Instytut Sztuki (Warschau) [Hrsg.]; Państwowy Instytut Sztuki (bis 1959) [Hrsg.]; Stowarzyszenie Historyków Sztuki [Hrsg.]: Biuletyn Historii Sztuki (40.1978)

KRONIKA STOWARZYSZENIA HISTORYKÓW SZTUKI

miało przeniesienie fundacji Ra-
czyńskiego do miasta i cała zwią-
zana z tym faktem komplikacja ty-
pologiczna. Polemizując dalej z
Ostrowską-Kębłowską, wskazał, że
fakt nieistnienia burżuazji w Wiel-
kopolsce posłużył jej do zakwe-
stionowania proponowanych przez
niego metod i dróg interpretacji.
Tymczasem Raczyńscy nie musiełi
mieć pod bokiem burżuazji i ście-
rać się z nią w bezpo-
średniej walce o wpływy; wy-
starczy, że dostrzegali zmianę cha-
rakteru kapitału tworzonego w
oparciu o ziemię. Sięgając po przy-
kłady bliższe historii sztuki, mgr
Suchocki przypomniał, że Raczyń-
skim nie były obce problemy han-
dlu obrazami, Kunstuerein, prze-
miany w charakterze dzieła sztu-
ki, jego funkcjonowania, pozycji ar-
tysty. Dzieło sztuki może być rów-
nież lokatą kapitału. I inny aspekt
kol ekc j on er stwa uszlachetnianie
przedmiotów, ścieranie z rzeczy
przez ich posiadanie piętna to-
waru ;(W. Benjamin). Akt daro-
wizny (Mielżyńscy) to wymarzona
kontynuacja tej pracy. Spotykamy
się więc tu z próbą powrotu do
ginącego już typu bezpośredniej
mecenasowskiej wzięzi zlecenio-
dawcy z wykonawcą.
Następnie głos zabrała dr J.
Wiercińska, której wystąpienie do-
tyczyło referatów mgr A. Zeńczak
oraz mgr K. Daszewskiej. W
związku z pierwszym z referatów
wskazała na brak precyzyjnych
uściśleń terminologicznych i prze-
mieszanie pojęć takich jak mit,
baśń, bajka legenda. Zapropono-
wała jednocześnie użycie terminu
„wątek”. Za błędne metodologicz-
nie uznała wspólne ujęcie wąt-
ków folklorystycznych, fantastycz-
nych i archetypicznych. Zwróciła
uwagę na istniejące już ustalenia
w badaniach historyków literatury
ze szkoły Krzyżanowskiego. W
sprawie drugiego referatu dysku-
tantka stwierdziła, iż zagadnienie
udziału artystów polskich w wy-
stawie berlińskiej jest oczywiście
do tej pory mało zbadane i dobrze
by się stało, gdyby referat wniósł

tu jakieś istotne ustalenia. Jednak-
że, zdaniem dr Wiercińskiej, wy-
brany przez autorkę materiał nie-
wiele poszerza naszą wiedzę o za-
gadnieniu. Mgr M. Janik zabrał
głos w sprawie referatu mgr W.
Mossakowskiej, podkreślając jego
wagę dla właściwego określenia
roli fotografii w propagandzie pa-
triotycznej w okresie przedpowsta-
niowym.
Po nim wystąpił doc. J. Samek,
który stwierdził, iż w programie
sesji zabrakło referatów traktują-
cych o rzeźbie XIX-wiecznej, o
tkaninach i szkle, które to tematy
mogłyby wg dyskutanta poszerzyć
(bazę ogólnych rozważań. Następ-
nie mgr Daszewska oraz mgr Zeń-
czak odpowiedziały na uwagi dr
Wiercińskiej. A jako ostatni, głos
zabrał Prezes Zarządu Głównego
Stowarzyszenia Historyków Sztuki,
prof. dr J. Białostocki. Podkreślił
on odmienny charakter obecnej se-
sji w stosunku do poprzednich se-
sji organizowanych przez SHS.
Zaznaczył, iż była to bez wątpienia
sesja największa, o największej
liczbie uczestników i wygłoszonych
referatów. Zastanawiając się nad
'tym, czym powinna być w ogóle
sesja naukowa, prof. Białostocki
stwierdził, iż na pewno nie powin-
na mieć ona charakteru podręcz-
nika czy encyklopedii i stąd pomi-
nięcie jakiejś dziedziny nie może
decydować o ocenie sesji. Każda
sesja — stwierdził Profesor — tak
jak każde ludzkie przedsięwzięcie
ijest wynikiem ścierania się idei
i materii. Czym innym jest plan
f zamierzenia organizatorów, a
czym innym sam wynik końcowy.
W przypadku obecnej sesji nie jest
on taki, jakiego pragnęliby orga-
nizatorzy i uczestnicy. Nie sposób
bowiem zaprojektować wysiłku
twórczego. Sam proces twórczy
musi dokonać się w indywidual-
nym umyśle ludzkim i dopiero
wtedy może zostać szerzej zapre-
zentowany. Dlatego jest rzeczą
jasną, że idealnej sesji nigdy nie
było i prawdopodobnie nie będzie.
Następnie prof. Białostocki podjął

próbę scharakteryzowania sesji po
znańskiej. O jej powodzeniu za-
decydował temat tak popularny
obecnie na całym prawie świecie
— temat, którego popularność
wzrasta również i w Polsce. Dys-
kutant stwierdził następnie, iż w
trakcie obrad dało się zauważyć
wyraźną ucieczkę od metod i spoj-
rzeń typowych dla historii sztuki
w sensie klasycznym. Była to, je-
go zdaniem, w gruncie rzeczy ses-
ja semiologiczno-socjologiczna. U-
,znając to za symptom przemian
jakim ulega nasza dyscyplina, pod-
jął prof. Białostocki problem kom-
petencji historyków sztuki na po-
lu semiołogii czy socjologii oraz
konieczności wartościowania przed-
miotów i zjawisk ze względów ar-
tystycznych. Zwrócił uwagę na
fakt, że temat „sztuka narodowa”,
jctóremu poświęcono mniej refera-
tów, został przedstawiony bardziej
klarownie, niż zagadnienie „mia-
sta”. Dla tego drugiego tematu za-
brakło głosów ukazujących miasto
nie jako pewną strukturę archi-
tektoniczną, lecz jako specyficzną
przestrzeń artystyczną. Omawiając
pową formę poznańskiej sesji,
orzekł, iż inicjatywę tę należy
kontynuować, wprowadzając je-
dnak surowszą selekcję w akcepta-
cji referatów oraz przedłużając
nieco czas przyznany na wystąpie-
nia. Prof. Białostocki opowiedział
się za bezpośrednią aktualizacją
referatów na sesji, jako że istnie-
nie pewnego napięcia między pre-
legentem a audytorium jest nie-
zbędne dla zrodzenia się dyskusji.
Kończąc swą wypowiedź, prof.
Białostocki stwierdził, iż sesja po-
znańska spełniła swe zadanie, da-
jąc podnietę do dalszych przemy-
śleń i badań. Nawiązując do głosu
mgr J. Mrożka, stwierdził, iż nale-
żałoby podjąć w przyszłości rów-
nież 'sprawę determinacji naszego
myślenia o sztuce przez stereotypy
myślowe XIX stulecia. Profesor
przypomniał również, że następna
Ogólnopolska Sesja SHS poświęco-
na będzie sztuce późnego baroku
i odbędzie się w Rzeszowie. Na
tym zakończono obrady.

214