Instytut Sztuki (Warschau) [Hrsg.]; Państwowy Instytut Sztuki (bis 1959) [Hrsg.]; Stowarzyszenie Historyków Sztuki [Hrsg.]: Biuletyn Historii Sztuki (60.1998)

244

ANNA SIERADZKA
Warszawa, Instytut Historii Sztuki UW
Spółdzielnia artystów „Ład”
Akademia Sztuk Pięknych w Warszawie 14 X - 7 XI 1997,
Centralne Muzeum Włókiennictwa w Łodzi 5 XII 1997 - 18 I 1998

Wystawa „Ładu”, zorganizowana przez Mu-
zeum Akademii Sztuk Pięknych w Warsza-
wie, warszawskie Muzeum Narodowe oraz
Centralne Muzeum Włókiennictwa w Łodzi poświę-
cona była jednej z najważniejszych polskich organiza-
cji artystycznych, której 70 lat działalności pozostawiło
trwały ślad w kulturze i sztuce naszego kraju. „Ład”, za-
łożony w 1926 roku w Warszawie przez profesorów
i uczniów Szkoły Sztuk Pięknych, kontynuował i twór-
czo rozwijał tradycje tworzenia narodowej sztuki
wnętrza, w zgodzie z aktualnym zapotrzebowaniem
i upodobaniami estetycznymi.
Spółdzielnia wiele zawdzięczała prekursorskim
działaniom na polu odnowy sztuki i rzemiosła, jakie na
gruncie polskim podejmowało wiatach 1901-1912 To-
warzystwo Polska Sztuka Stosowana, a zwłaszcza
doświadczeniom artystycznym i organizacyjnym po-
wstałych w 1913 roku „Warsztatów Krakowskich”.
Z tych dwu organizacji wywodzili się bowiem założy-
ciele „Ładu”: Karol Tichy, Wojciech Jastrzębowski,
Józef Czajkowski, Karol Stryjeński, Jerzy Warchałow-
ski. Ich wychowankami byli pierwsi członkowie Spół-
dzielni: Jan Kurzątkowski, Lucjan Kintopf, Eleonora
Plutyńska; dołączyli do nich następnie: Maria Bielska,
Zofia Czasznicka, Halina Kaipińska, Czesława Knothe,
Olgierd Szlekys, Władysław Wincze, Marian Sigmund,
Wanda Golakowska, Helena Bukowska, Julia Kotarbiń-
ska, Zofia Kodis-Freyer, Rudolf Krzywice i inni.
Program „Ładu” został wyraźnie określony już
w statucie założycielskim Spółdzielni. Jej celem było
„podniesienie zarobków członków i wytwórczości
krajowej”, a przedmiotem działań „projektowanie,
wyrób i zbyt tkanin, sprzętów z drzewa, metalu, ka-
mienia, szkła, skóry, gliny, tektury, papieru i wszelkich
przedmiotów przemysłu artystycznego z wyraźnym
dążeniem do doskonałości formy, surowca i wykona-
nia”. Z czasem do tych zadań dodano także „dostar-
czanie całkowitych urządzeń wnętrz”. Program ten
realizowano przez tworzenie mebli, tkanin dekoracyj-
nych, ceramiki, metaloplastyki, papieroplastyki (nie
udało się spółdzielcom założyć własnej wytwórni


1. Jan Kurzątkowski, Krzesło ,,Piórko”, ok. 1936
1. Jan Kurzątkowski, Chair “LittleFeather”, ca. 1936

szkieł), które łączyła w stylistyczną jedność zasada
wierności naturalnym, rodzimym surowcom i funkcjo-
nalność formy, doskonale wyrażające tendencje zna-
mienne dla polskiego Art Deco.