DOI Artikel:
Regulska, Grażyna: Gotyckie relikwiarze medalionowe na Śląsku
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.48915#0408
399
GRAŻYNA REGULSKA
Warszawa, Instytut Sztuki PAN
r
Gotyckie relikwiarze medalionowe na Śląsku
W grupie późnośredniowiecznych wyrobów złotniczych, zgromadzonych po II
wojnie światowej w Muzeum Narodowym w Warszawie, znajduje się reli-
kwiarz, na który dopiero ostatnio polscy historycy sztuki zwrócili baczniejszą
uwagę. Jest to okrągły relikwiarz typu medalionowego (niem. Kapselreliąuiar), o średni-
cy 5,4 cm, wykuty ze srebra, z przeszklonym, również okrągłym pojemnikiem na reli-
kwie, zajmującym środek awersu i rewersem ozdobionym odlewanymi figurkami
Chrystusa Bolesnego oraz św. Biskupa i św. Doroty (il. 1). Zdaniem Kingi Szczepkow-
skiej-Naliwajek powstał u schyłku XV stulecia, nie nosi jednak, jak stwierdziła, „cech na
tyle indywidualnych, by można było bliżej określić jego pochodzenie”1. Tymczasem, choć
wciąż nie wyjaśnione są okoliczności pozyskania tego obiektu do Warszawy, dokładnie
wiadomo skąd pochodzi. Był już bowiem publikowany, i to dawno, bo w roku 1866, gdy
razem z siedmioma podobnymi relikwiarzami z kościoła parafialnego św. Elżbiety
we Wrocławiu, trafił do zbiorów tamtejszego Muzeum Rzemiosła Artystycznego i Staro-
żytności2. Miał jeszcze wtedy błękitną emalię w tle figurek na rewersie, a wewnątrz -
pasek pergaminu z imionami ośmiu świętych, których relikwie zawierał, oraz dwa, nieda-
towane niestety, agnuski. Same relikwie też jeszcze wtedy istniały, brakowało natomiast
atrybutu św. Biskupa. Hermann Luchs, któremu zawdzięczamy pierwszy opis tego reli-
kwiarza, sądził, że wykonano go w końcu wieku XIV3. Później, na wystawie śląskiego
złotnictwa w 1905 roku, zabytek uznany został za dzieło z lat około roku 14004. Obecnie
jest najstarszym zachowanym relikwiarzem medalionowym z obszaru Śląska, mimo że
i figurka Chrystusa dotykającego oburącz rany w boku, i modelunek szat św. Biskupa
i św. Doroty każą umieścić go raczej w latach 1410-1420.
Z wrocławskiego kościoła pw. św. Elżbiety nie ocalał zresztą żaden inny, i tylko dwa,
w całości pozłacane medaliony ze srebra, które do 1866 roku były własnością tej świątyni,
znane są z archiwalnych fotografii. Jeden z nich, okrągły i przez Harmanna Luchsa dato-
wany na 1. połowę XV stulecia, mierzył ponad 6 cm średnicy, a dekorację jego awersu
stanowiło trzynaście emaliowanych na niebiesko rozetek, które otaczały przeszklony
1 K. SZCZEPKOWSKA-NALIWAJEK, Relikwiarze średniowiecznej Europy. Warszawa 1996, s. 241.
2 H. LUCHS, Ueber die aus der Elisabethkirche zu Breslau stammenden und dem Museum schlesischer Alterthiimer
iiberwiesenen Reliquiarien. “Schlesiens Vorzeit in Bild und Schrift”, Bd. I, 5. Bericht, Breslau 1866, s. 23-24.
3 LUCHS, op. cit, s. 23.
4 Ausstellung von Goldschmiedearbeiten schlesischen Ursprunges oder aus schlesischem Besitze. Breslau 1905,
nr 160.
GRAŻYNA REGULSKA
Warszawa, Instytut Sztuki PAN
r
Gotyckie relikwiarze medalionowe na Śląsku
W grupie późnośredniowiecznych wyrobów złotniczych, zgromadzonych po II
wojnie światowej w Muzeum Narodowym w Warszawie, znajduje się reli-
kwiarz, na który dopiero ostatnio polscy historycy sztuki zwrócili baczniejszą
uwagę. Jest to okrągły relikwiarz typu medalionowego (niem. Kapselreliąuiar), o średni-
cy 5,4 cm, wykuty ze srebra, z przeszklonym, również okrągłym pojemnikiem na reli-
kwie, zajmującym środek awersu i rewersem ozdobionym odlewanymi figurkami
Chrystusa Bolesnego oraz św. Biskupa i św. Doroty (il. 1). Zdaniem Kingi Szczepkow-
skiej-Naliwajek powstał u schyłku XV stulecia, nie nosi jednak, jak stwierdziła, „cech na
tyle indywidualnych, by można było bliżej określić jego pochodzenie”1. Tymczasem, choć
wciąż nie wyjaśnione są okoliczności pozyskania tego obiektu do Warszawy, dokładnie
wiadomo skąd pochodzi. Był już bowiem publikowany, i to dawno, bo w roku 1866, gdy
razem z siedmioma podobnymi relikwiarzami z kościoła parafialnego św. Elżbiety
we Wrocławiu, trafił do zbiorów tamtejszego Muzeum Rzemiosła Artystycznego i Staro-
żytności2. Miał jeszcze wtedy błękitną emalię w tle figurek na rewersie, a wewnątrz -
pasek pergaminu z imionami ośmiu świętych, których relikwie zawierał, oraz dwa, nieda-
towane niestety, agnuski. Same relikwie też jeszcze wtedy istniały, brakowało natomiast
atrybutu św. Biskupa. Hermann Luchs, któremu zawdzięczamy pierwszy opis tego reli-
kwiarza, sądził, że wykonano go w końcu wieku XIV3. Później, na wystawie śląskiego
złotnictwa w 1905 roku, zabytek uznany został za dzieło z lat około roku 14004. Obecnie
jest najstarszym zachowanym relikwiarzem medalionowym z obszaru Śląska, mimo że
i figurka Chrystusa dotykającego oburącz rany w boku, i modelunek szat św. Biskupa
i św. Doroty każą umieścić go raczej w latach 1410-1420.
Z wrocławskiego kościoła pw. św. Elżbiety nie ocalał zresztą żaden inny, i tylko dwa,
w całości pozłacane medaliony ze srebra, które do 1866 roku były własnością tej świątyni,
znane są z archiwalnych fotografii. Jeden z nich, okrągły i przez Harmanna Luchsa dato-
wany na 1. połowę XV stulecia, mierzył ponad 6 cm średnicy, a dekorację jego awersu
stanowiło trzynaście emaliowanych na niebiesko rozetek, które otaczały przeszklony
1 K. SZCZEPKOWSKA-NALIWAJEK, Relikwiarze średniowiecznej Europy. Warszawa 1996, s. 241.
2 H. LUCHS, Ueber die aus der Elisabethkirche zu Breslau stammenden und dem Museum schlesischer Alterthiimer
iiberwiesenen Reliquiarien. “Schlesiens Vorzeit in Bild und Schrift”, Bd. I, 5. Bericht, Breslau 1866, s. 23-24.
3 LUCHS, op. cit, s. 23.
4 Ausstellung von Goldschmiedearbeiten schlesischen Ursprunges oder aus schlesischem Besitze. Breslau 1905,
nr 160.