DOI article:
Kobielus, Stanisław: [Rezension von: Kinga Szczepkowska-Naliwajek, Relikwiarze średniowiecznej Europy od IV do początku XVI wieku. Geneza, treści, styl i techniki wykonania]
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.48915#0508
Recenzje
501
7. Relikwiarz, z około 1180 roku,
Hessisches Landesmuseum, Darmstadt:
repr. wg ,, Ornamenta Ecclesiae. Kunst und
Kiinstler der Romanik in Koln. Katalog zur
Ausstellung des Schnutgen in der Josef-
Haubrich-Kunshalle”. Ed. A. Legner, B. 2, F53,
Koln 1985
1. Reliąuary from ca. 1180,
Hessisches Landesmuseum, Darmstadt;
repr. after "Ornamenta Ecclesiae. Kunst und
Kiinstler der Romanik in Koln. Katalog zur
Ausstellung des Schnutgen in der Josef-
Haubrich-Kunshalle”Ed. A. Legner, B. 2, F53,
Koln 1985
dostrzega zależności konkretnych dzieł złotniczych
od poszczególnych centrów twórczych, co nie jest ła-
twe zwłaszcza wtedy, gdy brak jest w dziele podpisu,
znaku złotniczego czy wreszcie wzmianki w archiwa-
liach.
Tak syntetycznie ujęta rozprawa wymagała
od Autorki ogromnej erudycji, bowiem opanowanie
tak obszernego materiału złotniczego w tak szerokich
ramach chronologicznych i poddanie go odpowied-
niej klasyfikacji oraz koniecznym zabiegom
analitycznym i w końcu odkrycie oraz sformułowanie
zamierzonego przez artystę lub fundatora pro-
gramu ikonograficznego dekoracji dzieła jest niezwy-
kle trudne.
Kinga Szczepkowska-Naliwajek omawia przy-
padki sakralizacji przedmiotów świeckich oraz naśla-
dowania w relikwiarzach przedmiotów codziennego
użytku lub używanej w określonej epoce biżuterii, np.
„zawieszek, przeznaczonych do przechowywania
pachnideł”. Dzięki temu czytelnik uświadamia sobie
jak głęboko w dziedzinie rzemiosła artystycznego
przenikały się wzajemnie sacrum i profanum.
Cenne są także w rozprawie, zamieszczone
na prawie 100 stronach i ilustrujące całość pracy,
podsumowanie, bibliografia, obszerne indeksy oraz
anglojęzyczne streszczenie.
Sąjednak w książce kwestie, które mogły zostać
pogłębione. Na przykład w opisach relikwiarza
aż roi się od obecności drogocennego materiału,
2 Sugerii Abbatis Sancti Dionysii Liber De Rebus Admini-
stratione sua gestis. Ed. E. Panofsky. [W:] Abbot Suger
złota, srebra, emalii, a przede wszystkim od szla-
chetnych kamieni. Błyszczą one i lśnią prawie już
nie fizykalnym lecz metafizycznym światłem. Z tego
powodu można było poinformować czytelnika o roli
kategorii estetycznej w średniowieczu, jaką było
światło, a właściwie blask - claritas, który między
innymi w dekoracji relikwiarzy pełnił niewątpliwie
znaczną rolę, pisał o niej między innymi uczony be-
nedyktyn Sugeriusz, opat Saint-Denis2.
Autorka mogła także wyeksponować jeszcze
inny, oprócz funkcji dekoracyjnych, cel obecności
drogich kamieni i materiału, z którego wykonane
zostały relikwiarze. A mianowicie zwrócić większą
uwagę na ich wartości symboliczne i dodatkowe
spotęgowanie siły ich oddziaływania poprzez apo-
tropaiczne moce samych kamieni. Wskazała na to
Austriaczka Gerda Friess w dysertacji Edelsteine
im Mittelalter, napisanej w 1968 roku w Wiedniu.
Taką funkcję opiekuńczą pełniły drogie kamienie
np. w stosunku do osoby noszącej królewskie rega-
lia. Kto kładł na głowę złotą koronę zdobioną drogi-
mi kamieniami obowiązany był troszczyć się o złoto
mądrości i szlachetne kamienie cnót. A nie brak jest
przecież omawianych przez Autorkę w pracy reli-
kwiarzy hermowych, zwieńczonych koroną zdobio-
ną wieloma kosztownymi klejnotami.
Przy ogromnej liczbie rozpraw monograficznych
z zakresu relikwiarzy, jak zaznaczyła sama Autorka
we Wprowadzeniu, wyraźnie zauważalny był brak
on the Abbey Church of St. Denis and its Art Tresaures.
New Yersey 1979, s. 40-136.
501
7. Relikwiarz, z około 1180 roku,
Hessisches Landesmuseum, Darmstadt:
repr. wg ,, Ornamenta Ecclesiae. Kunst und
Kiinstler der Romanik in Koln. Katalog zur
Ausstellung des Schnutgen in der Josef-
Haubrich-Kunshalle”. Ed. A. Legner, B. 2, F53,
Koln 1985
1. Reliąuary from ca. 1180,
Hessisches Landesmuseum, Darmstadt;
repr. after "Ornamenta Ecclesiae. Kunst und
Kiinstler der Romanik in Koln. Katalog zur
Ausstellung des Schnutgen in der Josef-
Haubrich-Kunshalle”Ed. A. Legner, B. 2, F53,
Koln 1985
dostrzega zależności konkretnych dzieł złotniczych
od poszczególnych centrów twórczych, co nie jest ła-
twe zwłaszcza wtedy, gdy brak jest w dziele podpisu,
znaku złotniczego czy wreszcie wzmianki w archiwa-
liach.
Tak syntetycznie ujęta rozprawa wymagała
od Autorki ogromnej erudycji, bowiem opanowanie
tak obszernego materiału złotniczego w tak szerokich
ramach chronologicznych i poddanie go odpowied-
niej klasyfikacji oraz koniecznym zabiegom
analitycznym i w końcu odkrycie oraz sformułowanie
zamierzonego przez artystę lub fundatora pro-
gramu ikonograficznego dekoracji dzieła jest niezwy-
kle trudne.
Kinga Szczepkowska-Naliwajek omawia przy-
padki sakralizacji przedmiotów świeckich oraz naśla-
dowania w relikwiarzach przedmiotów codziennego
użytku lub używanej w określonej epoce biżuterii, np.
„zawieszek, przeznaczonych do przechowywania
pachnideł”. Dzięki temu czytelnik uświadamia sobie
jak głęboko w dziedzinie rzemiosła artystycznego
przenikały się wzajemnie sacrum i profanum.
Cenne są także w rozprawie, zamieszczone
na prawie 100 stronach i ilustrujące całość pracy,
podsumowanie, bibliografia, obszerne indeksy oraz
anglojęzyczne streszczenie.
Sąjednak w książce kwestie, które mogły zostać
pogłębione. Na przykład w opisach relikwiarza
aż roi się od obecności drogocennego materiału,
2 Sugerii Abbatis Sancti Dionysii Liber De Rebus Admini-
stratione sua gestis. Ed. E. Panofsky. [W:] Abbot Suger
złota, srebra, emalii, a przede wszystkim od szla-
chetnych kamieni. Błyszczą one i lśnią prawie już
nie fizykalnym lecz metafizycznym światłem. Z tego
powodu można było poinformować czytelnika o roli
kategorii estetycznej w średniowieczu, jaką było
światło, a właściwie blask - claritas, który między
innymi w dekoracji relikwiarzy pełnił niewątpliwie
znaczną rolę, pisał o niej między innymi uczony be-
nedyktyn Sugeriusz, opat Saint-Denis2.
Autorka mogła także wyeksponować jeszcze
inny, oprócz funkcji dekoracyjnych, cel obecności
drogich kamieni i materiału, z którego wykonane
zostały relikwiarze. A mianowicie zwrócić większą
uwagę na ich wartości symboliczne i dodatkowe
spotęgowanie siły ich oddziaływania poprzez apo-
tropaiczne moce samych kamieni. Wskazała na to
Austriaczka Gerda Friess w dysertacji Edelsteine
im Mittelalter, napisanej w 1968 roku w Wiedniu.
Taką funkcję opiekuńczą pełniły drogie kamienie
np. w stosunku do osoby noszącej królewskie rega-
lia. Kto kładł na głowę złotą koronę zdobioną drogi-
mi kamieniami obowiązany był troszczyć się o złoto
mądrości i szlachetne kamienie cnót. A nie brak jest
przecież omawianych przez Autorkę w pracy reli-
kwiarzy hermowych, zwieńczonych koroną zdobio-
ną wieloma kosztownymi klejnotami.
Przy ogromnej liczbie rozpraw monograficznych
z zakresu relikwiarzy, jak zaznaczyła sama Autorka
we Wprowadzeniu, wyraźnie zauważalny był brak
on the Abbey Church of St. Denis and its Art Tresaures.
New Yersey 1979, s. 40-136.