Instytut Sztuki (Warschau) [Hrsg.]; Państwowy Instytut Sztuki (bis 1959) [Hrsg.]; Stowarzyszenie Historyków Sztuki [Hrsg.]: Biuletyn Historii Sztuki (46.1984)

KRONIKA

Z dziejów patronatu architektonicznego Śląskiego Urzędu Wo-'
jewódzkiego. & '
Maria Kurzątkowska (Warszawa) Górnośląski plakat ple-
biscytowy i jego treści ikonograficzne.
Witold Iwanek (Cieszyn) Plastyka okresu międzywojennego
na Śląsku Cieszyńskim.
Teresa Bardzińska-Bonenberg (Gliwice) Wnętrza urbanis-
tyczne i ich percepcja na przykładzie zespołów zabytkowych
z przełomu XIX i XX wieku.
Katarzyna Locher-Książek (Gliwice) Analiza fragmentów
krajobrazu miejskiego z przełomu XIX i XX wieku na przy-
kładzie Gliwic i Bytomia.
W spotkaniu uczestniczyło około pięćdziesięciu osób.
W pierwszym dniu obrad odbyło się wieczorem spotkanie
towarzyskie połączone ze zwiedzaniem pałacu w Gzichowie
i koncert w wykonaniu Akademickiego Zespołu Muzyki
Dawnej pod dyrekcją Bogdana Goli.
Materiały seminarium zostaną wydane w osobnym tomie
w Wydawnictwie Uniwersytetu Śląskiego. Ponadto referaty
dotyczące sztuki Katowic i patronatu architektonicznego
Śląskiego Urzędu Wojewódzkiego ukażą się w najbliższym
numerze „Rocznika Katowickiego", wydawanego przez
Wydział Kultury Urzędu Miejskiego w Katowicach. O stopniu
zainteresowania miejscowego społeczeństwa tematyką tych
referatów świadczy fakt, że na prośbę prezydenta miasta
Katowic, zostaną ono powtórnie przedstawione przez autorów

na osobnych comiesięcznych spotkaniacli dla architektów
i pracowników administracji w Urzędzie Miejskim.
Badania nad sztuką górnośląską włączono są w program
naukowy Zakładu Historii Sztuki. Materiały seminarium
wykazały, że badania te skupiają się przede wszystkim na
zagadnieniach wieku XX ze szczególnym uwzględnieniem
okresu II Rzeczypospolitej. Najdobitniej zarysowała się
problematyka architektury: nurtów formalnych, mecenatu
i patronatów oraz treści ideowych związanych z uwarunko-
waniami historycznymi i politycznymi dwudziestolecia. W od-
niesieniu do sztuki dawnej ważnych informacji dostarczyła
analiza ruchu reformacyjnego i jego odbicia w sztuce górno-
śląskiej oraz nieoczekiwane refleksy tamtych spraw we
współczesności: w programie ekumenicznym architektury po-
soborowej Drogomyśla. Odrębnej tematyce poświęcona była
rozprawa o urbanistyce osiedli robotniczych na tle koncepcji
miast-ogrodów. Istotne spostrzeżenia wniosły wypowiedzi
architektów dotyczące konserwacji i zachowywania zabyt-
kowej substancji miejskiej na przykładach Gliwic i Bytomia.
Niepodobna rozpatrywać zagadnień sztuki górnośląskiej
bez uwzględnienia szerzej pojętych nurtów sztuki polskiej
a także europejskiej. Na tak określonym tle porównawczym
środowisko Górnego Śląska wyłaniać poczyna własne oblicze,
którego zarys precyzować się będzie w miarę kontynuowania
prac wytyczonych na omówionym seminarium.
Ewa Chojecka

MUZEUM STANISŁAWA WYSPIAŃSKIEGO W KRAKOWIE

28 grudnia 1983 roku, w siedemdziesiątą szóstą rocznicę
śmierci artysty, otwarto w Krakowie Muzeum Stanisława
Wyspiańskiego, nowy Oddział Muzeum Narodowego. Jest to
realizacja idei, powstałej w roku śmierci artysty (1907) —
stworzenia w Krakowie muzeum udostępniającego jego
ogromny i niezwykły dorobek artystyczny.
Muzeum mieści się w zabytkowej, klasycystycznej,
trzypiętrowej kamienicy przy ul. Kanoniczej 9, w dziesięciu
salach ekspozycyjnych. Umieszczono tu eksponaty pocho-
dzące głównie ze schedy po artyście, z kolekcji Feliksa Ja-
sieńskiego-Mangghi, z darów, zakupów i depozytów od pry-
watnycli kolekcjonerów.
Zgodnie z koncepcją Muzeum, zrealizowaną według pro-
jektu prof. dra Mieczysława Porębskiego pełnić ma ono tro-
jaką funkcję: ekspozycyjną, ośrodka naukowej dokumentacji
oraz prezentacji małych form teatralnych.
Funkcja naczelna Muzeum to ekspozycja; jej ideą jest
pokazanie artystycznego warsztatu Wyspiańskiego, ujawnia-
jące, poprzez nieznane ogółowi i rzadko prezentowane ma-

teriały, wszechstronność talentu tego artysty, który świa-
domie i twórczo sięgał do wszystkich dziedzin sztuki. Swoiście
wiążąc poezję z malarstwem modelował wrażliwość intelek-
tualną i estetyczną narodu, tworzył dzieła o charakterze
spektakularnym, których wspólną cechą jest harmonijne
współgranie wszystkich elementów niezależnie od tego czy
jest to widowisko teatralne, wnętrze kościelne, mieszkalne,
czy książka.
Ekspozycja zaczyna się w sali parterowej zatytułowanej
Młodość. Pokazane są tu prace młodzieńcze artysty z lat
osiemdziesiątych XIX wieku — głównie szkicowniki robione
pod okiem Matejki, zawierające różnorodny materiał mówiący
wiele o ówczesnej metodzie kształcenia artystów, prowadzo-
nych przez mistrza jeszcze według wzoru z czasów Oświecenia.
Parę prac samodzielnych ujawnia już pewną niezależność
stylu. W sali tej znalazły się też rzeźby ojca artysty — Fran-
ciszka Wyspiańskiego: biusty będące wizerunkami osób
współczesnycli artyście oraz popiersie Jana Długosza, praca
najlepsza spośród tu prezentowanych. Dokumentacja foto-

123