DOI article:
Turska, Krystyna; Woźniak, Michał: [Rezension von: Barbara Januszkiewicz, Klejnoty i stroje książąt Pomorza Zachodniego XVI-XVII wieku w zbiorach Muzeum Narodowego w Szczecinie]
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.48915#0510
503
Barbara Januszkiewicz, Klejnoty i stroje książąt
Pomorza Zachodniego XVI-XVII wieku w zbiorach
Muzeum Narodowego w Szczecinie.
Warszawa, Wyd. Krupski i S-ka 1995, ss. 143, il. 131 w tym barwn. 105
Pięćdziesiąta rocznica Muzeum Narodowego
w Szczecinie uczczona została pięknie wyda-
nym katalogiem klejnotów i strojów książąt
Pomorza Zachodniego. Gryfici, prawowici władcy
ziem rozciągających się od rzeki Recknitz na zacho-
dzie do jeziora Żarnowieckiego na wschodzie, rzą-
dzili nimi przez ponad pięćset lat, zachowując - jak
pisze Autorka - „odrębność i niezależność mimo
ustawicznych prób podporządkowania, podejmowa-
nych przez sąsiadów zwłaszcza przez Brandenburgię”.
Dyrektorowi Muzeum Władysławowi Filipowia-
kowi i Autorce Barbarze Januszkiewicz należą się
wyrazy szczerego uznania i wdzięczności za publi-
kację unikatowej w skali europejskiej książki, pre-
zentującej ocalałe zabytki sztuki i kultury
materialnej - dokumentów świetności dworu ksią-
żęcego.
Stroje członków dynastii z lat od około 1530 do
1620 odkryto w 1946 roku. Ich wartość jest ogrom-
na me tylko z uwagi na wysoki poziom artystyczny,
szacowny wiek i bogactwo kosztowności, ale rów-
nież ze względu na funkcję reprezentacyjną, jaką
pełniły za życia swych właścicieli. Są to szaty uży-
wane przed zgonem książąt - pełne dostojeństwa,
przepychu i bogactwa. Są jedynymi, zachowanymi
zabytkami, jakie posiadamy, tym cenniejszymi, że
pochodzą z określonego środowiska i okresu.
Po wieloletniej konserwacji w Pracowni konser-
watorskiej PKZ w Warszawie i rekonstrukcji
form, dokonanej przez Helenę Hryszko (proces kon-
serwacji zilustrowany jest rysunkami wykrojów,
s. 129-132) oraz niezwykle żmudnych i dociekli-
wych badaniach źródłowych udało się Autorce
Katalogu częściowo ustalić przynależność poszcze-
gólnych szat do zmarłych członków dynastii, pocho-
wanych w krypcie zamku szczecińskiego (zob.
Aneks I). Historycy mody i ubiorów otrzymali bez-
cenne źródło materialne do swych badań.
Historia odkrycia, zabezpieczenia znaleziska,
zabiegi konserwacyjne, rekonstrukcja i przygotowa-
nie obiektów do stałej ekspozycji jest długa.
Czytelnicy mogą zapoznać się z jej przebiegiem
we wstępie. Należy dodać jednakże, że obecny stan
klejnotów i szat książęcych, efekt wysiłku wielu
osób, zawdzięczamy wytrwałości i uporowi Barbary
Januszkiewicz.
Wśród czterdziestu bez mała obiektów znajduje
się kilka kompletów męskich ubrań i jedna wierzch-
nia suknia kobieca. W „dobrym” stanie zachowania
jest strój księcia Ulryka (1581-1622) składający się
z kołpaka, wamsa, dużych fragmentów dzianych
pończoch i pary rozet zdobiących niegdyś pantofle.
Znakomicie zrekonstruowany jest także strój księcia
Kazimierza (1577-1605) o podobnym składzie ele-
mentów, z parą świetnie zachowanych jedwabnych
pończoch, następnie suknia prawdopodobnie Anny
szlezwicko-holsztyńskiej (1577-1616), drugiej żony
Bogusława XIII, z długimi dekoracyjnymi rękawa-
mi oraz wams o nie ustalonej przynależności
i płaszcz tzw. „polski” księcia Bogusława XIV
(1580-1637).
Wyjątkowo okazale prezentują się książęce koł-
paki. Jest ich pięć: kołpak księcia Kazimierza, Filipa
II (1573-1618), Franciszka (1577-1620), wspomnia-
ny wyżej kołpak księcia Ulryka i kołpak o nie usta-
lonej przynależności do osoby.
Kolekcję strojów wzbogacają dodatki: pończo-
chy i ich fragmenty (para, dwie pojedyncze pończo-
chy i trzy fragmenty), bandoliery (dwie sztuki),
cztery rozetki od obuwia, siedem fragmentów koro-
nek, sześć podwiązek, para podeszew męskiego
obuwia oraz duży fragment egrety od kołpaka księ-
cia Kazimierza.
Doskonała technicznie dokumentacja fotogra-
ficzna podnosi walory estetyczne i poznawcze książ-
ki. Barwne ilustracje sąnatyle wyraźne, że wzory na
tkaninach, haftach, koronkach i galonach nie spra-
wiają trudności w odczytywaniu, a ściegi dzianych
pończoch i szydełkowych rozetek pozwalają
na identyfikację technik.
Analiza bogatej szaty graficznej książki ujawnia
metodę, jaką Autorka posługiwała się w przypisywaniu
Barbara Januszkiewicz, Klejnoty i stroje książąt
Pomorza Zachodniego XVI-XVII wieku w zbiorach
Muzeum Narodowego w Szczecinie.
Warszawa, Wyd. Krupski i S-ka 1995, ss. 143, il. 131 w tym barwn. 105
Pięćdziesiąta rocznica Muzeum Narodowego
w Szczecinie uczczona została pięknie wyda-
nym katalogiem klejnotów i strojów książąt
Pomorza Zachodniego. Gryfici, prawowici władcy
ziem rozciągających się od rzeki Recknitz na zacho-
dzie do jeziora Żarnowieckiego na wschodzie, rzą-
dzili nimi przez ponad pięćset lat, zachowując - jak
pisze Autorka - „odrębność i niezależność mimo
ustawicznych prób podporządkowania, podejmowa-
nych przez sąsiadów zwłaszcza przez Brandenburgię”.
Dyrektorowi Muzeum Władysławowi Filipowia-
kowi i Autorce Barbarze Januszkiewicz należą się
wyrazy szczerego uznania i wdzięczności za publi-
kację unikatowej w skali europejskiej książki, pre-
zentującej ocalałe zabytki sztuki i kultury
materialnej - dokumentów świetności dworu ksią-
żęcego.
Stroje członków dynastii z lat od około 1530 do
1620 odkryto w 1946 roku. Ich wartość jest ogrom-
na me tylko z uwagi na wysoki poziom artystyczny,
szacowny wiek i bogactwo kosztowności, ale rów-
nież ze względu na funkcję reprezentacyjną, jaką
pełniły za życia swych właścicieli. Są to szaty uży-
wane przed zgonem książąt - pełne dostojeństwa,
przepychu i bogactwa. Są jedynymi, zachowanymi
zabytkami, jakie posiadamy, tym cenniejszymi, że
pochodzą z określonego środowiska i okresu.
Po wieloletniej konserwacji w Pracowni konser-
watorskiej PKZ w Warszawie i rekonstrukcji
form, dokonanej przez Helenę Hryszko (proces kon-
serwacji zilustrowany jest rysunkami wykrojów,
s. 129-132) oraz niezwykle żmudnych i dociekli-
wych badaniach źródłowych udało się Autorce
Katalogu częściowo ustalić przynależność poszcze-
gólnych szat do zmarłych członków dynastii, pocho-
wanych w krypcie zamku szczecińskiego (zob.
Aneks I). Historycy mody i ubiorów otrzymali bez-
cenne źródło materialne do swych badań.
Historia odkrycia, zabezpieczenia znaleziska,
zabiegi konserwacyjne, rekonstrukcja i przygotowa-
nie obiektów do stałej ekspozycji jest długa.
Czytelnicy mogą zapoznać się z jej przebiegiem
we wstępie. Należy dodać jednakże, że obecny stan
klejnotów i szat książęcych, efekt wysiłku wielu
osób, zawdzięczamy wytrwałości i uporowi Barbary
Januszkiewicz.
Wśród czterdziestu bez mała obiektów znajduje
się kilka kompletów męskich ubrań i jedna wierzch-
nia suknia kobieca. W „dobrym” stanie zachowania
jest strój księcia Ulryka (1581-1622) składający się
z kołpaka, wamsa, dużych fragmentów dzianych
pończoch i pary rozet zdobiących niegdyś pantofle.
Znakomicie zrekonstruowany jest także strój księcia
Kazimierza (1577-1605) o podobnym składzie ele-
mentów, z parą świetnie zachowanych jedwabnych
pończoch, następnie suknia prawdopodobnie Anny
szlezwicko-holsztyńskiej (1577-1616), drugiej żony
Bogusława XIII, z długimi dekoracyjnymi rękawa-
mi oraz wams o nie ustalonej przynależności
i płaszcz tzw. „polski” księcia Bogusława XIV
(1580-1637).
Wyjątkowo okazale prezentują się książęce koł-
paki. Jest ich pięć: kołpak księcia Kazimierza, Filipa
II (1573-1618), Franciszka (1577-1620), wspomnia-
ny wyżej kołpak księcia Ulryka i kołpak o nie usta-
lonej przynależności do osoby.
Kolekcję strojów wzbogacają dodatki: pończo-
chy i ich fragmenty (para, dwie pojedyncze pończo-
chy i trzy fragmenty), bandoliery (dwie sztuki),
cztery rozetki od obuwia, siedem fragmentów koro-
nek, sześć podwiązek, para podeszew męskiego
obuwia oraz duży fragment egrety od kołpaka księ-
cia Kazimierza.
Doskonała technicznie dokumentacja fotogra-
ficzna podnosi walory estetyczne i poznawcze książ-
ki. Barwne ilustracje sąnatyle wyraźne, że wzory na
tkaninach, haftach, koronkach i galonach nie spra-
wiają trudności w odczytywaniu, a ściegi dzianych
pończoch i szydełkowych rozetek pozwalają
na identyfikację technik.
Analiza bogatej szaty graficznej książki ujawnia
metodę, jaką Autorka posługiwała się w przypisywaniu