DOI issue:
Nr. 3/4
DOI article:Wystawy
DOI article:Skubiszewski, Piotr: Wystawa dzieł sztuki romańskiej z prowincjonalnych muzeów francuskich: Muzeum Luwru, 22 listopad 1957 - 24 marzec 1958
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.41524#0355
W Y S
T A
W
Y
WYSTAWA DZIEL SZTUKI ROMAŃSKIEJ
Z PROWINCJONALNYCH MUZEÓW FRANCUSKICH
MUZEUM LUWRU, 22 LISTOPAD 1957 — 24 MARZEC 1958
Spośród wielu wystaw organizowanych ostatnio1
w Paryżu, jedna szczególnie zasłużyła na baczną uwa-
gę historyka sztuki dawnej. Opatrzono ją tytułem
„Chefs-d’oeuvre romans des musees de province“ i po-
mieszczono w podziemnych salach rzeźby Luwru (Pa-
villon de la Tremoille), tam gdzie zwykle odbywają
się ekspozycje czasowe. Inicjatorem i organizatorem
wystawy był Pierre Pradel,, kustosz działu rzeźby
Muzeum Luwru. Liczni francuscy historycy sztuki
współpracowali przy jej urządzaniu, szczególnie jed-
nak ważnym był udział pracowników muzeów prowin-
cjonalnych, które przecież dostarczyły wystawie nie-
mal całego materiału. Osobno trzeba wymienić auto-
rów (katalogu2, których dziełko utrwaliło naukowe
walory i wyniki wystawy. Są nimi: Michel e Beaiulieu,
asystentka działu rzeźby w Luwrze (dla rzeźby); Hu-
bert Landais, kustosz działu rzemiosła artystycznego
w Luwrze (dla dzieł rzemiosł artystycznych) i Yictor
Beyer, kustosz Musee de l’Oeuvre Notre-Dame w Stras-
burgu (notaty o witrażach).
Pisząc sprawozdanie z tego pokazu trzeba na pierw-
szym miejscu omówić jego icele i charakter ogólny,
dalej zasięg czasowy i terytorialny, wreszcie pocho-
dzenie eksponatów. Wobec wielkiego znaczenia i bo-
gactwa francuskiej sztuki romańskiej łatwo jest bo-
wiem poddać fałszywej ocenie podobne przedsięwzię-
cie, jeśli na wstępie nie określi się jego założeń.
Głównym celem wystawy było zebranie w jednym
miejscu i pokazanie we wzajemnej łączności najważ-
niejszych zabytków rzeźby i rzemiosła artystycznego
epoki romańskiej rozproszonych po muzeach prowin-
cjonalnych3. Wystawa miała nie tylko przypomnieć
najcenniejsze obiekty, lecz także przez ich zestawie-
nie dać możliwie wyraźny obraz problemów sztuki
romańskiej we Francji. Trzeba od razu powiedzieć,
że cel ten osiągnięto. Zwiedzanie wystawy było wiel-
ką lekcją, w czasie której uczeń miał okazję powtó-
rzyć najważniejsze tematy w zakresie interesującego
go przedmiotu, a ponadto mógł znaleźć punkty wyj-
ścia dla niejednej nowej obserwacji4.
1 Pisane w lutym 1958.
2 Cliefs-d’oeuvre romans des musees de prouince, 22 No-
nembre 1957 — 24 Mars 1958, Parts, Musie du Louvre (Editlons
des Musśes Nationaux), s. XII 94, tabl. XXIV,.
Wybór materiału napewno nie był łatwy. Z jed-
nej strony, ograniczała organizatorów niewielka po-
wierzchnia dwóch sal wystawowych, których „pojem-
ność" można było zwiększyć tylko przez wstawienie
niewielkich ścian działowych:. Także wymóg przejrzy-
stości i obawa przed zagubieniem jasności wykładu
w nadmiernej ilości przykładów ograniczał dobór ek-
sponatów. Z drugiej strony jednak, bogactwo prowin-
cjonalnych lapidariów we Francji i wysoka klasa prze-
chowywanych w nich obiektów mogły stanowić po-
kusę do ukazania dużej ilości dzieł rzeźbiarskich w
całym splendorze wielkich zespołów dekoracyjnych.
Tak właśnie — dla przykładu — prezentują się one
w Musee des Augustins w Tuluzie. Pierre Pradel i je-
go współpracownicy wyszli z tych trudności obronną
ręką, z najwyższym znawstwem dobierając to co by-
ło niezbędne dla wyeksponowania tematu, odrzucając
niemal wszystko, co stanowiłoby powtórzenie raz uka-
zanego problemu.
Zakres wystawy ograniczono do rzeźby i rzemiosł
artystycznych; głównym jej tematem były sztuki fi-
guralne, w mniejszym zaś zakresie dekoracyjne. Cha-
rakter ekspozycji nie narzucił jednak wyraźnych po-
działów na dziedziny i tylko tam zgrupowano
obiekty złotnictwa, emalierstwa, rzeźby w ko-
ści słoniowej itp., gdzie było to konieczne ze wzglę-
dów technicznych (gabloty). Rozmieszczenie ekspona-
tów pozwoliło widzowi na swobodne śledzenie wy-
branjrch wątków tematycznych czy problemów for-
malnych nie narzucając w tej mierze żadnych suge-
stii poza najbardziej naturalnym i łatwym do przyjęcia
kryterium podziałów terytorialnych. W nawiązaniu
do wystawy, o tym ostatnim słów kilka powiedzieć
trzeba. Licząca już ponad sto lat koncepcja podziału
francuskiej sztuki romańskiej według szkół teryto-
rialnych jest od pewnego czasu z wielu stron atako-
wana i w rozmaity sposób podważana. Na ogół od-
stępuje się dziś od niej niemal całkowicie, pozostając
przy generalnym podziale kraju na kilka najważniej-
szych regionów artystycznych, nie wiążąc jednak z
3 P. Deschamps we wstępie do cyt. wyżej katalogu, s.v.
4 Por. także M. A u b e r t, Chefs-d’oeuvre romans des
musćes de province, Sculptures. Nadb. z „La Revue des Arts'*
1957, nr 6, s. In.
343
T A
W
Y
WYSTAWA DZIEL SZTUKI ROMAŃSKIEJ
Z PROWINCJONALNYCH MUZEÓW FRANCUSKICH
MUZEUM LUWRU, 22 LISTOPAD 1957 — 24 MARZEC 1958
Spośród wielu wystaw organizowanych ostatnio1
w Paryżu, jedna szczególnie zasłużyła na baczną uwa-
gę historyka sztuki dawnej. Opatrzono ją tytułem
„Chefs-d’oeuvre romans des musees de province“ i po-
mieszczono w podziemnych salach rzeźby Luwru (Pa-
villon de la Tremoille), tam gdzie zwykle odbywają
się ekspozycje czasowe. Inicjatorem i organizatorem
wystawy był Pierre Pradel,, kustosz działu rzeźby
Muzeum Luwru. Liczni francuscy historycy sztuki
współpracowali przy jej urządzaniu, szczególnie jed-
nak ważnym był udział pracowników muzeów prowin-
cjonalnych, które przecież dostarczyły wystawie nie-
mal całego materiału. Osobno trzeba wymienić auto-
rów (katalogu2, których dziełko utrwaliło naukowe
walory i wyniki wystawy. Są nimi: Michel e Beaiulieu,
asystentka działu rzeźby w Luwrze (dla rzeźby); Hu-
bert Landais, kustosz działu rzemiosła artystycznego
w Luwrze (dla dzieł rzemiosł artystycznych) i Yictor
Beyer, kustosz Musee de l’Oeuvre Notre-Dame w Stras-
burgu (notaty o witrażach).
Pisząc sprawozdanie z tego pokazu trzeba na pierw-
szym miejscu omówić jego icele i charakter ogólny,
dalej zasięg czasowy i terytorialny, wreszcie pocho-
dzenie eksponatów. Wobec wielkiego znaczenia i bo-
gactwa francuskiej sztuki romańskiej łatwo jest bo-
wiem poddać fałszywej ocenie podobne przedsięwzię-
cie, jeśli na wstępie nie określi się jego założeń.
Głównym celem wystawy było zebranie w jednym
miejscu i pokazanie we wzajemnej łączności najważ-
niejszych zabytków rzeźby i rzemiosła artystycznego
epoki romańskiej rozproszonych po muzeach prowin-
cjonalnych3. Wystawa miała nie tylko przypomnieć
najcenniejsze obiekty, lecz także przez ich zestawie-
nie dać możliwie wyraźny obraz problemów sztuki
romańskiej we Francji. Trzeba od razu powiedzieć,
że cel ten osiągnięto. Zwiedzanie wystawy było wiel-
ką lekcją, w czasie której uczeń miał okazję powtó-
rzyć najważniejsze tematy w zakresie interesującego
go przedmiotu, a ponadto mógł znaleźć punkty wyj-
ścia dla niejednej nowej obserwacji4.
1 Pisane w lutym 1958.
2 Cliefs-d’oeuvre romans des musees de prouince, 22 No-
nembre 1957 — 24 Mars 1958, Parts, Musie du Louvre (Editlons
des Musśes Nationaux), s. XII 94, tabl. XXIV,.
Wybór materiału napewno nie był łatwy. Z jed-
nej strony, ograniczała organizatorów niewielka po-
wierzchnia dwóch sal wystawowych, których „pojem-
ność" można było zwiększyć tylko przez wstawienie
niewielkich ścian działowych:. Także wymóg przejrzy-
stości i obawa przed zagubieniem jasności wykładu
w nadmiernej ilości przykładów ograniczał dobór ek-
sponatów. Z drugiej strony jednak, bogactwo prowin-
cjonalnych lapidariów we Francji i wysoka klasa prze-
chowywanych w nich obiektów mogły stanowić po-
kusę do ukazania dużej ilości dzieł rzeźbiarskich w
całym splendorze wielkich zespołów dekoracyjnych.
Tak właśnie — dla przykładu — prezentują się one
w Musee des Augustins w Tuluzie. Pierre Pradel i je-
go współpracownicy wyszli z tych trudności obronną
ręką, z najwyższym znawstwem dobierając to co by-
ło niezbędne dla wyeksponowania tematu, odrzucając
niemal wszystko, co stanowiłoby powtórzenie raz uka-
zanego problemu.
Zakres wystawy ograniczono do rzeźby i rzemiosł
artystycznych; głównym jej tematem były sztuki fi-
guralne, w mniejszym zaś zakresie dekoracyjne. Cha-
rakter ekspozycji nie narzucił jednak wyraźnych po-
działów na dziedziny i tylko tam zgrupowano
obiekty złotnictwa, emalierstwa, rzeźby w ko-
ści słoniowej itp., gdzie było to konieczne ze wzglę-
dów technicznych (gabloty). Rozmieszczenie ekspona-
tów pozwoliło widzowi na swobodne śledzenie wy-
branjrch wątków tematycznych czy problemów for-
malnych nie narzucając w tej mierze żadnych suge-
stii poza najbardziej naturalnym i łatwym do przyjęcia
kryterium podziałów terytorialnych. W nawiązaniu
do wystawy, o tym ostatnim słów kilka powiedzieć
trzeba. Licząca już ponad sto lat koncepcja podziału
francuskiej sztuki romańskiej według szkół teryto-
rialnych jest od pewnego czasu z wielu stron atako-
wana i w rozmaity sposób podważana. Na ogół od-
stępuje się dziś od niej niemal całkowicie, pozostając
przy generalnym podziale kraju na kilka najważniej-
szych regionów artystycznych, nie wiążąc jednak z
3 P. Deschamps we wstępie do cyt. wyżej katalogu, s.v.
4 Por. także M. A u b e r t, Chefs-d’oeuvre romans des
musćes de province, Sculptures. Nadb. z „La Revue des Arts'*
1957, nr 6, s. In.
343