Instytut Sztuki (Warschau) [Hrsg.]; Państwowy Instytut Sztuki (bis 1959) [Hrsg.]; Stowarzyszenie Historyków Sztuki [Hrsg.]: Biuletyn Historii Sztuki (40.1978)

„OPŁAKIWANIE CHRYSTUSA'1 Z 1519 ROKU W KRAKOWIE


U. 9. Epitafium Jana Sakrana, Kraków, klasztor misjonarzy. (Fot. J. Langda)

lecia, uznając takie ujęcie męskiego aktu za przykład
naśladownictwa manierystycznych rozwiązań włos-
kich. Być może w oparciu o żywy model lub o dobry
pierwowzór (zapewne niemiecki), wykonana została
postać Marii Magdaleny, której sugestywność wzma-
ga fakt, iż artysta ograniczył się tu do ukazania
prostej prawdy, bez znamion bolesnego patosu, czy
formalnej finezji. Cechująca tę postać malarska
oschłość, twardość gestów i rysów twarzy wiążą ar-
tystę ze sztuką Północy, i jedynie ukazanie jej nim-
bu w ujęciu perspektywicznym (nie znane dotąd —
co warto podkreślić — w malarstwie polskim), jesz-
cze raz ujawnia związek dzieła z twórczością włos-
ką. Nie wiadomo, czy artysta znał z autopsji malar-
stwo włoskie, czy korzystał jedynie z popularyzują-

cej je grafiki, wydaje się jednak, że zarówno ikono-
grafia, jak też harmonia kompozycji, układ ciała
Chrystusa i nimb Marii Magdaleny przemawiają za
tym, że autor krakowskiego Opłakiwania w czasie
swych czeladniczych wędrówek dotarł na Półwysep
Apeniński. Wątpliwe, aby ocierał się tam głównie o
malarstwo wielkich mistrzów. Bardziej zrozumiała
była dlań chyba konserwatywna sztuka italo-bizan-
tyńska kręgu weneckiego. Tym również można by
częściowo tłumaczyć dostrzegalną w obrazie dwo-
istość: zdecydowane nowatorstwo obok zdecydowanego
konserwatyzmu. Przed ściślejszym łączeniem obrazu
z malarstwem italo-bizantyńskim, wobec ówczesnych
silnych zwiążków Polski z Republiką Wenecką histo-
rycznie nie pozbawionych podstaw, wstrzymuje mnie

115