DOI Heft:
Nr. 1
DOI Artikel:Kręglewska-Foksowicz, Ewa; Linette, Eugeniusz; Powidzki, Janusz; Sławska, Aniela: Sztuka baroku w Wielkopolsce
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.41524#0090
E. KRĘGLEWSKA-FOKSOWICZ, E. LINETTE, J. POWIDZKI, A. SŁAWSKA
II. 27. Żerków, kościół par., ok. 1718. (Fot. R. S. Ulatowski)
Frantz dla bledzewskich cystersów kościół w Rokit-
nie I23. W tym samym czasie sąsiedni klasztor cy-
sterski w Paradyżu zatrudnił go przy budowie dwu-
wieżowej fasady kościoła124. Wieża zboru św. Krzy-
ża w Lesznie125, której hełm został według projektu
Frantza zrekonstruowany w pocz. bieżącego stulecia —
uzupełnia obraz znanej twórczości tego architekta
w Wielkopolsce. O innych jego dziełach nic nie wia-
domo, można jednak przypuszczać,, że autor kościoła
w Rokitnie mógł mieć także wpływ na ukształtowa-
nie przestrzenne kościoła filipinów w Biechowie.
Kościoły w Rydzynie, Krotoszynie i Zbąszyniu od-
znaczają się bardzo zbliżonym rozplanowaniem. Ich
kompozycja przestrzenna zasadza się na planie elipsy,
a raczej wydłużonego oktogonu, któremu towarzyszą
po bokach dwie pary głębokich wnęk przedzielonych
ustawionymi na osi poprzecznej filarami przyścien-
nymi. Płaszczyzny wnęk są naprzemian wklęsłe i wy-
pukłe. Podobnie zakrzywione są czoła filarów i boki
oktogonu na osiach przekątnych. Ów dynamiczny mo-
tyw nie występuje w kościele zbąszyńskim, najpóź-
123 S. Wiliński, K. M. Frantz... 'budowniczym kościoła
w Rokitnie, „Przegląd Zachodni", 1947, nr 11/12, s. 992.
124 W. D a 1 b o r, „Sprawozd. z posiedzeń Tow. Nauk. War-
niej zbudowanym. Za to najkonsekwentniej przepro-
wadzono tutaj ośmioboczne rozplanowanie wnętrza
dzięki umieszczeniu empory organowej między wie-
żami. W Rydzynie ścięcie naroży po stronie wieżowej
do planu eliptycznego zaznaczone jest jedynie w gur-
tach sklepień, w czym można by upatrywać bliższy
związek z kościołem Ignacego Dientzenhofera w Le-
gnickim Polu (1727—33) 126. Wskazują na to także krzy-
wizny bocznych ścian, w wielkopolskich kościołach
bardziej powściągliwe. Pod tym względem największą
dynamiką odznacza się zestawienie wklęsłych i wy-
pukłych płaszczyzn wieży i jej powiązania z bryłą
kościoła w Krotoszynie. Ciekawym momentem jest
niezgodność kompozycji bryły i wnętrza omawianych
kościołów; eliptyczna nawa i prezbiterium z empora-
mi po bokach wpisane są w prostokąt z dwoma pa-
rami ryzalitów na bocznych elewacjach; pierwsza
para wnęk nawy znajduje się w ryzalicie, stąd są one
głębsze od wnęk drugiej pary.
Bliski w wyrazie grupie trzech kościołów jest ko-
ściół odpustowy w Rokitnie. Posiada on jednak układ
szawskiego", XXXI, 1938, wydz. U, s. 11.
125 K oh t e, jw., Bd. III, s. 217 i 220.
126 D a 1 b o r, Związki Wielkopolski i śląska, jw.
78
II. 27. Żerków, kościół par., ok. 1718. (Fot. R. S. Ulatowski)
Frantz dla bledzewskich cystersów kościół w Rokit-
nie I23. W tym samym czasie sąsiedni klasztor cy-
sterski w Paradyżu zatrudnił go przy budowie dwu-
wieżowej fasady kościoła124. Wieża zboru św. Krzy-
ża w Lesznie125, której hełm został według projektu
Frantza zrekonstruowany w pocz. bieżącego stulecia —
uzupełnia obraz znanej twórczości tego architekta
w Wielkopolsce. O innych jego dziełach nic nie wia-
domo, można jednak przypuszczać,, że autor kościoła
w Rokitnie mógł mieć także wpływ na ukształtowa-
nie przestrzenne kościoła filipinów w Biechowie.
Kościoły w Rydzynie, Krotoszynie i Zbąszyniu od-
znaczają się bardzo zbliżonym rozplanowaniem. Ich
kompozycja przestrzenna zasadza się na planie elipsy,
a raczej wydłużonego oktogonu, któremu towarzyszą
po bokach dwie pary głębokich wnęk przedzielonych
ustawionymi na osi poprzecznej filarami przyścien-
nymi. Płaszczyzny wnęk są naprzemian wklęsłe i wy-
pukłe. Podobnie zakrzywione są czoła filarów i boki
oktogonu na osiach przekątnych. Ów dynamiczny mo-
tyw nie występuje w kościele zbąszyńskim, najpóź-
123 S. Wiliński, K. M. Frantz... 'budowniczym kościoła
w Rokitnie, „Przegląd Zachodni", 1947, nr 11/12, s. 992.
124 W. D a 1 b o r, „Sprawozd. z posiedzeń Tow. Nauk. War-
niej zbudowanym. Za to najkonsekwentniej przepro-
wadzono tutaj ośmioboczne rozplanowanie wnętrza
dzięki umieszczeniu empory organowej między wie-
żami. W Rydzynie ścięcie naroży po stronie wieżowej
do planu eliptycznego zaznaczone jest jedynie w gur-
tach sklepień, w czym można by upatrywać bliższy
związek z kościołem Ignacego Dientzenhofera w Le-
gnickim Polu (1727—33) 126. Wskazują na to także krzy-
wizny bocznych ścian, w wielkopolskich kościołach
bardziej powściągliwe. Pod tym względem największą
dynamiką odznacza się zestawienie wklęsłych i wy-
pukłych płaszczyzn wieży i jej powiązania z bryłą
kościoła w Krotoszynie. Ciekawym momentem jest
niezgodność kompozycji bryły i wnętrza omawianych
kościołów; eliptyczna nawa i prezbiterium z empora-
mi po bokach wpisane są w prostokąt z dwoma pa-
rami ryzalitów na bocznych elewacjach; pierwsza
para wnęk nawy znajduje się w ryzalicie, stąd są one
głębsze od wnęk drugiej pary.
Bliski w wyrazie grupie trzech kościołów jest ko-
ściół odpustowy w Rokitnie. Posiada on jednak układ
szawskiego", XXXI, 1938, wydz. U, s. 11.
125 K oh t e, jw., Bd. III, s. 217 i 220.
126 D a 1 b o r, Związki Wielkopolski i śląska, jw.
78