DOI article:
Baranowski, Andrzej Józef: [Rezension von: Bohumil Samek, Umělecke památky Moravy a Slezska, Pavla Vlčka, Umělecké památky Prahy. Stare Mesto, Jozefov]
DOI article:Janocha, Michał: [Rezension von: R. Ousterhout, L. Brubaker (Hg.), The sacred image east and west]
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.48915#0256
Omówienia
251
Klementinum, składające się z wielu budowli zgru-
powanych wokół dziedzińców, w tym z kilku sakralnych
pokazanych na pomiarach architektonicznych jako jedna
całość. Opis wygląda w ten sposób, że kościół św.
Klemensa znajduje się na stronach 88-91, św. Salwatora
na stronach 109-114, kaplica włoska na stronach 120-
122, samo Kolegium zaś na stronach 199-205, bo każda
ze świątyń jest położona przy innej ulicy. Podobnie
rozczłonkowane są opisy innych założeń klasztornych.
Mimo uwag, Autorom katalogu zabytków praskiego
Starego Miasta należy się wielkie uznanie. Można mieć
nadzieję, że zgodnie z zapowiedziami, ukażą się nie-
bawem następne tomy Moraw i Pragi. Przyczynią się
zapewne do podjęcia wielu prac monograficznych
i syntetycznych na temat sztuki naszych południowych
sąsiadów.
Andrzej J. Baranowski
The Sacred Image East and West.
[Congress on Medieval Studies... Kalamazzoo, Mich. 1991], ed. R. Ousterhout, L. Brubaker,
Illinois Byzantine Studies IV, University of Illinois Press, Urbana - Chicago, 1995
Bizantynistyka i mediewistyka należą od kilku
dziesięcioleci do najszybciej rozwijających się dziedzin
badań historycznych, szczególnie w Stanach Zjedno-
czonych. Polska leży wciąż na peryferiach obiegu
naukowego tych dyscyplin z racji braku wielu bieżących
publikacji. Tym cenniejsze są pozycje docierające do
naszych bibliotek.
Książka The Sacred Image East and West zawiera
materiały sesji bizantynistyczno-mediewistycznej, która
miała miejsce w Kalamazzoo (Michigan) w 1991 roku.
Wbrew umieszczonemu w tytule kongresu przymio-
tnikowi international, w sesji brali udział wyłącznie
amerykańscy historycy sztuki, należący do średniego
i młodego pokolenia. Książka została wydana jako
czwarty tom studiów bizantynistycznych Uniwersytetu
w Illinois (Illinois Byzantine Studies). Organizatorami
sesji i redaktorami opracowania są znani bizantyniści:
Robert Ousterhout, profesor tegoż uniwersytetu i Leslie
Brubaker z Uniwersytetu w Birmingham (która jest
jedynym autorem związanym z pozaamerykańskąuczel-
nią). Sesję (i książkę) poświęcono - zgodnie z zapowie-
dzianym tytułem - „świętym wizerunkom” i ich funkcji
w średniowiecznej kulturze Wschodu i Zachodu. Złożyło
się na nią dziewięć artykułów omawiających analizę
ikonologiczną konkretnych przedstawień sakralnych,
powstałych w obu kręgach kulturowych.
Jeffrey C. Anderson z Uniwersytetu Waszyngtona
porównuje dwie ikony z klasztoru synajskiego: słynną
ikonę Pantokratora z VI stulecia z namalowaną pięć
wieków później ikoną św. Mikołaja. Ukazuje emble-
matyczme drogę przemian reprezentacyjnego portretu
bizantyńskiego w epoce przed i po ikonoklazmie.
Kathelen Corrigan z Hannoveru analizując wzajem-
ne relacje obrazu i tekstu związane z inną ikoną synaj -
skąze sceną Ukrzyżowania, ustala że była ona pierwotnie
własnością bizantyńskiego mnicha.
Henry Maguire, profesor Uniwersytetu Illinois i dyre-
ktor Studiów Bizantyńskich w Dumbarton Oaks, w arty-
kule o sensacyjnym tytule A Murderer among theAngels
omawia problematykę ikonografii archaniołów w sztuce
bizantyńskiej i ich funkcji w sakralizacji władzy cesarskiej
na przykładzie kilku miniatur z portretami basileusów w
otoczeniu archaniołów, pochodzących z kodeksu bizan-
tyńskiego z IX wieku z Biblioteki Narodowej w Paryżu
(MS gr. 510). (Wymienionym w tytule „mordercą” jest
założyciel dynastii macedońskiej Bazyli I, który doszedł
do władzy zabijając cesarza Bardasa, a potem współcesa-
rza Michała III).
Współredator książki i zarazem autor wstępu, Robert
Ousterhout, próbuje zrekonstruować wielopłaszczyznową
semantykę mozaiki Blachernitissy adorowanej przez
anioły, umieszczonej w lunecie nad zachodnim wejściem
do słynnej świątyni Monasteru Chora, w kontekście całoś-
ci programu ikonograficznego tego najlepiej zachowanego
zespołu mozaik w stolicy Bizancjum.
Skomplikowany problem przenikania motywów
ikonograficznych z Bizancjum do Italii porusza Annę
Derbes z Federick, na przykładzie rzadkiego tematu Wstą-
pienia Chrystusa na Krzyż, obecnego w dekoracjach
ściennych cerkwi macedońskich i serbskich XIII i począt-
ku XIV wieku oraz w tablicowym malarstwie toskańskim
późnego Duecenta (Guido da Siena).
Pozostałe artykuły zajmują się analizą obiektów
należących do kręgu średniowiecznej sztuki łacińskiej.
Cynthia Hahn z Florida State University próbuje wyjaśnić
funkcję obrazów reprezentacyjnych i narracyjnych (Icon
and Narrative) i ich wzajemnego dopełniania się na
przykładzie miniatur łacińskiego libellusa z żywotem św.
Łucji, powstałym około 1130 roku (Berlin, Kupferstich-
kabinett, MS 78 A4).
Artykuł Jean C. Wilson, profesora State University
of New York dotyczy funkcjonowania kopii cudownych
wizerunków na terytorium franko-burgundzkim w XV stu-
leciu oraz ich socj opoli tycznych uwarunkowań na przykła-
dzie powstałego u progu Trecenta w kręgu sieneńskim
lub teksańskim obrazu Madonny z Dzieciątkiem w typie
Eleusy, który w 1450 roku został ofiarowany do katedry
w Cambrais (przechowującej już relikwię ręki św. Łu-
kasza) jako oryginalne dzieło tegoż Ewangelisty.W la-
tach 1454-1455 Petrus Christus i Hayne z Brukseli
251
Klementinum, składające się z wielu budowli zgru-
powanych wokół dziedzińców, w tym z kilku sakralnych
pokazanych na pomiarach architektonicznych jako jedna
całość. Opis wygląda w ten sposób, że kościół św.
Klemensa znajduje się na stronach 88-91, św. Salwatora
na stronach 109-114, kaplica włoska na stronach 120-
122, samo Kolegium zaś na stronach 199-205, bo każda
ze świątyń jest położona przy innej ulicy. Podobnie
rozczłonkowane są opisy innych założeń klasztornych.
Mimo uwag, Autorom katalogu zabytków praskiego
Starego Miasta należy się wielkie uznanie. Można mieć
nadzieję, że zgodnie z zapowiedziami, ukażą się nie-
bawem następne tomy Moraw i Pragi. Przyczynią się
zapewne do podjęcia wielu prac monograficznych
i syntetycznych na temat sztuki naszych południowych
sąsiadów.
Andrzej J. Baranowski
The Sacred Image East and West.
[Congress on Medieval Studies... Kalamazzoo, Mich. 1991], ed. R. Ousterhout, L. Brubaker,
Illinois Byzantine Studies IV, University of Illinois Press, Urbana - Chicago, 1995
Bizantynistyka i mediewistyka należą od kilku
dziesięcioleci do najszybciej rozwijających się dziedzin
badań historycznych, szczególnie w Stanach Zjedno-
czonych. Polska leży wciąż na peryferiach obiegu
naukowego tych dyscyplin z racji braku wielu bieżących
publikacji. Tym cenniejsze są pozycje docierające do
naszych bibliotek.
Książka The Sacred Image East and West zawiera
materiały sesji bizantynistyczno-mediewistycznej, która
miała miejsce w Kalamazzoo (Michigan) w 1991 roku.
Wbrew umieszczonemu w tytule kongresu przymio-
tnikowi international, w sesji brali udział wyłącznie
amerykańscy historycy sztuki, należący do średniego
i młodego pokolenia. Książka została wydana jako
czwarty tom studiów bizantynistycznych Uniwersytetu
w Illinois (Illinois Byzantine Studies). Organizatorami
sesji i redaktorami opracowania są znani bizantyniści:
Robert Ousterhout, profesor tegoż uniwersytetu i Leslie
Brubaker z Uniwersytetu w Birmingham (która jest
jedynym autorem związanym z pozaamerykańskąuczel-
nią). Sesję (i książkę) poświęcono - zgodnie z zapowie-
dzianym tytułem - „świętym wizerunkom” i ich funkcji
w średniowiecznej kulturze Wschodu i Zachodu. Złożyło
się na nią dziewięć artykułów omawiających analizę
ikonologiczną konkretnych przedstawień sakralnych,
powstałych w obu kręgach kulturowych.
Jeffrey C. Anderson z Uniwersytetu Waszyngtona
porównuje dwie ikony z klasztoru synajskiego: słynną
ikonę Pantokratora z VI stulecia z namalowaną pięć
wieków później ikoną św. Mikołaja. Ukazuje emble-
matyczme drogę przemian reprezentacyjnego portretu
bizantyńskiego w epoce przed i po ikonoklazmie.
Kathelen Corrigan z Hannoveru analizując wzajem-
ne relacje obrazu i tekstu związane z inną ikoną synaj -
skąze sceną Ukrzyżowania, ustala że była ona pierwotnie
własnością bizantyńskiego mnicha.
Henry Maguire, profesor Uniwersytetu Illinois i dyre-
ktor Studiów Bizantyńskich w Dumbarton Oaks, w arty-
kule o sensacyjnym tytule A Murderer among theAngels
omawia problematykę ikonografii archaniołów w sztuce
bizantyńskiej i ich funkcji w sakralizacji władzy cesarskiej
na przykładzie kilku miniatur z portretami basileusów w
otoczeniu archaniołów, pochodzących z kodeksu bizan-
tyńskiego z IX wieku z Biblioteki Narodowej w Paryżu
(MS gr. 510). (Wymienionym w tytule „mordercą” jest
założyciel dynastii macedońskiej Bazyli I, który doszedł
do władzy zabijając cesarza Bardasa, a potem współcesa-
rza Michała III).
Współredator książki i zarazem autor wstępu, Robert
Ousterhout, próbuje zrekonstruować wielopłaszczyznową
semantykę mozaiki Blachernitissy adorowanej przez
anioły, umieszczonej w lunecie nad zachodnim wejściem
do słynnej świątyni Monasteru Chora, w kontekście całoś-
ci programu ikonograficznego tego najlepiej zachowanego
zespołu mozaik w stolicy Bizancjum.
Skomplikowany problem przenikania motywów
ikonograficznych z Bizancjum do Italii porusza Annę
Derbes z Federick, na przykładzie rzadkiego tematu Wstą-
pienia Chrystusa na Krzyż, obecnego w dekoracjach
ściennych cerkwi macedońskich i serbskich XIII i począt-
ku XIV wieku oraz w tablicowym malarstwie toskańskim
późnego Duecenta (Guido da Siena).
Pozostałe artykuły zajmują się analizą obiektów
należących do kręgu średniowiecznej sztuki łacińskiej.
Cynthia Hahn z Florida State University próbuje wyjaśnić
funkcję obrazów reprezentacyjnych i narracyjnych (Icon
and Narrative) i ich wzajemnego dopełniania się na
przykładzie miniatur łacińskiego libellusa z żywotem św.
Łucji, powstałym około 1130 roku (Berlin, Kupferstich-
kabinett, MS 78 A4).
Artykuł Jean C. Wilson, profesora State University
of New York dotyczy funkcjonowania kopii cudownych
wizerunków na terytorium franko-burgundzkim w XV stu-
leciu oraz ich socj opoli tycznych uwarunkowań na przykła-
dzie powstałego u progu Trecenta w kręgu sieneńskim
lub teksańskim obrazu Madonny z Dzieciątkiem w typie
Eleusy, który w 1450 roku został ofiarowany do katedry
w Cambrais (przechowującej już relikwię ręki św. Łu-
kasza) jako oryginalne dzieło tegoż Ewangelisty.W la-
tach 1454-1455 Petrus Christus i Hayne z Brukseli