DOI Heft:
Nr. 3/4
DOI Artikel:Krzyżanowski, Lech: Plastyka nagrobna Wilhelma van den Blocke
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.41524#0282
LECH KRZYŻANOWSKI
PLASTYKA NAGROBNA WILHELMA VAN DEN BLOCKE*
I. WSTĘP
Zainteresowanie osobą i twórczością Wilhelma van
den (Blocke znalazło, swój wyraź w literaturze już po-
nad 1(00 lat temu *. Późniejsze artykuły i opracowania
podejmujące ten temat znacznie rozszerzyły zakres
wiadomości o. artyście2. Pierwszą próbę monograficz-
nego ujęcia tematu dał iG. Cuny w swej podstawowej
dla gdańskiego renesansu pracy3. W sposób dość
szczegółowy — jak na ogólne opracowanie — analizuje
działalność artysty, ukazując go jako twórcę szeregu
kamieniczek Gdańska, Torunia i Elbląga; przypisuje
mu również nagrobki Bahrów w Gdańsku, Kossów
w Oliwie i wymienia inne, potwierdzone archiwalnie
dzieła sepulkralne. Ten wizerunek artysty, akcentujący
silnie działalność architektoniczną, nie uległ w zasa-
dzie dotychczas zmianie. Późniejsze publikacje T. Kru-
szyńskiego' i B. Makowskiego powtórzyły tezy Cuny’e-
go4. G. Chmarzyński w sposób szkicowy poszerzył
* Artykuł jest przeredagowaną częścią pracy magisterskiej
„Plastyka nagrobna van den Blocków" napisanej pod kie-
runkiem prof. dr Gwidona Chmarzyńskiego i prof. dr Zdzi-
sława Kępińskiego w Zakładzie Historii Sztuki Uniwersytetu
Poznańskiego.
1 A. v o n Mili v er s t ed t, Der Bildhauer Wilhelm non
Bloc, „Der Neuen Preussischen Provlnzial-Blatter, andere
Folgę", Kónigsberg 1855, s. 30. Polemizuje z A. H a g e n e m,
Ueber die Kiinstler Anton Molier und Joachim Bering und
ihre Arbeiten, j.w., 1847, t. IV, s. 411.
2 Bertling, Der Maler non Danzig, „Danziger Zei-
tung", Bellage zu nr 15593, 13 Dezember 1885; H. Ehren-
berg, Die Kunst am Hofe der Herzoge non Preussen, Lelpzig
und Berlin 1899; C. K n etsch, Die Kiinstlerfamilie non
oeuvre van den Błocka zwracając uwagę na jego dzie-
ła na terenie Polski5. Ostatnio Z. Hornung, w referacie
wygłoszonym na Zjeżdzie Stowarzyszenia Historyków
Sztuki, poddał krytyce dotychczasowy stan wiedzy łą-
cząc z osobą van dien (Błocka nowe obiekty s.
Dotychczasowy stan badań (pomijając dwie ostat-
nie prace) charakteryzuje analiza twórczości artysty
w oderwaniu od Rzeczypospolitej. Traktowano, go. jako
Nidertaindiczyka, pracującego głównie dla odbiorcy
mieszczańskiego, tworzącego przede wszystkim plastykę
architektoniczną. Nie brano; pod uwagę możliwości
kontaktów z polskim odbiorcą. Podkreślając nider-
landzki charakter jego dzieł, zwracano uwagę na pew-
ne koneksje z plastyką niemiecką (Cuny), nie próbo-
wano jednak rozpatrywać ich pod kątem widzenia
związków z Polską. Plastykę sepulkralną traktowano
pobieżnie poprzestając nia tezach Cunytego. Z tych
dem Błock in Danzig, „Mitteilungen des Westpreussischen
Geschicłitsyereins", 1903, nr 2.
3 G. Cuny, Danzigs Kunst und Kultur im 16. und 17.
Jahrhundert, Frankfurt am Main 1910.
4 T. Kruszyński, Stary Gdańsk, Kraków 1912; B. Ma-
kowski, Sztuka na Pomorzu, Toruń 1932.
5 G. Chmarzyński, Rzeźba polska 1590—1650, roz-
dział skryptu, Sztuka polska czasów nowożytnych, cz. I, War-
szawa 1952.
6 Z. Hornung, Wilhelm nan den Blocke, referat wy-
głoszony na Sesji Naukowej Stów. Hist. Szt. w Olsztynie
20.IX.1955; por. streszczenie w „Biuletynie H. S.“ XVIII, 1956,
nr 1, s. 184. Autorowi znany jest jedynie tekst wygłoszony
w Olsztynie.
270
PLASTYKA NAGROBNA WILHELMA VAN DEN BLOCKE*
I. WSTĘP
Zainteresowanie osobą i twórczością Wilhelma van
den (Blocke znalazło, swój wyraź w literaturze już po-
nad 1(00 lat temu *. Późniejsze artykuły i opracowania
podejmujące ten temat znacznie rozszerzyły zakres
wiadomości o. artyście2. Pierwszą próbę monograficz-
nego ujęcia tematu dał iG. Cuny w swej podstawowej
dla gdańskiego renesansu pracy3. W sposób dość
szczegółowy — jak na ogólne opracowanie — analizuje
działalność artysty, ukazując go jako twórcę szeregu
kamieniczek Gdańska, Torunia i Elbląga; przypisuje
mu również nagrobki Bahrów w Gdańsku, Kossów
w Oliwie i wymienia inne, potwierdzone archiwalnie
dzieła sepulkralne. Ten wizerunek artysty, akcentujący
silnie działalność architektoniczną, nie uległ w zasa-
dzie dotychczas zmianie. Późniejsze publikacje T. Kru-
szyńskiego' i B. Makowskiego powtórzyły tezy Cuny’e-
go4. G. Chmarzyński w sposób szkicowy poszerzył
* Artykuł jest przeredagowaną częścią pracy magisterskiej
„Plastyka nagrobna van den Blocków" napisanej pod kie-
runkiem prof. dr Gwidona Chmarzyńskiego i prof. dr Zdzi-
sława Kępińskiego w Zakładzie Historii Sztuki Uniwersytetu
Poznańskiego.
1 A. v o n Mili v er s t ed t, Der Bildhauer Wilhelm non
Bloc, „Der Neuen Preussischen Provlnzial-Blatter, andere
Folgę", Kónigsberg 1855, s. 30. Polemizuje z A. H a g e n e m,
Ueber die Kiinstler Anton Molier und Joachim Bering und
ihre Arbeiten, j.w., 1847, t. IV, s. 411.
2 Bertling, Der Maler non Danzig, „Danziger Zei-
tung", Bellage zu nr 15593, 13 Dezember 1885; H. Ehren-
berg, Die Kunst am Hofe der Herzoge non Preussen, Lelpzig
und Berlin 1899; C. K n etsch, Die Kiinstlerfamilie non
oeuvre van den Błocka zwracając uwagę na jego dzie-
ła na terenie Polski5. Ostatnio Z. Hornung, w referacie
wygłoszonym na Zjeżdzie Stowarzyszenia Historyków
Sztuki, poddał krytyce dotychczasowy stan wiedzy łą-
cząc z osobą van dien (Błocka nowe obiekty s.
Dotychczasowy stan badań (pomijając dwie ostat-
nie prace) charakteryzuje analiza twórczości artysty
w oderwaniu od Rzeczypospolitej. Traktowano, go. jako
Nidertaindiczyka, pracującego głównie dla odbiorcy
mieszczańskiego, tworzącego przede wszystkim plastykę
architektoniczną. Nie brano; pod uwagę możliwości
kontaktów z polskim odbiorcą. Podkreślając nider-
landzki charakter jego dzieł, zwracano uwagę na pew-
ne koneksje z plastyką niemiecką (Cuny), nie próbo-
wano jednak rozpatrywać ich pod kątem widzenia
związków z Polską. Plastykę sepulkralną traktowano
pobieżnie poprzestając nia tezach Cunytego. Z tych
dem Błock in Danzig, „Mitteilungen des Westpreussischen
Geschicłitsyereins", 1903, nr 2.
3 G. Cuny, Danzigs Kunst und Kultur im 16. und 17.
Jahrhundert, Frankfurt am Main 1910.
4 T. Kruszyński, Stary Gdańsk, Kraków 1912; B. Ma-
kowski, Sztuka na Pomorzu, Toruń 1932.
5 G. Chmarzyński, Rzeźba polska 1590—1650, roz-
dział skryptu, Sztuka polska czasów nowożytnych, cz. I, War-
szawa 1952.
6 Z. Hornung, Wilhelm nan den Blocke, referat wy-
głoszony na Sesji Naukowej Stów. Hist. Szt. w Olsztynie
20.IX.1955; por. streszczenie w „Biuletynie H. S.“ XVIII, 1956,
nr 1, s. 184. Autorowi znany jest jedynie tekst wygłoszony
w Olsztynie.
270