DOI Heft:
Nr. 1
DOI Artikel:Mazur-Keblowski, Eva: Uwagi o wystawie: "Kandinsky i Monachium", Monachium 1982
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.48709#0058
R E Ć E N Z J
E — WYSTAWY
EWA MAZUR-KĘBŁOWSKA
UWAGI O WYSTAWIE: „KANDINSKY I MONACHIUM", MONACHIUM 1982
W salach wystawowych monachijskiego Lenbachhaus,
w sierpniu i październiku 1982 roku, czynna byla wystawa
zatytułowana Kandinsky i Monachium, 1896—1913.
Pomysł tej ekspozycji narodził się w Stanach Zjedno-
nych Ameryki Północnej; pierwszą jej wersję zaprezentowano
w nowojorskim Muzeum Guggenheima w początku 1982 roku,
a następnie w Museum of Modern Art w San Francisco. Za-
równo „premiera" tej wystawy w Muzeum Guggenheima,
jak i wybór monachijskiego Lenbachhaus na miejsce jej
ekspozycji w Europie nie były dziełem przypadku: muzea te
— obok paryskiego Centrum Pompidou — posiadają , najbo-
gatsze zbiory dzieł Wasyla Kandinsky'ego. Natomiast pod-
jęcie tej inicjatywy w USA dodatkowo uzasadniały prowa-
dzone tu, zwłaszcza w Princeton, kompleksowe badania nad
problemami sztuki początków XX wieku, w centrum których
znajdowało się malarstwo i myśl Kandinsky'ego.
Omawiana wystawa jest pierwszą z planowanych trzech
ekspozycji, poświęconych kolejnym etapom twórczości wiel-
kiego Rosjanina. Następna obejmie jego działalność w Rosji
(1914—1922) oraz w Niemczech w ramach Bauhausu (1922—-
1933), a ostatnia dotyczyć będzie paryskiego finału (1933—-
1944).
Impreza monachijska należała do najbardziej rozpowsze-
chnionego typu pokazów monograficznych, poświęconych
jednemu artyście, których koncepcja wywodzi się z post-
romantycznego, modernistycznego ujmowania sztuki w ka-
tegoriach twórczej indywidualności. Równocześnie jednak
zawierała ona elementy, popularnego zwłaszcza w latach
siedemdziesiątych, typu wystawy, będącej szeroko rozumianą
monografią środowiska artystycznego. Ten rodzaj realizowały
np. monumentalne wystawy Paris—Berlin i Paris—Moscou
(obydwie w Centre Pompidou w Paryżu, w latach siedemdzie-
siątych), na których eksponowano nie tylko dzieła sztuk plas-
tycznych, ale także przedmioty reprezentujące inne media
komunikacji międzyludzkiej, w tym zwłaszcza literaturę.
W Monachium akcent spoczywał wprawdzie na dziełach
i twórczości Kandinsky'ego, ukazano ją jednak w kontekście
szeroko i szczegółowo potraktowanej, niejednorodnej przecież
secesji monachijskiej, która miała decydujące znaczenie dla
ukształtowania się twórczej osobowości artysty. Podkreślić
należy znakomity wybór okolo dwustu dzieł Kandinsky'ego;
szczególnie cenne dla przeciętnego Europejczyka było spro-
wadzenie eksponatów z Muzeum Guggenheima. Wystawa
nie była jednali prostym powtórzeniom ekspozycji nowo-
jorskiej; wzbogacona o niemal sto eksponatów, zmieniła
też tytuł, którego pierwsza wersja brzmiała: Kandinsky
w Monachium.
O profilu wystawy rozstrzygał przede wszystkim aktualny
stan badań. Zarówno dobór eksponatów, jak i dokumentacja
były dziełem Peg Weiss, autorki podstawowej rozprawy
pt. Kandinsky in Munich. The formative Jugendstil Years,
Princeton 1979. Wyniki tej pracy przedstawione zostały
w najobszerniejszym artykule katalogu wystawy, który za-
wiera także siedem innych cennych opracowań; cztery z nich
są napisane przez badaczy związanych — podobnie jak Weiss
— z Princeton. Dzięki tym tekstom zwiedzający wystawę
wprowadzony zostaje w najnowszy stan badań na temat po-
czątków sztuki abstrakcyjnej, artystycznych tendencji w Mo-
nachium około 1900, związków Kandinsky'ego z teozofią
i okultyzmem (głównie w wersji steinerowskiej), zyskując w ten
sposób bogaty, a zarazem rzeczowy komentarz do wystawy,
stanowiącej egzemplifikację wyłożonych w katalogu tez.
Twórczość Kandinsky'ego, ukazana na tle różnorodnych
tendencji monachijskiej secesji i literackiego symbolizmu, for-
mująca się wtedy właśnie w zakresie poglądów estetycznych,
doboru motywów ikonograficznych i pewnycli związanych
z tym obsesji, a wreszcie kształtu stylistycznego, jawi się
w zupełnie innym świetle.
Wystawa podzielona została na jedenaście działów,
których kolejność podporządkowano zasadzie chronologii.
Nosiły one następujące tytuły: Nauczyciele, Secesja mona-
chijska, Phalanx, Drzeworyt i poezja, Teatr, Kaligrafia,
Podróże i powroty, Murnau, Stowarzyszenie Neue Kunstler-
nereinigung, Der Blaue Reiter, Droga do abstrakcji. Był to
więc program nadzwyczaj bogaty. A przecież — zwłaszcza
w kontekście niezwykle szeroko ukazanej panoramy środo-
wiska monachijskiego — - pozostawia wystawa pewien niedo-
syt, skutkiem niewystarczającego określenia wyjściowych
52
E — WYSTAWY
EWA MAZUR-KĘBŁOWSKA
UWAGI O WYSTAWIE: „KANDINSKY I MONACHIUM", MONACHIUM 1982
W salach wystawowych monachijskiego Lenbachhaus,
w sierpniu i październiku 1982 roku, czynna byla wystawa
zatytułowana Kandinsky i Monachium, 1896—1913.
Pomysł tej ekspozycji narodził się w Stanach Zjedno-
nych Ameryki Północnej; pierwszą jej wersję zaprezentowano
w nowojorskim Muzeum Guggenheima w początku 1982 roku,
a następnie w Museum of Modern Art w San Francisco. Za-
równo „premiera" tej wystawy w Muzeum Guggenheima,
jak i wybór monachijskiego Lenbachhaus na miejsce jej
ekspozycji w Europie nie były dziełem przypadku: muzea te
— obok paryskiego Centrum Pompidou — posiadają , najbo-
gatsze zbiory dzieł Wasyla Kandinsky'ego. Natomiast pod-
jęcie tej inicjatywy w USA dodatkowo uzasadniały prowa-
dzone tu, zwłaszcza w Princeton, kompleksowe badania nad
problemami sztuki początków XX wieku, w centrum których
znajdowało się malarstwo i myśl Kandinsky'ego.
Omawiana wystawa jest pierwszą z planowanych trzech
ekspozycji, poświęconych kolejnym etapom twórczości wiel-
kiego Rosjanina. Następna obejmie jego działalność w Rosji
(1914—1922) oraz w Niemczech w ramach Bauhausu (1922—-
1933), a ostatnia dotyczyć będzie paryskiego finału (1933—-
1944).
Impreza monachijska należała do najbardziej rozpowsze-
chnionego typu pokazów monograficznych, poświęconych
jednemu artyście, których koncepcja wywodzi się z post-
romantycznego, modernistycznego ujmowania sztuki w ka-
tegoriach twórczej indywidualności. Równocześnie jednak
zawierała ona elementy, popularnego zwłaszcza w latach
siedemdziesiątych, typu wystawy, będącej szeroko rozumianą
monografią środowiska artystycznego. Ten rodzaj realizowały
np. monumentalne wystawy Paris—Berlin i Paris—Moscou
(obydwie w Centre Pompidou w Paryżu, w latach siedemdzie-
siątych), na których eksponowano nie tylko dzieła sztuk plas-
tycznych, ale także przedmioty reprezentujące inne media
komunikacji międzyludzkiej, w tym zwłaszcza literaturę.
W Monachium akcent spoczywał wprawdzie na dziełach
i twórczości Kandinsky'ego, ukazano ją jednak w kontekście
szeroko i szczegółowo potraktowanej, niejednorodnej przecież
secesji monachijskiej, która miała decydujące znaczenie dla
ukształtowania się twórczej osobowości artysty. Podkreślić
należy znakomity wybór okolo dwustu dzieł Kandinsky'ego;
szczególnie cenne dla przeciętnego Europejczyka było spro-
wadzenie eksponatów z Muzeum Guggenheima. Wystawa
nie była jednali prostym powtórzeniom ekspozycji nowo-
jorskiej; wzbogacona o niemal sto eksponatów, zmieniła
też tytuł, którego pierwsza wersja brzmiała: Kandinsky
w Monachium.
O profilu wystawy rozstrzygał przede wszystkim aktualny
stan badań. Zarówno dobór eksponatów, jak i dokumentacja
były dziełem Peg Weiss, autorki podstawowej rozprawy
pt. Kandinsky in Munich. The formative Jugendstil Years,
Princeton 1979. Wyniki tej pracy przedstawione zostały
w najobszerniejszym artykule katalogu wystawy, który za-
wiera także siedem innych cennych opracowań; cztery z nich
są napisane przez badaczy związanych — podobnie jak Weiss
— z Princeton. Dzięki tym tekstom zwiedzający wystawę
wprowadzony zostaje w najnowszy stan badań na temat po-
czątków sztuki abstrakcyjnej, artystycznych tendencji w Mo-
nachium około 1900, związków Kandinsky'ego z teozofią
i okultyzmem (głównie w wersji steinerowskiej), zyskując w ten
sposób bogaty, a zarazem rzeczowy komentarz do wystawy,
stanowiącej egzemplifikację wyłożonych w katalogu tez.
Twórczość Kandinsky'ego, ukazana na tle różnorodnych
tendencji monachijskiej secesji i literackiego symbolizmu, for-
mująca się wtedy właśnie w zakresie poglądów estetycznych,
doboru motywów ikonograficznych i pewnycli związanych
z tym obsesji, a wreszcie kształtu stylistycznego, jawi się
w zupełnie innym świetle.
Wystawa podzielona została na jedenaście działów,
których kolejność podporządkowano zasadzie chronologii.
Nosiły one następujące tytuły: Nauczyciele, Secesja mona-
chijska, Phalanx, Drzeworyt i poezja, Teatr, Kaligrafia,
Podróże i powroty, Murnau, Stowarzyszenie Neue Kunstler-
nereinigung, Der Blaue Reiter, Droga do abstrakcji. Był to
więc program nadzwyczaj bogaty. A przecież — zwłaszcza
w kontekście niezwykle szeroko ukazanej panoramy środo-
wiska monachijskiego — - pozostawia wystawa pewien niedo-
syt, skutkiem niewystarczającego określenia wyjściowych
52