DOI Artikel:
Kaczmarzyk, Dariusz: Popiersie królowej Marii Kazimiery Sobieskiej i jego domniemany autor Jacques Prou (junior)
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.48233#0152
DARIUSZ KACZMARZYK
POPIERSIE KRÓLOWEJ MARII KAZIMIERY SOBIESKIEJ
I JEGO DOMNIEMANY AUTOR JACQUES PROU (JUNIOR)
W Galerii portretów osobistości polskich w pałacu
w Wilanowie znajduje się popiersie marmurowe
królowej Marii Kazimiery, żony Jana III Sobieskie-
go \ Nie znany jest autor popiersia, które wymie-
niane w publikacjach od XIX w., nie doczekało się
dotąd dokładniejszego opracowania.
W inwentarzach wilanowskich zapisano je pod r.
1834 i 1840 1 2, a w r. 1895 w rękopiśmiennym katalo-
gu sporządzonym po francusku przez G. Duchesne3 4.
Po raz (pierwszy publikowane w 1877 r. przez H.
Skimborowicza i W. Gersona jako popiersie królo-
wej Marii Kazimiery w marmurze kararyjskim w
gabinecie Zwierciadlanym1. W późniejszych publi-
kacjach i przewodnikach po wilanowskim pałacu po-
piersie jest jedynie wymieniane. Szczegółowe infor-
macje wraz z ilustracją podano w Katalogu portre-
tów osobistości w 1965 r., w których określono je ja-
ko dzieło rzeźbiarza francuskiego, wykonane około
1680 r.5 M. Karpowicz podał -w wąitpiliwość, źe jest
to wizerunek Marii Kazimiery, uznając je za nie-
określone bliżej „popiersie kobiety” przypisał rzeź-
biarzowi holenderskiemu, flamandzkiemu lub nider-
landzkiemu, którego nazwał „Mistrz AS”8.
Osoba sportretowana w wilanowskim popiersiu
nie była dotąd kwestionowana, ponieważ jednak
1 Portrety osobistości polskich znajdujące się w poko-
jach i galerii pałacu w Wilanowie. Katalog, Muzeum Na-
rodowe w Warszawie, Warszawa 19S7, s. 302—303, nr 337
i il.
2 AGAD w Warszawie: Spis obrazów znajdujących się
w galerii i pokojach Pałacu Willanowskiego, Warszawa
1834, rkps; — Spis Obrazów znajdujących się w Pokojach
i Gallerii Pałacu Willanowskiego w miesiącu Listopadzie
1840 r. sporządzony, rkps.
3 AGAD w Warszawie: G. DUCHESNE, Catalogue de
tableaux objets d’art et d’ameublement qui se trouvent
au Palais de Willanów prós Varsovie, Paris 1895, rkps.
4 H. SKIMBOROWICZ i W. GERSON, Willanów, Album
widoków i pamiątek, Warszawa 1877, s. 30 i il., na podsta-
przydarzyło się <to teraz i to w tak oryginalnej for-
mie — mianowicie nie w tekście publikacji a tylko
w podpisie pod ilustracją, co jednakże zobowiązuje
autora negującego — należy więc uzasadnić przede
wszystkim, kogo właściwie rzeźba przedstawia.
W zbiorach wilanowskich jest kilka malowanych
portretów Marii Kazimiery, już jako królowej pol-
skiej, które wykonali malarze polscy i francuscy w
■ositatnliej ćwlierci XVII w.7. Jest prawdopodobne, że
w tym czasie także mogło powstać rzeźbione jej wy-
obrażenie. Najbardziej interesujący ikonograficznie
jest owalny portret, przedstawiający Marię Kazimie-
rę do pasa, zwróconą trzy czwarte w lewo, wyko-
nany ipnzez malarza francuskiego około 1685 r.8 Na
odwrociu jest napis z XIX w.: Królowa Maria Kazi-
miera. Potwierdzenie treści tego napisu i tym sa-
mym przedstawionej osoby znajduje się w ikonogra-
ficznych przekazach współczesnych. Jacąues Blon-
deau (1655—1698), grafik francuski, wykonał bowiem
w miedziorycie lustrzane powtórzenie tego portretu
i umieścił napis: MARIA CASIMIRA REGINA PO-
LON! AE9. Tożsamość osoby potwierdza jeszcze dru-
gi sztych miedziorytniczy wykonany w 1696 r. rów-
nież przez francuskiego rytownika graveur du Roy
Simona Thomassina (1655—1733) 10. Przedstawia on
wie rysunku J. Maszyńskiego wnętrza gabinecików królowej
Marii Kazimiery wykonany został drzeworyt przez Bara-
nowskiego; s. 26, 111 i il., na podstawie rys. S. Witkie-
wicza popiersia królowej wykonał drzeworyt A. Regulski.
5 Portrety osobistości polskich, o.c., s. 303.
6 M. KARPOWICZ, Sztuka Warszawy drugiej połowy
XVII w., Warszawa 1975, s. 206—207. i il. 109.
7 Portrety osobistości polskich, o.c., s. 118—122, nr 123—
128 i il.
8 Ibidem, s. 119, nr 125 i il.
o Muzeum Narodowe w Warszawie, Dział Grafiki Pol-
skiej, miedzioryt nr 15377.
to ibidem, miedzioryt nr 15862.
142
POPIERSIE KRÓLOWEJ MARII KAZIMIERY SOBIESKIEJ
I JEGO DOMNIEMANY AUTOR JACQUES PROU (JUNIOR)
W Galerii portretów osobistości polskich w pałacu
w Wilanowie znajduje się popiersie marmurowe
królowej Marii Kazimiery, żony Jana III Sobieskie-
go \ Nie znany jest autor popiersia, które wymie-
niane w publikacjach od XIX w., nie doczekało się
dotąd dokładniejszego opracowania.
W inwentarzach wilanowskich zapisano je pod r.
1834 i 1840 1 2, a w r. 1895 w rękopiśmiennym katalo-
gu sporządzonym po francusku przez G. Duchesne3 4.
Po raz (pierwszy publikowane w 1877 r. przez H.
Skimborowicza i W. Gersona jako popiersie królo-
wej Marii Kazimiery w marmurze kararyjskim w
gabinecie Zwierciadlanym1. W późniejszych publi-
kacjach i przewodnikach po wilanowskim pałacu po-
piersie jest jedynie wymieniane. Szczegółowe infor-
macje wraz z ilustracją podano w Katalogu portre-
tów osobistości w 1965 r., w których określono je ja-
ko dzieło rzeźbiarza francuskiego, wykonane około
1680 r.5 M. Karpowicz podał -w wąitpiliwość, źe jest
to wizerunek Marii Kazimiery, uznając je za nie-
określone bliżej „popiersie kobiety” przypisał rzeź-
biarzowi holenderskiemu, flamandzkiemu lub nider-
landzkiemu, którego nazwał „Mistrz AS”8.
Osoba sportretowana w wilanowskim popiersiu
nie była dotąd kwestionowana, ponieważ jednak
1 Portrety osobistości polskich znajdujące się w poko-
jach i galerii pałacu w Wilanowie. Katalog, Muzeum Na-
rodowe w Warszawie, Warszawa 19S7, s. 302—303, nr 337
i il.
2 AGAD w Warszawie: Spis obrazów znajdujących się
w galerii i pokojach Pałacu Willanowskiego, Warszawa
1834, rkps; — Spis Obrazów znajdujących się w Pokojach
i Gallerii Pałacu Willanowskiego w miesiącu Listopadzie
1840 r. sporządzony, rkps.
3 AGAD w Warszawie: G. DUCHESNE, Catalogue de
tableaux objets d’art et d’ameublement qui se trouvent
au Palais de Willanów prós Varsovie, Paris 1895, rkps.
4 H. SKIMBOROWICZ i W. GERSON, Willanów, Album
widoków i pamiątek, Warszawa 1877, s. 30 i il., na podsta-
przydarzyło się <to teraz i to w tak oryginalnej for-
mie — mianowicie nie w tekście publikacji a tylko
w podpisie pod ilustracją, co jednakże zobowiązuje
autora negującego — należy więc uzasadnić przede
wszystkim, kogo właściwie rzeźba przedstawia.
W zbiorach wilanowskich jest kilka malowanych
portretów Marii Kazimiery, już jako królowej pol-
skiej, które wykonali malarze polscy i francuscy w
■ositatnliej ćwlierci XVII w.7. Jest prawdopodobne, że
w tym czasie także mogło powstać rzeźbione jej wy-
obrażenie. Najbardziej interesujący ikonograficznie
jest owalny portret, przedstawiający Marię Kazimie-
rę do pasa, zwróconą trzy czwarte w lewo, wyko-
nany ipnzez malarza francuskiego około 1685 r.8 Na
odwrociu jest napis z XIX w.: Królowa Maria Kazi-
miera. Potwierdzenie treści tego napisu i tym sa-
mym przedstawionej osoby znajduje się w ikonogra-
ficznych przekazach współczesnych. Jacąues Blon-
deau (1655—1698), grafik francuski, wykonał bowiem
w miedziorycie lustrzane powtórzenie tego portretu
i umieścił napis: MARIA CASIMIRA REGINA PO-
LON! AE9. Tożsamość osoby potwierdza jeszcze dru-
gi sztych miedziorytniczy wykonany w 1696 r. rów-
nież przez francuskiego rytownika graveur du Roy
Simona Thomassina (1655—1733) 10. Przedstawia on
wie rysunku J. Maszyńskiego wnętrza gabinecików królowej
Marii Kazimiery wykonany został drzeworyt przez Bara-
nowskiego; s. 26, 111 i il., na podstawie rys. S. Witkie-
wicza popiersia królowej wykonał drzeworyt A. Regulski.
5 Portrety osobistości polskich, o.c., s. 303.
6 M. KARPOWICZ, Sztuka Warszawy drugiej połowy
XVII w., Warszawa 1975, s. 206—207. i il. 109.
7 Portrety osobistości polskich, o.c., s. 118—122, nr 123—
128 i il.
8 Ibidem, s. 119, nr 125 i il.
o Muzeum Narodowe w Warszawie, Dział Grafiki Pol-
skiej, miedzioryt nr 15377.
to ibidem, miedzioryt nr 15862.
142