DOI issue:
Nr. 1
DOI article:Kalinowski, Wojciech: Jan Zachwatowicz: (1900-1983)
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.48709#0107
WSPOMNIENIA POŚMIERTNE
JAN ZACHWATOWICZ
(1900—1983)
Dnia 18 sierpnia 1983 r. zmarł członek honorowy Sto-
warzyszenia Historyków Sztuki profesor dr architekt Jan
Zachwatowicz.
Mam przed sobą pierwszy zeszyt „Biuletynu Historii
Sztuki i Kultury", wydany we wrześniu 1932 przez Zakład
Architektury Polskiej i Historii Sztuki Politechniki War-
szawskiej, dziś organ Stowarzyszenia Historyków Sztuki
i Instytutu Sztuki PAN. Wśród członków komitetu redakcyj-
nego i wśród autorów widnieje nazwisko Jana Zachwatowicza.
Był nie tylko jednym z założycieli „Biuletynu", ale też
inicjatorem wznowienia go po wojnie i nadania mu obecnej
formy. Świadczy to o nierozerwalnych związkach tego wielkie-
go historyka architektury i konserwatora z naukami hu-
manistycznymi — z historią sztuki i kultury.
Z osobą Jana Zachwatowicza wiąże się zarówno rozwój
polskiego konserwatorstwa, jak i badań nad dziejami archi-
tektury polskiej, które uwieńczyć miała synteza dziejów
budownictwa w Polsce. Przez wiele lat Jego działalność była
celem do którego dążył, lecz stały napór bieżących zadań
społecznych, naukowych i konserwatorskich odsuwał te plany
na dalsze lata. Niestety, pogarszający się stan zdrowia przer-
wał te wielkie zamierzania, które inspirowane były wieloletnią
współpracą z Oskarem Sosnowskim.
Już w pierwszej swojej wybitnej pracy Twierdza Zamość
zrealizował ideę współdziałania między przedstawicielami
dyscyplin technicznycli i humanistycznych. Współautorstwo
Stanisława Herbsta nie było tylko sprawą wspólnoty zain-
teresowań. Było urzeczywistnieniem zasady panującej w Za-
kładzie Architektury Polskiej, by rozpatrywać zjawiska bu-
downictwa na szerokim tle społecznym i historycznym,
Dziś współpraca interdyscyplinarna archeologów, historyków,
historyków sztuki, architektów i urbanistów jest czymś
oczywistym. A przecież początków tego stanu rzeczy szukać
należy w Zakładzie Architektury Polskiej PW i w wielo-
letniej działalności Profesora Zachwatowicza. Jego ścisłe
wówczas związki ze Stanisławem Lorentzem, Michałem
Walickim, Juliuszem Starzyńskim, Stanisławem Herbstem
i wieloma innymi są więc nie tylko zrozumiałe, ale stanowią
wskazanie dla przyszłych generacji.
Pracą dydaktyczną związany był Profesor z Politechniką
Warszawską od roku 1924 do lat ostatnich, gdyż nawet po
przejściu na emeryturę kontynuował zajęcia ze studentami.
Wykształcił prawie trzy pokolenia architektów polskich,
wdrażając im umiłowanie rodzimej spuścizny historycznej.
Wielu znanych profesorów było Jego uczniami, a później
współpracownikami. Dziś już uczniowie Jego uczniów zaczy-
nają zajmować czołowe stanowiska w nauce polskiej.
Przede wszystkim jednak był wielkim konserwatorem,
którego działalność legła u podstaw „polskiej szkoły kon-
serwatorskiej". Od pierwszych prac w Zamościu, Sandomierzu
i w Warszawie, prowadzonych u schyłku okresu dwudziesto-
lecia, aż po ostatnie działania przy restytucji Zamku Kró-
101
JAN ZACHWATOWICZ
(1900—1983)
Dnia 18 sierpnia 1983 r. zmarł członek honorowy Sto-
warzyszenia Historyków Sztuki profesor dr architekt Jan
Zachwatowicz.
Mam przed sobą pierwszy zeszyt „Biuletynu Historii
Sztuki i Kultury", wydany we wrześniu 1932 przez Zakład
Architektury Polskiej i Historii Sztuki Politechniki War-
szawskiej, dziś organ Stowarzyszenia Historyków Sztuki
i Instytutu Sztuki PAN. Wśród członków komitetu redakcyj-
nego i wśród autorów widnieje nazwisko Jana Zachwatowicza.
Był nie tylko jednym z założycieli „Biuletynu", ale też
inicjatorem wznowienia go po wojnie i nadania mu obecnej
formy. Świadczy to o nierozerwalnych związkach tego wielkie-
go historyka architektury i konserwatora z naukami hu-
manistycznymi — z historią sztuki i kultury.
Z osobą Jana Zachwatowicza wiąże się zarówno rozwój
polskiego konserwatorstwa, jak i badań nad dziejami archi-
tektury polskiej, które uwieńczyć miała synteza dziejów
budownictwa w Polsce. Przez wiele lat Jego działalność była
celem do którego dążył, lecz stały napór bieżących zadań
społecznych, naukowych i konserwatorskich odsuwał te plany
na dalsze lata. Niestety, pogarszający się stan zdrowia przer-
wał te wielkie zamierzania, które inspirowane były wieloletnią
współpracą z Oskarem Sosnowskim.
Już w pierwszej swojej wybitnej pracy Twierdza Zamość
zrealizował ideę współdziałania między przedstawicielami
dyscyplin technicznycli i humanistycznych. Współautorstwo
Stanisława Herbsta nie było tylko sprawą wspólnoty zain-
teresowań. Było urzeczywistnieniem zasady panującej w Za-
kładzie Architektury Polskiej, by rozpatrywać zjawiska bu-
downictwa na szerokim tle społecznym i historycznym,
Dziś współpraca interdyscyplinarna archeologów, historyków,
historyków sztuki, architektów i urbanistów jest czymś
oczywistym. A przecież początków tego stanu rzeczy szukać
należy w Zakładzie Architektury Polskiej PW i w wielo-
letniej działalności Profesora Zachwatowicza. Jego ścisłe
wówczas związki ze Stanisławem Lorentzem, Michałem
Walickim, Juliuszem Starzyńskim, Stanisławem Herbstem
i wieloma innymi są więc nie tylko zrozumiałe, ale stanowią
wskazanie dla przyszłych generacji.
Pracą dydaktyczną związany był Profesor z Politechniką
Warszawską od roku 1924 do lat ostatnich, gdyż nawet po
przejściu na emeryturę kontynuował zajęcia ze studentami.
Wykształcił prawie trzy pokolenia architektów polskich,
wdrażając im umiłowanie rodzimej spuścizny historycznej.
Wielu znanych profesorów było Jego uczniami, a później
współpracownikami. Dziś już uczniowie Jego uczniów zaczy-
nają zajmować czołowe stanowiska w nauce polskiej.
Przede wszystkim jednak był wielkim konserwatorem,
którego działalność legła u podstaw „polskiej szkoły kon-
serwatorskiej". Od pierwszych prac w Zamościu, Sandomierzu
i w Warszawie, prowadzonych u schyłku okresu dwudziesto-
lecia, aż po ostatnie działania przy restytucji Zamku Kró-
101