Instytut Sztuki (Warschau) [Hrsg.]; Państwowy Instytut Sztuki (bis 1959) [Hrsg.]; Stowarzyszenie Historyków Sztuki [Hrsg.]: Biuletyn Historii Sztuki (40.1978)

EWA CHOJECKA


II. 12. Winieta plecionkowa z zachodnioukraińskiego Ewangeliarza, koniec w. XVI.
(Wg. Snjencićkyj, Prykrasy, z. II, sygn. 214)

Omówione motywy ornamentalne nadają drukom
Fioła charakter odmienny od przeciętnego wyrazu
stylowego późnogotyckich druków inkunabułowych
i przybliżają je zarazem do form rękopisów wscho-
dnich.
W sumie wyposażenie graficzne drukarni Fioła
reprezentuje profil zgoła heterogeniczny, gdyż obok
form izdecydowaniie wschodnich jednoczy na kartach
tych samych ksiąg równocześnie i gotyckie ele-
menty.
Drukowane cyrylicką czcionką wydania Fioła,
pierwsze tego rodzaju w historii europejskiego dru-
karstwa, były przedsięwzięciem prawdziwie pionier-
skim, adresowanym przy tym do wyodrębnionego
kręgu odbiorców prawosławnych. Szwajpolt Fioł, haf-
ciarz, mistrz cechu złotników, wynalazca nowych ma-
szyn górniczych, znalazł się ze swą inicjatywą dru-
karską na gruncie całkowicie nowym. Bez wątpienia
należy słowiańską oficynę Fioła rozpatrywać w kon-
tekście ogólnej sytuacji państwa polsko-litewskiego
oraz poczynań politycznych Kazimierza Jagiellończy-
ka. Zapewne współdziałały tutaj i pewne kościelne
92 PIROŻYŃSKI, O.C., s. 571.
93 Jan DŁUGOSZ, Hist. Pol. IV (wyd. A. Przezdziecki,
Kraków 1882, s. 535—536); — tenże, Liber benepciorum, I,
S. 264, III, s. 229—230.

tendencje, zmierzające do unii z Kościołem wschod-
nim 92. Do tego panowała w zakresie praktyki ar-
tystycznej w państwie Jagiellonów od dawna szero-
ka tolerancja w stosunku do sztuki bizantyńskiej,
cenionej i określanej jako tworzona morę greco93.


II. 13 a, b. Inicjały z rękopisów zachodnio-
ukraińskich, w. XVI. (Wg Snjencićkyj, Prykra-
sy, z. II, HI)

238