DOI Artikel:
Walczewski, Romuald: Brązowy siedmioramienny świecznik z Rygi w katedrze we Włocławku
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.48233#0254
ROMUALD WALCZEWSKI
BRĄZOWY SIEDMIORAMIENNY ŚWIECZNIK Z RYGI
W KATEDRZE WE WŁOCŁAWKU
W czasie ostatnich działań wojennych wiele cen-
nych zabytków sztuki składających się na wyposa-
żenie zabytkowych wnętrz zaginęło bezpowrotnie.
Wiele też zostało wywiezionych, aby już nigdy nie
powrócić na swe dawne miejsce. Wśród szczęśliwie
ocalałych znajduje isię siedmioramienny świecznik
wykonany z brązu w 1596 r. dla kościoła św. Pio-
tra w Rydze, który w 1940 r. został wywieziony do
Niemiec1, a następnie trafił do Włocławka w związ-
ku z akcją germanizacji tych terenów Polski2.
Umieszczony w katedrze włocławskiej początkowo w
kaplicy Najświętszego Sakramentu, w latach sześć-
dziesiątych został przeniesiony pod łuk tęczowy,
a następnie w 1975 r. — do prezbiterium kościoła.
Świecznik był wykonany na zamówienie admi-
nistracji kościoła św. Piotra w Rydze przez miejs-
cowego odlewnika Hansa Meyera3; zapiska źródło-
wa zawiera informację dotyczącą narady, która od-
była się w 1596 r. w związku z wypłatą rat dla rys-
kiego majstra za wykonanie siedmioramiennego
świecznika4. Świecznik został umieszczony przed
głównym ołtarzem, gdzie pozostawał do 1793 r.5. Po-
nieważ stał w przejściu do ołtarza, postanowiono
więc przenieść go na inne miejsce. Umieszczony zo-
stał w’ części południowej obejścia prezbiterium obok
bocznych drzwi wejściowych, przed epitafium An-
drzeja Knopke pastora kościoła św. Piotra (zm.
14.IV.1538) 6.
Świecznik jest odlany z brązu na wosk tracony.
Jego wysokość wynosi 310 cm, a rozpiętość ramion
378 cm. Posiada bardzo masywny profilowany trzon
1 P. ARENDS, Die St.-Petri-Kirche in Riga, Riga 1944,
s. 51.
2 Wiadomość tę zawdzięczam prof. dr G. Chmarzyń-
skiemu.
3 U. THIEME und F. BECKER, Allgemeines Lezikon
oraz równie bogato profilowaną, szeroką, okrągłą
podstawę. Dolną część zdobi sześć reliefów uskrzy-
dlonych główek anielskich, górną — trzy analo-
giczne. Pierwotnie, według Ardensa, u dołu było dzie-
więć główek, a więc wszystkie były zgrupowane ra-
zem. Środkowa część cokołu ozdobiona jest osiemna-
stoma kanelurami. W górnej części cokołu wygra-
werowana jesit data ANNO 1 5 9 6. Po obu stronach
trzonu wyrastają po trzy ramiona zakończone szero-
kimi, płaskimi profitkami. Siódma, okrągła i głę-
boka profitka znajduje się bezpośrednio w trzonie.
Wygięte, esowate ramiona świecznika symetryczne
parami, ozdobione są dodatkowo małymi wiciami
utworzonymi z liści. Każda para ramion jest ina-
czej kształtowana, wygięta i ozdobiona, ma inną
wielkość od największych u dołu, do najmniejszych
u góry. Wszystkie trzy ramiona ozdobione są styli-
zowanymi liśćmi oraz profilowanymi węzłami
umieszczonymi w ich części środkowej. W dolnej pa-
rze ramion obok węzłów znajdują się pełnoplastycz-
ne głowy z twarzami. W zagięciach ramion płaskie
reliefy stylizowanych, ujętych z profilu męskich
twarzy z ozdobnie potraktowanymi włosami, które
przypominają maszkarony; w drugiej parze po je-
dnym, dużym stylizowanym, mięsistym liściu; w
trzeciej wewnątrz esownic wielopłatkowe kwiaty
oraz liście. Dodatkowo przy górnej części cokołu
przymocowane jest jedno niesymetryczne ramię, na
którym umieszczony jest pełnoplastyczny orzeł z
rozpostartymi skrzydłami, z głową odwróconą do ty-
lu, siedzący na kuli. Pierwotnie orzeł był odwróco-
der bildenden Kunstler, XXIV, Leipzig 1930, s. 481.
4 ARENDS, o.c., s. 39.
5 C. METTIG, Illustrierter fuhrer durch Riga..., Riga
1906, s. 16.
6 ARENDS, o.c., s. 39.
241
BRĄZOWY SIEDMIORAMIENNY ŚWIECZNIK Z RYGI
W KATEDRZE WE WŁOCŁAWKU
W czasie ostatnich działań wojennych wiele cen-
nych zabytków sztuki składających się na wyposa-
żenie zabytkowych wnętrz zaginęło bezpowrotnie.
Wiele też zostało wywiezionych, aby już nigdy nie
powrócić na swe dawne miejsce. Wśród szczęśliwie
ocalałych znajduje isię siedmioramienny świecznik
wykonany z brązu w 1596 r. dla kościoła św. Pio-
tra w Rydze, który w 1940 r. został wywieziony do
Niemiec1, a następnie trafił do Włocławka w związ-
ku z akcją germanizacji tych terenów Polski2.
Umieszczony w katedrze włocławskiej początkowo w
kaplicy Najświętszego Sakramentu, w latach sześć-
dziesiątych został przeniesiony pod łuk tęczowy,
a następnie w 1975 r. — do prezbiterium kościoła.
Świecznik był wykonany na zamówienie admi-
nistracji kościoła św. Piotra w Rydze przez miejs-
cowego odlewnika Hansa Meyera3; zapiska źródło-
wa zawiera informację dotyczącą narady, która od-
była się w 1596 r. w związku z wypłatą rat dla rys-
kiego majstra za wykonanie siedmioramiennego
świecznika4. Świecznik został umieszczony przed
głównym ołtarzem, gdzie pozostawał do 1793 r.5. Po-
nieważ stał w przejściu do ołtarza, postanowiono
więc przenieść go na inne miejsce. Umieszczony zo-
stał w’ części południowej obejścia prezbiterium obok
bocznych drzwi wejściowych, przed epitafium An-
drzeja Knopke pastora kościoła św. Piotra (zm.
14.IV.1538) 6.
Świecznik jest odlany z brązu na wosk tracony.
Jego wysokość wynosi 310 cm, a rozpiętość ramion
378 cm. Posiada bardzo masywny profilowany trzon
1 P. ARENDS, Die St.-Petri-Kirche in Riga, Riga 1944,
s. 51.
2 Wiadomość tę zawdzięczam prof. dr G. Chmarzyń-
skiemu.
3 U. THIEME und F. BECKER, Allgemeines Lezikon
oraz równie bogato profilowaną, szeroką, okrągłą
podstawę. Dolną część zdobi sześć reliefów uskrzy-
dlonych główek anielskich, górną — trzy analo-
giczne. Pierwotnie, według Ardensa, u dołu było dzie-
więć główek, a więc wszystkie były zgrupowane ra-
zem. Środkowa część cokołu ozdobiona jest osiemna-
stoma kanelurami. W górnej części cokołu wygra-
werowana jesit data ANNO 1 5 9 6. Po obu stronach
trzonu wyrastają po trzy ramiona zakończone szero-
kimi, płaskimi profitkami. Siódma, okrągła i głę-
boka profitka znajduje się bezpośrednio w trzonie.
Wygięte, esowate ramiona świecznika symetryczne
parami, ozdobione są dodatkowo małymi wiciami
utworzonymi z liści. Każda para ramion jest ina-
czej kształtowana, wygięta i ozdobiona, ma inną
wielkość od największych u dołu, do najmniejszych
u góry. Wszystkie trzy ramiona ozdobione są styli-
zowanymi liśćmi oraz profilowanymi węzłami
umieszczonymi w ich części środkowej. W dolnej pa-
rze ramion obok węzłów znajdują się pełnoplastycz-
ne głowy z twarzami. W zagięciach ramion płaskie
reliefy stylizowanych, ujętych z profilu męskich
twarzy z ozdobnie potraktowanymi włosami, które
przypominają maszkarony; w drugiej parze po je-
dnym, dużym stylizowanym, mięsistym liściu; w
trzeciej wewnątrz esownic wielopłatkowe kwiaty
oraz liście. Dodatkowo przy górnej części cokołu
przymocowane jest jedno niesymetryczne ramię, na
którym umieszczony jest pełnoplastyczny orzeł z
rozpostartymi skrzydłami, z głową odwróconą do ty-
lu, siedzący na kuli. Pierwotnie orzeł był odwróco-
der bildenden Kunstler, XXIV, Leipzig 1930, s. 481.
4 ARENDS, o.c., s. 39.
5 C. METTIG, Illustrierter fuhrer durch Riga..., Riga
1906, s. 16.
6 ARENDS, o.c., s. 39.
241