DOI article:
Bernatowicz, Aleksandra: [Rezension von: Fundação Ricardo do Espírito Santo Silva, Jean Pillement (1728-1808) e o paisagismo em Portugal no século XVIII]
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.48915#0274
Omówienia
269
1. Jean Pillement, ,, Pejzaż z burzą ”, pastel,
zbiory prywatne, Portugalia
1. Jean Pillement, ,,Landscape with a storm ”, drawing in pastel,
private collections, Portugal
da Rocha, Joaąuima Marąuesa, Nicolas-Louis Albert
Delerive’a. Malarstwo krajobrazowe Pillementa stano-
wi najmniej spójną stylistycznie dziedzinę jego
twórczości. Z idealizowanymi, umownymi pejzażami
w duchu rokoka, ożywionymi dyskretnym sztafażem
figuralnym sąsiadują obrazy przekazujące preroman-
tyczną wizję natury, tak bliskie malarstwu Josepha
Vemeta czy Alexandre-Jean Noel. Katastrofy morskie,
wichury, niszczycielskie siły przyrody jako temat wielu
dzieł (począwszy od lat 80. XVIII wieku) ujawniają
mniej znane oblicze artysty. Jednak nawet w tych
preromantycznych pejzażach Pillement pozostaje
przede wszystkim malarzem wizji, której podporząd-
kowuje elementy wzięte z rzeczywistości, zgodnie
z ideą lieu pittoresąue. Interesujące jest porównanie
obrazów Pillementa z twórczością Alexandre-Jean
Noel, francuskiego artysty, także związanego z Por-
tugalią. Podczas gdy Pillement nawet konkretnym
miejscom i zdarzeniom nadawał cechy upoetyzowanej
wizji teatralnej, sztuką Noela, uczestnika naukowej
ekpedycji do Kalifornii, rządzi pasja badacza i podróż-
nika. Noel malował d’apres naturę, notując pędzlem
swe etnograficzne, topograficzne, a nawet botaniczne
obserwacje. W rozdziale poświęconym dekoracjom,
uwagę zwracają malowidła o charakterze neoklasycz-
nym - niezmiernie rzadkie w twórczości Pillementa.
Świadczą o woli sprostania nowym wyzwaniom este-
tycznym, co zresztą i tak nie uchroniło starzejącego
się artysty przed ubóstwem. Podobnie daremny okazał
się trud obłaskawienia nowej władzy: dawny malarz
Marii Antoniny (dekoracje do Petit Trianon, 1778) upa-
miętnia Marata, rysując jego pomnik nagrobny (1793).
Upadek ancien regime jest jednak zarazem końcem
artystycznej kariery Pillementa. Ogromny materiał
ilustracyjny, poparty bogatą bibliografią, prezentuje
wiele dzieł nieznanych szerszej publiczności. Przy-
wraca zbiorowej pamięci nieco zapomnianego artiste-
-voyageur, który największe uznanie zdobył poza grani-
cami swego kraju, wszędzie niestrudzenie upowszech-
niając sztukę francuskiego rokoka.
Aleksandra Bernatowicz
* Prawdopodobnie Karla Josepha von Firmian (1716-1782),
błędnie występującego w literaturze pod nazwiskiem
Fiumiani, ambasadora austriackiego w Neapolu (1753),
cesarskiego gubernatora w Mediolanie (od 1759), kolekcjo-
nera dzieł sztuki i malarza-amatora. Zob. The Dictionary of
Art. T. 11, London 1996; Catalogo del Gabinetto Firmiano.
Milano 1782, Catalogo ragionato dei librid’arte... del Conte
Cicognara, t. 2, (4493).
269
1. Jean Pillement, ,, Pejzaż z burzą ”, pastel,
zbiory prywatne, Portugalia
1. Jean Pillement, ,,Landscape with a storm ”, drawing in pastel,
private collections, Portugal
da Rocha, Joaąuima Marąuesa, Nicolas-Louis Albert
Delerive’a. Malarstwo krajobrazowe Pillementa stano-
wi najmniej spójną stylistycznie dziedzinę jego
twórczości. Z idealizowanymi, umownymi pejzażami
w duchu rokoka, ożywionymi dyskretnym sztafażem
figuralnym sąsiadują obrazy przekazujące preroman-
tyczną wizję natury, tak bliskie malarstwu Josepha
Vemeta czy Alexandre-Jean Noel. Katastrofy morskie,
wichury, niszczycielskie siły przyrody jako temat wielu
dzieł (począwszy od lat 80. XVIII wieku) ujawniają
mniej znane oblicze artysty. Jednak nawet w tych
preromantycznych pejzażach Pillement pozostaje
przede wszystkim malarzem wizji, której podporząd-
kowuje elementy wzięte z rzeczywistości, zgodnie
z ideą lieu pittoresąue. Interesujące jest porównanie
obrazów Pillementa z twórczością Alexandre-Jean
Noel, francuskiego artysty, także związanego z Por-
tugalią. Podczas gdy Pillement nawet konkretnym
miejscom i zdarzeniom nadawał cechy upoetyzowanej
wizji teatralnej, sztuką Noela, uczestnika naukowej
ekpedycji do Kalifornii, rządzi pasja badacza i podróż-
nika. Noel malował d’apres naturę, notując pędzlem
swe etnograficzne, topograficzne, a nawet botaniczne
obserwacje. W rozdziale poświęconym dekoracjom,
uwagę zwracają malowidła o charakterze neoklasycz-
nym - niezmiernie rzadkie w twórczości Pillementa.
Świadczą o woli sprostania nowym wyzwaniom este-
tycznym, co zresztą i tak nie uchroniło starzejącego
się artysty przed ubóstwem. Podobnie daremny okazał
się trud obłaskawienia nowej władzy: dawny malarz
Marii Antoniny (dekoracje do Petit Trianon, 1778) upa-
miętnia Marata, rysując jego pomnik nagrobny (1793).
Upadek ancien regime jest jednak zarazem końcem
artystycznej kariery Pillementa. Ogromny materiał
ilustracyjny, poparty bogatą bibliografią, prezentuje
wiele dzieł nieznanych szerszej publiczności. Przy-
wraca zbiorowej pamięci nieco zapomnianego artiste-
-voyageur, który największe uznanie zdobył poza grani-
cami swego kraju, wszędzie niestrudzenie upowszech-
niając sztukę francuskiego rokoka.
Aleksandra Bernatowicz
* Prawdopodobnie Karla Josepha von Firmian (1716-1782),
błędnie występującego w literaturze pod nazwiskiem
Fiumiani, ambasadora austriackiego w Neapolu (1753),
cesarskiego gubernatora w Mediolanie (od 1759), kolekcjo-
nera dzieł sztuki i malarza-amatora. Zob. The Dictionary of
Art. T. 11, London 1996; Catalogo del Gabinetto Firmiano.
Milano 1782, Catalogo ragionato dei librid’arte... del Conte
Cicognara, t. 2, (4493).