Instytut Sztuki (Warschau) [Hrsg.]; Państwowy Instytut Sztuki (bis 1959) [Hrsg.]; Stowarzyszenie Historyków Sztuki [Hrsg.]: Biuletyn Historii Sztuki (40.1978)

WYSTAWY


II. 3. Cesarz Maksymilian I, portret malowany przez
B. Strigela, na wystawie w zamku Ambras

kich jako dar Anny Jagiellonki dla Jana III Wazy,
małżonka królewny Katarzyny Jagiellonki, ojca Zyg-
munta Wazy. Zbroję wraz z oryginalnym końskim
manekinem i manekinem rycerza z w. XVII przy-
wieziono z królewskiej zbrojowni (Liyrustkammaren)
w Sztokholmie. W tejże sali wzdłuż ściany rozwinię-
to wspomnianą Rolkę, szesnastometrowy fryiz malo-
wany na papierze pokazujący królewski wjazd (il. 1).
Oba zabytki w fundamentalny sposób dokumento-
wały nie tylko zamierzchłą historię, ale i dzisiejsze
przyjazne stosunki obu narodów. O wyrazie wysta-
wy decydowało samo otoczenie, splendor wawelskie-
go zamku i innych monumentów wawelskiego wzgó-
rza złączonych z dynastią Wazów.
i Sztuka Dworu Wazów w Polsce. Wystawa w Zamku
Królewskim na Wawelu. Maj-czerwiec 1976. Katalog. —
Court Art of Vasa Dynasty in Polanćl. Erhibition in the
Wawel Castle in Cracow. May—June 1976. Catalogue. Pod

We wrześniu tegoż roku otworzono wystawę Wa-
zów w Sztokholmie. Według początkowych planów
miała to być prosta reprodukcja ekspozycji krakow-
skiej, ulokowana w kilku salach sztokholmskiego
zamku królewskiego1. Z różnych wszelako przyczyn
zamiar pierwotny uległ daleko idącym przekształce-
niom. Przewodniczącym komitetu szwedzkiego został
Olov Isaksson, dyrektor państwowego muzeum hi-
storycznego (Statens Historiska Museum), komisa-
rzem zaś Aron Anderson, kurator tegoż muzeum,
wybitny historyk sztuki. On to opracował nową ideo-
wą wersję wystawy, której rolą miało być nie tyle
ukazanie mecenatu artystycznego polskich Wazów,
ile świeży rzut oka na Wazowską epokę. Uzupełnio-
na fotokopiami wielu nieznanych, lub mało znanych
źródeł pisanych i ikonograficznych, a także zabyt-
kami, jakich w Krakowie nie było, wystawa miała
stać się dla Szwedów rewelacyjnym dokumentem
historycznym. Wobec zmiany koncepcji nadano wy-
stawie nowy tytuł: „Prawda o Zygmuncie Waza i
jego synach'’. Na wernisażowym zaproszeniu portret
Zygmunta opatrzono trzema pytajnikami, przesła-
niając mu oczy czarną opaską (il. 2). We wstępie
do katalogu1 obok tekstów autorów polskich za-
mieszczono szwedzką interpretację tego okresu pió-
ra Svena Ulrica Palmę, historyka, wydano ponad-
to specjalny komentarz wystawy w formie bogato
ilustrowanej gazety, akcentując sprawy polityczno-
-sensacyjne. Próbowano nawet wkomponować wy-
stawę w aktualną, bieżącą sytuację kraju, przygoto-
wującego się do wyborów parlamentarnych. Zrezyg-
nowano z pomieszczenia wystawy w zamku królew-
skim, a ponieważ samo państwowe muzeum histo-
ryczne nie dysponowało odpowiednią ilością wol-
nych sal, wykorzystano galerię sztuki Liljevalchs,
kierowaną przez dyrektora Bo Sarnstedta, położoną
w centrum Stockholmu obok wielu sławnych mu-
zeów, Nordiska Museum, Skansenu i muzeum okrę-
tu „Vasa”. Ekspozycja w niczym nie przypominała
wawelskiej. Przedmioty rozłożono w taki sposób,
aby z nich wydobyć jak najwięcej ekspresji, zasto-
sowano przy tym nowoczesny sprzęt wystawowy,
składany z elementów modularnych, bardziej zresz-
tą stosowny do ekspozycji targowej niż historycz-
nej. W niektórych salach dominowały ogromne plan-
sze fotograficzne, wszędzie zaś dawano obszerne ko-
mentarze pisane. Raz jeszcze potwierdziło się łaciń-
skie przysłowie: Si duo faciunt idem, non est idem.
Ale i w Sztokholmie wystawa Wazów miała powo-
dzenie, nie mniejsze niż w Krakowie. Według infor-
macji kolegów szwedzkich zdobyła rekordową frek-
wencję.
redakcją Andrzeja FISCHINGERA, Kraków 1976. (Obie wer-
sje w pełnym tekście, w jednym tomie).
Sigismund Vasa och hans Sóner. Liljevachs katalog nr 327.
3 september — 7 november 1976, Stockholm 1976 (wersja
szwedzka.

196