DOI Artikel:
Krasnowolski, Bogusław: Późnobarokowa polichromia kościoła franciszkańskiego w Nowym Korczynie
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.48233#0314
BOGUSŁAW KRASNOWOLSKI
PÓŹNOBAROKOWA POLICHROMIA KOŚCIOŁA FRANCISZKAŃSKIEGO
W NOWYM KORCZYNIE*
PolichromJia (kościoła Franciszkańskiego w Nowym
Korczynie nie była dotąd przedmiotem osobnego
opracowania. W dotychczasowej literaturze najwięk-
szą wartość posiada opis o. J. Piaseckiego ł, który
podaje nazwisko jednego z twórców polichromii, Ma-
cieja Rejchana; wobec wczesnej daty publikacji
(1843) przekaz ten można traktować jako źródłowy.
Późniejsi badacze ńlie wyszli w zasadzie poza usta-
lenia Piaseckiego2. Czas powstania polichromii przy-
jęto na rok 1761, w oparciu o datę umieszczoną na
ścianie tęczowej, obok sygnatury „N. J.”, którą słusz-
nie związano z drugim autorem polichromii, Miko-
łajem Janowskim3. W istniejącej literaturze brak
jest rozgraniczenia udziału obu malarzy. Nie prze-
prowadzono również analizy ikonograficznej, ogra-
niczając się jedynie do określenia tematu zasadni-
czych scen. W niewielkim stopniu wykorzystano ma-
teriały źródłowe, wśród których istotne znaczenie
mają współczesne polichromii teksty o. Bonawentu-
ry Makowskiego 4.
Do podjęcia niniejszego tematu skłania możliwość
poszerzenia dotychczasowego stanu badań nad poli-
chromią o ciekawych treściach ikonograficznych, na-
leżącą w swych najcenniejszych partiach do czoło-
wych dzieł późnobanokowego malarstwa iluzjoni-
stycznego w Malopolsce. Analiza wątków związanych
z legendą św. Stanisława Szczepanowskiego, grają-
cych dużą rolę w wystroju kościoła, jest — jak się
wydaje — interesującym przyczynkiem dla studiów
nad ikonografią tego świętego.
Wczesnogotydki kościół Franciszkanów p.w. św.
Stanisława Szczepanowskiego w Nowym Korczynie,
jednonawowa, ceglana budowla o pięcioprzęsłowym
korpusie i trójprzęsłowyim prezbiterium zamkniętym
ścianą prostą należy do licznych franciszkańskich
fundacji Bolesława Wstydliwego i bł. Kingi. Późno-
barokowa polichromia pokrywa niemal całe wnętrze,
spoczywając na dwóch — trzech starszych warstwach
malarskich z w. XVI—XVII5. Jej powstanie zwią-
zane jest 'z działalnością o. Andrzeja Błędowskiego,
* Artykuł został napisany w oparciu o dokumentację
historyczną polichromii, opracowaną przez autora w r. 1976
w Praęowni Dokumentacji Naukowo-Historycznej PKZ w
Krakowie, na zlecenie Wojewódzkiego Konserwatora Zabyt-
ków w Kielcach. Zasadnicze tezy były przedstawione na
zebraniu naukowym krakowskiego Oddziału SHS w dniu
10 grudnia 1976 r. Autor składa podziękowania Pani mgr
Marii Dayczak-Domanasiewicz i Panu doc. dr hab. Józe-
fowi Lepiarczykowi za cenne, uwzględnione w artykule
uwagi oraz Ojcu Kalikstowi Biskupowi za umożliwienie
przeprowadzenia badań polichromii.
1 J. PIASECKI, Opisanie klasztorów księży franciszka-
nów prowincji polskiej. „Pam. Rei. Morał.” IV, 1843, s.
432—446.
2 F. M. S[OBIESZCZAŃSKI], Kościół franciszkanów w
Nowem Mieście Korczynie, ,,Tyg. II.” I, 1860, s. 240; —
Arch. Klasztoru OO. Franciszkanów w Krakowie, t. IX,
s. 85 i nn.: o. A. KARWACKI, Materiały do historii kon-
wentów franciszkańskich prowincji polskiej, rkps, 1912; —
ks. J. WIŚNIEWSKI, Historyczny opis kościołów, miast, za-
bytków i pamiątek w pińczowskiem, skalbmierskiem i wiś-
lickiem, Marjówka 1927, s. 123—153; — Katalog Zabytków
Sztuki w Polsce, t. III woj. kieleckie, z. 1, pow. buski,
opr. K. KUTRZEBIANKA, Warszawa 1957, s. 41—44.
3 WIŚNIEWSKI, o.c., s. 147.
i Arch. Prow. OO. Franciszkanów w Warszawie: o. B.
MAKOWSKI, Thesaurus Provinciae Poloniae..., 1764, rkps; —
tenże, Brevis descriptio conventuum Provinciae Poloniae
Ordinis Minorum Conventualium..., 1764, rkps.
5 Najstarsza ujawniona, gotycko-renesansowa dekoracja
malarska z przedstawieniem Sądu Ostatecznego i fundato-
rów na ścianie tęczowej, jest zapewne fundacją Andrzeja
ze Zborowa Zborowskiego (zm. przed 1527). Została ona
omówiona w referacie autora, wygłoszonym na zebraniu
naukowym krakowskiego Oddziału SHS w dniu 29 paździer-
nika 1976 r. (komunikat w przygotowaniu). Kolejne dwie
warstwy pochodzą z w. XVII.
301
PÓŹNOBAROKOWA POLICHROMIA KOŚCIOŁA FRANCISZKAŃSKIEGO
W NOWYM KORCZYNIE*
PolichromJia (kościoła Franciszkańskiego w Nowym
Korczynie nie była dotąd przedmiotem osobnego
opracowania. W dotychczasowej literaturze najwięk-
szą wartość posiada opis o. J. Piaseckiego ł, który
podaje nazwisko jednego z twórców polichromii, Ma-
cieja Rejchana; wobec wczesnej daty publikacji
(1843) przekaz ten można traktować jako źródłowy.
Późniejsi badacze ńlie wyszli w zasadzie poza usta-
lenia Piaseckiego2. Czas powstania polichromii przy-
jęto na rok 1761, w oparciu o datę umieszczoną na
ścianie tęczowej, obok sygnatury „N. J.”, którą słusz-
nie związano z drugim autorem polichromii, Miko-
łajem Janowskim3. W istniejącej literaturze brak
jest rozgraniczenia udziału obu malarzy. Nie prze-
prowadzono również analizy ikonograficznej, ogra-
niczając się jedynie do określenia tematu zasadni-
czych scen. W niewielkim stopniu wykorzystano ma-
teriały źródłowe, wśród których istotne znaczenie
mają współczesne polichromii teksty o. Bonawentu-
ry Makowskiego 4.
Do podjęcia niniejszego tematu skłania możliwość
poszerzenia dotychczasowego stanu badań nad poli-
chromią o ciekawych treściach ikonograficznych, na-
leżącą w swych najcenniejszych partiach do czoło-
wych dzieł późnobanokowego malarstwa iluzjoni-
stycznego w Malopolsce. Analiza wątków związanych
z legendą św. Stanisława Szczepanowskiego, grają-
cych dużą rolę w wystroju kościoła, jest — jak się
wydaje — interesującym przyczynkiem dla studiów
nad ikonografią tego świętego.
Wczesnogotydki kościół Franciszkanów p.w. św.
Stanisława Szczepanowskiego w Nowym Korczynie,
jednonawowa, ceglana budowla o pięcioprzęsłowym
korpusie i trójprzęsłowyim prezbiterium zamkniętym
ścianą prostą należy do licznych franciszkańskich
fundacji Bolesława Wstydliwego i bł. Kingi. Późno-
barokowa polichromia pokrywa niemal całe wnętrze,
spoczywając na dwóch — trzech starszych warstwach
malarskich z w. XVI—XVII5. Jej powstanie zwią-
zane jest 'z działalnością o. Andrzeja Błędowskiego,
* Artykuł został napisany w oparciu o dokumentację
historyczną polichromii, opracowaną przez autora w r. 1976
w Praęowni Dokumentacji Naukowo-Historycznej PKZ w
Krakowie, na zlecenie Wojewódzkiego Konserwatora Zabyt-
ków w Kielcach. Zasadnicze tezy były przedstawione na
zebraniu naukowym krakowskiego Oddziału SHS w dniu
10 grudnia 1976 r. Autor składa podziękowania Pani mgr
Marii Dayczak-Domanasiewicz i Panu doc. dr hab. Józe-
fowi Lepiarczykowi za cenne, uwzględnione w artykule
uwagi oraz Ojcu Kalikstowi Biskupowi za umożliwienie
przeprowadzenia badań polichromii.
1 J. PIASECKI, Opisanie klasztorów księży franciszka-
nów prowincji polskiej. „Pam. Rei. Morał.” IV, 1843, s.
432—446.
2 F. M. S[OBIESZCZAŃSKI], Kościół franciszkanów w
Nowem Mieście Korczynie, ,,Tyg. II.” I, 1860, s. 240; —
Arch. Klasztoru OO. Franciszkanów w Krakowie, t. IX,
s. 85 i nn.: o. A. KARWACKI, Materiały do historii kon-
wentów franciszkańskich prowincji polskiej, rkps, 1912; —
ks. J. WIŚNIEWSKI, Historyczny opis kościołów, miast, za-
bytków i pamiątek w pińczowskiem, skalbmierskiem i wiś-
lickiem, Marjówka 1927, s. 123—153; — Katalog Zabytków
Sztuki w Polsce, t. III woj. kieleckie, z. 1, pow. buski,
opr. K. KUTRZEBIANKA, Warszawa 1957, s. 41—44.
3 WIŚNIEWSKI, o.c., s. 147.
i Arch. Prow. OO. Franciszkanów w Warszawie: o. B.
MAKOWSKI, Thesaurus Provinciae Poloniae..., 1764, rkps; —
tenże, Brevis descriptio conventuum Provinciae Poloniae
Ordinis Minorum Conventualium..., 1764, rkps.
5 Najstarsza ujawniona, gotycko-renesansowa dekoracja
malarska z przedstawieniem Sądu Ostatecznego i fundato-
rów na ścianie tęczowej, jest zapewne fundacją Andrzeja
ze Zborowa Zborowskiego (zm. przed 1527). Została ona
omówiona w referacie autora, wygłoszonym na zebraniu
naukowym krakowskiego Oddziału SHS w dniu 29 paździer-
nika 1976 r. (komunikat w przygotowaniu). Kolejne dwie
warstwy pochodzą z w. XVII.
301