod tą samą datą notuje Radziwiłł zakupienie przez
króla budynków od klarysek i ich zburzenie w celu
przygotowania miejsca pod kolumnę.
Przekaz ten bez wątpienia świadczy o tym, że już
w sierpniu zgromadzono na placu pod zamkiem ma-
teriał na przyszły pomnik, przynajmniej główne jego
części składowe, mianowicie kolumnę i statuę.
Dokładniejsze wiadomości o rozpoczęciu budowy
pomnika podaje nam poseł cesarski bawiący wówczas
w Warszawie, Hubertus Walderode. Ten mianowicie
w relacji swej z dnia 5 września (1643 ((Archiwum Pań-
stwowe we Wiedniu, Dział Polonica) donosi, że król
jest w Grodnie, ale że spodziewają się przyjazdu ry-
chłego króla do stolicy, albowiem jak przypuszczają
będzie obciął być obecny przy położeniu fundamen-
tów pod pomnik Zygmunta III. Niestety Walderode
nie podaje w następnych relacjach, kiedy położono
fundament pod ten pomnik, niemniej jednak jest pew-
ne, że nie nastąpiło to przed1 15 września tego roku,
można zaś z wysokim prawdopodobieństwem przyjąć,
że (ostatecznie w ciągu września fundamenty te po-
łożono.

382