Instytut Sztuki (Warschau) [Hrsg.]; Państwowy Instytut Sztuki (bis 1959) [Hrsg.]; Stowarzyszenie Historyków Sztuki [Hrsg.]: Biuletyn Historii Sztuki (20.1958)

RECENZ-JE



11. 9. Ołtarz z Fussen, śś. Barbara, Katarzyna, Mał-
gorzata, Dorota. Monachium, własność prywatna.

II. 10. Ołtarz z Fussen, św. Augustyn. Monachium,
własność prywatna.

gorzały i Barbary’, podczas gdy te same święte są
przedstawione na jednej z malowanych kwater tego sa-
mego retabulum. Fakt ten wyklucza chyba zupełnie
przynależność tych figur do rzeźbionego zespołu znaj-
dującego się niegdyś w szafie ołtarzowej'. Wobec po-
wyższego należy, zdaniem recenzenta, pozostać przy
opinii Lutzego8 i uważać te rzeźby nadal za dzieło
„.zdolnego ucznia Wita Stosza, który tworzy w stylu
mistrza z lat 1515—30...“. Gdyby nawet można było
przypisać je z innych względów twórcy części malar-
skiej ołtarza z Fussen, to przynależność figur do ze-
społu ołtarzowego nie byłaby jedynym wnioskiem jaki
możnaiby stąd wysnuć. Z kolei należy zwrócić uwagę
na malarskie części retabulum. Z dwunastu istniejących
pierwotnie kwater zachowało się tylko sześć. Stano-
wią oine jednak zespół, który pozwala na scharaktery-
zowanie jego twórcy. Buchner omawiając te malowi-
dła, stwierdza w nich zupełnie odmienny sposób
przedstawiania treści, niż na skrzydłach ołtarza
z Munne.rstadt. Tam przedstawił się Stosz jako twór-
ca scen pełnych akcji i dramatycznego napięcia, na-
tomiast na ołtarzu z Fussen postacie świętych, reprezen-
tatywnie uszeregowane jedna obok drugiej, nie są zu-
pełnie powiązane ze sobą. Odkrywca ołtarza podaje ar-
i Wg katalogu Lutzego tylko określenie św. Małgorzaty jest
podane ze znakiem zapytania.
s Lutze, jw.
9 Buchner chyba tylko przez omyłkę podaje jako datę po-
wstania rysunku r. 1504 (s. 125), zamiast 1505 — jak mówi za-

gumenty przemawiające za autorstwem Stosza i da-
tuje dzieło na podstawie tychże wniosków na „krótko
przed lub po katastrofie obywatelskiej" mistrza, a więc
około r. 1503. Twórca kwater malowanych z Fussen,
czyli zdaniem Buchnera — Wit Stosz, powtórzył pew-
ne szczegóły znane z ołtarza w Miinnerstadt. Tak więc
twarz św. Jana podobna jest do rysów twarzy pazia ze
sceny sądu, a profil św. Idziego do profilu kasztelana
z tejże sceny, rysy św. Barbary zbliżone są rzekomo
do rysów św. Genowefy na sztychu Stosza. Przestrzeń
komnaty św. Augustyna na obrazie z Fussen jest zbu-
dowana podobnie jak na rysunku mistrza Wita z 1505
r. — „Ofiarowanie w świątyni" 9.
Czy jednak te fragmentaryczne zupełnie i rozsiane po
wszystkich częściach malarskich ołtarza zbieżności po-
zwalają na przypisanie dzieła Witowi Stoszowi z całą
pewnością? Należy się sprawie dokładnie przyjrzeć.
Twórca malowideł z Fussen starał się usilnie aby
nadać postaciom świętych stojących obok siebie jak
najwięcej ruchu, aby je zróżnicować, ożywić. Fałdami
szat, to spadającymi prosto, już to luźno udrapowany-
mi, czy też wijącymi się esowato udało się uzyskać za-
mierzone efekty. Jednak ów nadrabiany dynamizm po-
staci, ich gesty nie mają tej siły wymowy jak na sto-
cliowana na odwrociu rysunku data, wraz z podpisem 1 gmer-
klem Stosza, por. E. Baumelster, Eine Zeichnung von
Veit Stoss, „Mtinchner Jahrbuch ftir blldende Kunst", IV
1927, s. 386.

357