DOI Artikel:
Lileyko, Jerzy: Dekoracje z tkanin we wnętrzach Zamku Królewskiego w Warszawie w dobie Jana III
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.48233#0420
JERZY LILEYKO
DEKORACJE Z TKANIN WE WNĘTRZACH ZAMKU KRÓLEWSKIEGO
W WARSZAWIE W DOBIE JANA III*
Przebudowy Zamku przeprowadzone w XVIII w.
zatarły wszelkie materialne ślady wcześniejszych, w
tym także podejmowanych przez Jana III, przedsię-
wzięć artystycznych. Dało to powód do wyrażenia
opinii o braku zainteresowania Sobieskiego dla ofi-
cjalnej rezydencji warszawskiej Króla Jego Mości i
Rzeczypospolitej, opinii popartej rzekomo udokumen-
towaną niechęcią, jaką żywił on do tej budowli. Mo-
nografiści Zamku utrzymywali, że od wojen szwedz-
kich był on zaniedbany i opuszczony, a wszelkie ini-
cjatywy artystyczne króla koncentrowały się w pod-
warszawskim Wilanowie, lub innych rodowych rezy-
dencjach Sobieskich h Pogląd ten jest całkowicie
błędny. Z inicjatywy Jana III lub urzędów koron-
nych, lecz niewątpliwie inspirowanych przez króla,
przeprowadzono na Zamku szereg prac budowla-
nych 2. Przebudowano sale sejmowe i pokoje królew-
skie, które uzyskały okazałą dekorację i wyposażenie
ruchomo dorównujące walorom artystycznym wielo-
krotnie opisywanych wnętrz wilanowskich. Rozpatrz-
my jeden z elementów tych dekoracji — artystyczne
tkaniny, jakie zdobiły wówczas pokoje zamkowe.
Przedmiotem rozważań będzie kompartyment
wnętrz w skrzydle północno-wschodnim, od czasów
Zygmunta III tradycyjnie zajmowany przez rodzinę
królewską. Apartament ten składał się z 13 pokoi.
W XVII w. architektoniczne podziały ścian we
wnętrzach należały w Polsce jeszcze do rzadkości.
* Praca była przedstawiona na Jubileuszowej Sesji Klu-
bu Kostiumologii i Tkaniny Artystycznej Oddziału Warszaw-
skiego SHS. Warszawa 4—6.III.1976 r.
1 K. SKÓREWICZ, Zamek Królewski w Warszawie, Kra-
ków 1924, s. 21; — A. KRÓL, Zamek Królewski w Warsza-
wie od końca XIII wieku do roku 1944, Warszawa 1969, s.
54—56.
2 J. LILEYKO, Prace na Zamku w czasach Jana III [w:]
Siedem wieków Zamku Królewskiego w Warszawie, War-
Komnaty wybijano zwykle figuralnymi arrasami lub
wzorzystymi tkaninami. Moda ta była powszechna,
ulegał jej także Jan III, rozmiłowany we wszelkiego
rodzaju tkaninach orientalnych i zachodnio-europej-
skich. W tym czasie nie było już na Zamku całej
kolekcji sławnych arrasów jagiellońskich, które Jan
Kazimierz, po wojnach szwedzkich, zastawił u kupca
gdańskiego Franciszka Gratty. Część tych arrasów
znalazła się z powrotem w posiadaniu Sobieskich,
lecz już wcześniej, w 1670 r. nuncjusz Marescotti
wspomina, że podczas ślubu Michała Korybuta z ar-
cyksiężniczką Eleonorą kościół jasnogórski był wy-
bity oponami wyobrażającymi różne zdarzenia z hi-
storii świętej, rysunku sławnego Giulia Romano, bę-
dące własnością Rzeczypospolitej3. Wolno wątpić, że
były to arrasy rzeczywiście według kartonów Giulia
Romano, wydaje się natomiast prawdopodobne, że
stanowiły własność Rzeczypospolitej. A jeśli tak by-
ło, to po uroczystościach ślubnych przewieziono je
niewątpliwie do Warszawy, gdzie powinny znajdo-
wać się także w czasach Jana III.
Jean Franęois Regnard, który oglądał Zamek w
1683 r. zauważył, że nie ma w nim nic godnego wi-
dzenia poza Pokojem Marmurowym i Izbą Senator-
ską 4. Zupełnie odmienną opinię wyraża w pięć lat
później l’abbe F.D.S.: Les appartements du Roy et
de la Reine et des enfents de la familie Royale sont
assez passabler, soit en dorures, peintures et sculptu-
szawa 1972, s. 114—123; — tenże, Conclaue Consiliorum et
Officina Regum. Funkcje i ukształtowanie sal sejmowych
na Zamku w Warszawie w XVI i XVII wieku [w:] Warsza-
wa XVI—XVII wieku. Studia Warszawskie, t. XXIV, 1977,
z. 2, s. 298—313.
3 Relacje nuncjuszów apostolskich i innych osób o Pol-
sce od roku 1548 do 1690, Berlin—Poznań 1864, t. II, s. 387—
388.
4 J. F. REGNARD, Oeuvres, t. V, Paris 1801, s. 222.
405
DEKORACJE Z TKANIN WE WNĘTRZACH ZAMKU KRÓLEWSKIEGO
W WARSZAWIE W DOBIE JANA III*
Przebudowy Zamku przeprowadzone w XVIII w.
zatarły wszelkie materialne ślady wcześniejszych, w
tym także podejmowanych przez Jana III, przedsię-
wzięć artystycznych. Dało to powód do wyrażenia
opinii o braku zainteresowania Sobieskiego dla ofi-
cjalnej rezydencji warszawskiej Króla Jego Mości i
Rzeczypospolitej, opinii popartej rzekomo udokumen-
towaną niechęcią, jaką żywił on do tej budowli. Mo-
nografiści Zamku utrzymywali, że od wojen szwedz-
kich był on zaniedbany i opuszczony, a wszelkie ini-
cjatywy artystyczne króla koncentrowały się w pod-
warszawskim Wilanowie, lub innych rodowych rezy-
dencjach Sobieskich h Pogląd ten jest całkowicie
błędny. Z inicjatywy Jana III lub urzędów koron-
nych, lecz niewątpliwie inspirowanych przez króla,
przeprowadzono na Zamku szereg prac budowla-
nych 2. Przebudowano sale sejmowe i pokoje królew-
skie, które uzyskały okazałą dekorację i wyposażenie
ruchomo dorównujące walorom artystycznym wielo-
krotnie opisywanych wnętrz wilanowskich. Rozpatrz-
my jeden z elementów tych dekoracji — artystyczne
tkaniny, jakie zdobiły wówczas pokoje zamkowe.
Przedmiotem rozważań będzie kompartyment
wnętrz w skrzydle północno-wschodnim, od czasów
Zygmunta III tradycyjnie zajmowany przez rodzinę
królewską. Apartament ten składał się z 13 pokoi.
W XVII w. architektoniczne podziały ścian we
wnętrzach należały w Polsce jeszcze do rzadkości.
* Praca była przedstawiona na Jubileuszowej Sesji Klu-
bu Kostiumologii i Tkaniny Artystycznej Oddziału Warszaw-
skiego SHS. Warszawa 4—6.III.1976 r.
1 K. SKÓREWICZ, Zamek Królewski w Warszawie, Kra-
ków 1924, s. 21; — A. KRÓL, Zamek Królewski w Warsza-
wie od końca XIII wieku do roku 1944, Warszawa 1969, s.
54—56.
2 J. LILEYKO, Prace na Zamku w czasach Jana III [w:]
Siedem wieków Zamku Królewskiego w Warszawie, War-
Komnaty wybijano zwykle figuralnymi arrasami lub
wzorzystymi tkaninami. Moda ta była powszechna,
ulegał jej także Jan III, rozmiłowany we wszelkiego
rodzaju tkaninach orientalnych i zachodnio-europej-
skich. W tym czasie nie było już na Zamku całej
kolekcji sławnych arrasów jagiellońskich, które Jan
Kazimierz, po wojnach szwedzkich, zastawił u kupca
gdańskiego Franciszka Gratty. Część tych arrasów
znalazła się z powrotem w posiadaniu Sobieskich,
lecz już wcześniej, w 1670 r. nuncjusz Marescotti
wspomina, że podczas ślubu Michała Korybuta z ar-
cyksiężniczką Eleonorą kościół jasnogórski był wy-
bity oponami wyobrażającymi różne zdarzenia z hi-
storii świętej, rysunku sławnego Giulia Romano, bę-
dące własnością Rzeczypospolitej3. Wolno wątpić, że
były to arrasy rzeczywiście według kartonów Giulia
Romano, wydaje się natomiast prawdopodobne, że
stanowiły własność Rzeczypospolitej. A jeśli tak by-
ło, to po uroczystościach ślubnych przewieziono je
niewątpliwie do Warszawy, gdzie powinny znajdo-
wać się także w czasach Jana III.
Jean Franęois Regnard, który oglądał Zamek w
1683 r. zauważył, że nie ma w nim nic godnego wi-
dzenia poza Pokojem Marmurowym i Izbą Senator-
ską 4. Zupełnie odmienną opinię wyraża w pięć lat
później l’abbe F.D.S.: Les appartements du Roy et
de la Reine et des enfents de la familie Royale sont
assez passabler, soit en dorures, peintures et sculptu-
szawa 1972, s. 114—123; — tenże, Conclaue Consiliorum et
Officina Regum. Funkcje i ukształtowanie sal sejmowych
na Zamku w Warszawie w XVI i XVII wieku [w:] Warsza-
wa XVI—XVII wieku. Studia Warszawskie, t. XXIV, 1977,
z. 2, s. 298—313.
3 Relacje nuncjuszów apostolskich i innych osób o Pol-
sce od roku 1548 do 1690, Berlin—Poznań 1864, t. II, s. 387—
388.
4 J. F. REGNARD, Oeuvres, t. V, Paris 1801, s. 222.
405