DOI Heft:
Nr. 2
DOI Artikel:Ryszkiewicz, Andrzej: Portrety polskie François Gérarda
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.41524#0259
PORTRETY POLSKIE F. GERARDA
II. 16. Malarz francuski z kręgu F. Gerarda,
Portret Józefy Marii Potockiej. (Fot. zb. PIS)
II. 17. F. Gerard, Portret Marii Koczubej, 1809. Moskwa.
Muz. im. Puszkina. (Fot. Muz. im. Puszkina)
I z tego portretu zachowany jest w Wersalu szkic
olejny43, a w albumie dzieł artysty — rycina Ada-
ma 44. Znamy ponadto szereg wycinkowych kopii
i trawestacji45. W warszawskim Muz. Narodowym
przechowywany jest wreszcie portret kobiecy, nie-
wątpliwie francuski, który uchodził za wizerunek
p. Walewskiej pędzla Gerarda lub według niego ko-
piowany 46. W dzisiejszym stanie zniszczenia nie
umiem się wypowiedzieć co do' związku obrazu z na-
szym artystą, choć wydaje mi się on wątpliwy. Jesz-
cze mniej prawdopodobne, że przedstawia on „szam-
belanową z Walewic".
6.
Spośród portretów ujętych w popiersiu, najwcze-
śniejszy według cytowanego wykazu jest ów hr. „Me-
nichieck" z 1804 r. Osoby jego nie udało się bezspor-
nie zidentyfikować. Był to oczywiście ktoś z rodziny
Mniszchów lub Mniszków, bo obie używały tytułu
hrabiowskiego, a nazwiska jednych i drugich przy-
43 Olej, płótno 32X 23 cm, nr lnw. 4898. Por. E. Soullć,
jw., s. 481; Tret er, jw.; Singer, jw. Reprodukcje ze-
stawia Grajewski, jw.
44 E. Fiszer 1 D. Wrotnowska, jw.
45 M. in. olej, płótno 74 X 59 cm, popiersie Walewskiej
w owalu, z minimalnymi zmianami w stosunku do obrazu
Gerarda. Kopia zapewne polska i nie z oryginału zdejmo-
wana. Muz. Nar. w Warszawie nr 210.233. Tę 1 inną kopię
reprodukowano w albumie Napoleon, Legiony i Księstwo War-
szawskie.
bierały pod piórem Francuzów taką fonetycznie znie-
kształconą formę. Obie też dysponowały wielkimi fun-
duszami i miały wysoko w hierarchii społecznej po-
stawioną parantelę. Często przebywał wówczas w Pa-
ryżu Stanisław Mniszek (1774—1846) wraz z żoną He-
leną z Lubomirskich. W nim też upatrywałbym mo-
dela Gerarda. Jeśli by tak było istotnie — portret
trafiłby zapewne do pałacu we Wranowie (Frain) na
Morawach, bo w galicyjskich Krysowicach przeby-
wali Mniszkowie rzadziej. Frain przeszedł na córkę
Ludgardę zamężną za Edwardem Stadnickim, który
zmarł tam w 1902 r. Obraz albo więc pozostał w ro-
dzinie Stadnickich, lub może wypłynie jeszcze gdzie?
w Czechosłowacji.
Jeśli by Gerard miał w 1804 r. portretować kogoś
z rodziny Mniszchów —• to w rachubę brać należało-
by tylko marszałka w. kor. Michała Wandalinia
(1748—1806), żonatego z Urszulą Zamoyską. Ale na je-
go obecność w Paryżu pod sam koniec życia (zmarł
w Wiśniowcu) nic nie wskazuje, a tym mniej chyba
wchodzi w rachubę jego 10-letni wówczas syn Karol
46 Olej, płótno" 77,5X61 cm., oznacz, na odwrocie nazwi-
skiem artysty. Muz. Nar. w Warszawie nr 18096. Repr.: Pol-
ska, jej dzieje i kultura, t. III, s. 43. Por. też B. G [e m b a-
rzewskl], Katalog wystawy Napoleońskiej, Warszawa 1921
nr 14. W katalogu wymieniono też Gerarda portret Na-
poleona w stroju koronacyjnym 226X146 cm., darowany przez
Napoleona Talleyrandowi, a w 1921 r. należący do Józefa hr.
Potockiego w Warszawie (nr 1; pod nrem 2 13 podano kopie
z tego obrazu. Nr 2 obecnie w Muz. Nar. w Warszawie).
247
II. 16. Malarz francuski z kręgu F. Gerarda,
Portret Józefy Marii Potockiej. (Fot. zb. PIS)
II. 17. F. Gerard, Portret Marii Koczubej, 1809. Moskwa.
Muz. im. Puszkina. (Fot. Muz. im. Puszkina)
I z tego portretu zachowany jest w Wersalu szkic
olejny43, a w albumie dzieł artysty — rycina Ada-
ma 44. Znamy ponadto szereg wycinkowych kopii
i trawestacji45. W warszawskim Muz. Narodowym
przechowywany jest wreszcie portret kobiecy, nie-
wątpliwie francuski, który uchodził za wizerunek
p. Walewskiej pędzla Gerarda lub według niego ko-
piowany 46. W dzisiejszym stanie zniszczenia nie
umiem się wypowiedzieć co do' związku obrazu z na-
szym artystą, choć wydaje mi się on wątpliwy. Jesz-
cze mniej prawdopodobne, że przedstawia on „szam-
belanową z Walewic".
6.
Spośród portretów ujętych w popiersiu, najwcze-
śniejszy według cytowanego wykazu jest ów hr. „Me-
nichieck" z 1804 r. Osoby jego nie udało się bezspor-
nie zidentyfikować. Był to oczywiście ktoś z rodziny
Mniszchów lub Mniszków, bo obie używały tytułu
hrabiowskiego, a nazwiska jednych i drugich przy-
43 Olej, płótno 32X 23 cm, nr lnw. 4898. Por. E. Soullć,
jw., s. 481; Tret er, jw.; Singer, jw. Reprodukcje ze-
stawia Grajewski, jw.
44 E. Fiszer 1 D. Wrotnowska, jw.
45 M. in. olej, płótno 74 X 59 cm, popiersie Walewskiej
w owalu, z minimalnymi zmianami w stosunku do obrazu
Gerarda. Kopia zapewne polska i nie z oryginału zdejmo-
wana. Muz. Nar. w Warszawie nr 210.233. Tę 1 inną kopię
reprodukowano w albumie Napoleon, Legiony i Księstwo War-
szawskie.
bierały pod piórem Francuzów taką fonetycznie znie-
kształconą formę. Obie też dysponowały wielkimi fun-
duszami i miały wysoko w hierarchii społecznej po-
stawioną parantelę. Często przebywał wówczas w Pa-
ryżu Stanisław Mniszek (1774—1846) wraz z żoną He-
leną z Lubomirskich. W nim też upatrywałbym mo-
dela Gerarda. Jeśli by tak było istotnie — portret
trafiłby zapewne do pałacu we Wranowie (Frain) na
Morawach, bo w galicyjskich Krysowicach przeby-
wali Mniszkowie rzadziej. Frain przeszedł na córkę
Ludgardę zamężną za Edwardem Stadnickim, który
zmarł tam w 1902 r. Obraz albo więc pozostał w ro-
dzinie Stadnickich, lub może wypłynie jeszcze gdzie?
w Czechosłowacji.
Jeśli by Gerard miał w 1804 r. portretować kogoś
z rodziny Mniszchów —• to w rachubę brać należało-
by tylko marszałka w. kor. Michała Wandalinia
(1748—1806), żonatego z Urszulą Zamoyską. Ale na je-
go obecność w Paryżu pod sam koniec życia (zmarł
w Wiśniowcu) nic nie wskazuje, a tym mniej chyba
wchodzi w rachubę jego 10-letni wówczas syn Karol
46 Olej, płótno" 77,5X61 cm., oznacz, na odwrocie nazwi-
skiem artysty. Muz. Nar. w Warszawie nr 18096. Repr.: Pol-
ska, jej dzieje i kultura, t. III, s. 43. Por. też B. G [e m b a-
rzewskl], Katalog wystawy Napoleońskiej, Warszawa 1921
nr 14. W katalogu wymieniono też Gerarda portret Na-
poleona w stroju koronacyjnym 226X146 cm., darowany przez
Napoleona Talleyrandowi, a w 1921 r. należący do Józefa hr.
Potockiego w Warszawie (nr 1; pod nrem 2 13 podano kopie
z tego obrazu. Nr 2 obecnie w Muz. Nar. w Warszawie).
247