DOI Artikel:
Zubovas, Vladimiras: Uzupełnienia do biografii Tomasza Żebrowskiego
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.48233#0292
UZUPEŁNIENIA
DO BIOGRAFII TOMASZA ŻEBROWSKIEGO
wiedziił pracownię Michał Radziwiłł wojewoda wi-
leński, oglądał machinę elektryczną i podarował te-
leskop. Potem dwukrotnie pokazywano eksperymen-
ty „Wielmożnym Paniom”, dla których wyniesiono
machinę elektryczną do auli akademickiej (poza
klauzurę klasztorną). Również biskup Józef Sapieha
oglądał tę machinę. Na zakończenie roku szkolne-
go, 23 i 27 lipca odbyły się popisy publiczne studen-
tów matematyki pod prezydencją Żebrowskiego. Do-
nosił o nich także „Kurier Polski” 31.VII.1753 9. Po-
dobnie wT następnych latach notowano pokazy do-
świadczeń (zwykle w maju) oraz popisy i dysputy
publiczne (w lipcu).
Nie przerywając pracy profesorskiej w . Akade-
mii, Żebrowski działał jako architekt w kilku miejs-
cach na raz. Nie mógł oczywiście wyjechać na czas
dłuższy, lecz tylko na parę dni, a w czasie waka-
cji (tylko sierpień) zwykłe na okres około dwóch
tygodni. Wyjątkowo trafiają się wyjazdy dłuższe.
Dnia 23.IV.1753 Żebrowski wyjechał do Iłłu-
kszty10. Jezuici mieli tam rezydencję ze szkołą (od
1761 kolegium). Tamtejszy kościół drewniany spło-
nął 30.IX.1748. Żebrowski pojechał tam w związku
z rozpoczęciem budowy nowego kościoła. Przebywał
tam zaledwie kilka dni i już 3 maja był z powro-
tem w Wilnie.
Dnia 30.X.1753 po południu Żebrowski wyjechał
do Żudziszek, przypuszczalnie w iwia>’ku z namie-
rzoną budową kolegium. Powrotu nie zanotowano
i przez dwa miesiące Zebrowski nie jest w diariu-
szu wspomniany. Musiał jednak wcześniej wrócić ze
względu na wykłady w Akademii. Później jest no-
towany w każdym miesiącu.
Dnia 22.V.1754 przybył .z Iłłukszty do Wilna ks.
Lamshefftn, aby u Żebrowskiego zasięgnąć rady w
sprawie budowy kościoła, którego fundamenty za-
częto zakładać (wg Słownika Geograficznego)
II. 2. Mapa podróży Tomasza Żebrowskiego
4.VI.1754. Żebrowski nie mógł pojechać przed za-
kończeniem roku szkolnego. Dnia 22 lipca miał jesz-
cze popis publiczny z matematyki12, o którym do-
nosi „Kurier Polski 29.VII.1754 13. Pojechał dopiero
12 sierpnia ad ponendam Illuztae primam plantam
templi. Ponieważ kamień węgielny był już położo-
ny w czerwcu, teraz mogło chodzić o budowę fun-
damentów, a ściślej o rozmierzenie planu kościoła
na gotowych fundamentach. Przez następne dwa
miesiące nie ma w diariuszu nazwiska Żebrowskie-
go, jednak musiał on wrócić na rozpoczęcie roku
szkolnego 14.
Diariusz notuje w dniach 14 i 15.XII.1754 po-
grzeb biskupa Józefa Sapiehy. Skądinąd wiadomo,
że dekoracje na ten pogrzeb projektował Że-
browski 15.
W następnym roku publiczny egzamin z mate-
matyki odbył się już 15 lipca, a 17 lipca Żebrowski
9 Ibidem, s. 341, przyp. 1.
10 O budowie tamtejszego kościoła pisze J. PASZENDA,
Kościół jezuicki w Iłłukszcie, „Biul. Hist. Sztuki” XL, 1978,
nr 3. Już w 1750 r., czyli przed wyjazdem na studia zagra-
niczne, Żebrowski mierzył plac pod budowę przyszłego ko-
ścioła (ibidem, przyp. 15).
U Ks. Józef Lamshefft był w r. 1753/54 ministrem domu
i kierownikiem budowy kościoła (praefectus fabricae) w
Iłłukszcie. APM rkps 850 Diarium Residentiae Illuxtanae:
18 V 1754 P. Minister discessit Vilnam [...] consulere P. Że-
browski circa aedificationem templi, et adducturus aut su-
perius dictum Patrem aut alium, cuius consilio possent uti
murarii in defectu architecti. — 30 V 1754 P. Minister cum
P. Skorulski venit Vilna. — 2 VI 1754 Positio primarii la-
pidis. — 5 VI 1754 P. Skorulski rediit Vilnam.
Ks. Antoni Skorulski, późniejszy prowincjał i ostatni rek-
tor Akademii przed kasatą zakonu, był 1752—55 profesorem
filozofii, później wykładał także geometrię, brał czynny u-
dział w publicznych dysputach matematycznych, kierował
budową w Iłłukszcie w r. 1756/57. Wysłanie go w zastęp-
stwie architekta, dla pokierowania zakładaniem fundamen-
tów świadczy, że znał się także na architekturze.
12 Wydrukowany pt.: Specimen scientiae mathematicae
er Trigonometria spherica, Astronomia tam spherica, guam
Theoretica, atque Mechanica ... Praeside R.P. Thoma Że-
browski SJ AALL et Philosophiae Doctore Actuali Mathe-
seos in Uniuersitate Vilnensi professore ezhibitur ... Anno
1754 Mense Julio, die 22. Str. 24.
13 BEDNARSKI, o.c., s. 341, przyp. 1.
14 Diar. Res. Illuxt.: 16 VIII 1754 P. Żebrowski venit
Vilna pro dirigenda fabrica templi. — 29 VIII 1754 Abiit
P. Żebrowski iturus Vilnam.
15 J. POPLATEK, J. PASZENDA. Słownik jezuitów ar-
tystów, Kraków 1972, s. 226; — J. A. CHROSCICKI, Pompa
funebris, Warszawa 1974, s. 319. Wiadomość zaczerpnięta z
historii kolegium wileńskiego, ARSI Lith.51 f.93v: Invitati
guidam e Nostris debita pompae funereae ornamenta, tum
in Epigraphiis, Carminibusgue uariis componendis, tum
Mausolaei structura adornanda, paraoerunt. Erant ii R.P.
Stanislaus Rostowski et R.P. Thomas Żebrowski, alter Hi-
storiarum Lithuanae Societatis scriptor, Professor Mathe-
seos alter.
279
DO BIOGRAFII TOMASZA ŻEBROWSKIEGO
wiedziił pracownię Michał Radziwiłł wojewoda wi-
leński, oglądał machinę elektryczną i podarował te-
leskop. Potem dwukrotnie pokazywano eksperymen-
ty „Wielmożnym Paniom”, dla których wyniesiono
machinę elektryczną do auli akademickiej (poza
klauzurę klasztorną). Również biskup Józef Sapieha
oglądał tę machinę. Na zakończenie roku szkolne-
go, 23 i 27 lipca odbyły się popisy publiczne studen-
tów matematyki pod prezydencją Żebrowskiego. Do-
nosił o nich także „Kurier Polski” 31.VII.1753 9. Po-
dobnie wT następnych latach notowano pokazy do-
świadczeń (zwykle w maju) oraz popisy i dysputy
publiczne (w lipcu).
Nie przerywając pracy profesorskiej w . Akade-
mii, Żebrowski działał jako architekt w kilku miejs-
cach na raz. Nie mógł oczywiście wyjechać na czas
dłuższy, lecz tylko na parę dni, a w czasie waka-
cji (tylko sierpień) zwykłe na okres około dwóch
tygodni. Wyjątkowo trafiają się wyjazdy dłuższe.
Dnia 23.IV.1753 Żebrowski wyjechał do Iłłu-
kszty10. Jezuici mieli tam rezydencję ze szkołą (od
1761 kolegium). Tamtejszy kościół drewniany spło-
nął 30.IX.1748. Żebrowski pojechał tam w związku
z rozpoczęciem budowy nowego kościoła. Przebywał
tam zaledwie kilka dni i już 3 maja był z powro-
tem w Wilnie.
Dnia 30.X.1753 po południu Żebrowski wyjechał
do Żudziszek, przypuszczalnie w iwia>’ku z namie-
rzoną budową kolegium. Powrotu nie zanotowano
i przez dwa miesiące Zebrowski nie jest w diariu-
szu wspomniany. Musiał jednak wcześniej wrócić ze
względu na wykłady w Akademii. Później jest no-
towany w każdym miesiącu.
Dnia 22.V.1754 przybył .z Iłłukszty do Wilna ks.
Lamshefftn, aby u Żebrowskiego zasięgnąć rady w
sprawie budowy kościoła, którego fundamenty za-
częto zakładać (wg Słownika Geograficznego)
II. 2. Mapa podróży Tomasza Żebrowskiego
4.VI.1754. Żebrowski nie mógł pojechać przed za-
kończeniem roku szkolnego. Dnia 22 lipca miał jesz-
cze popis publiczny z matematyki12, o którym do-
nosi „Kurier Polski 29.VII.1754 13. Pojechał dopiero
12 sierpnia ad ponendam Illuztae primam plantam
templi. Ponieważ kamień węgielny był już położo-
ny w czerwcu, teraz mogło chodzić o budowę fun-
damentów, a ściślej o rozmierzenie planu kościoła
na gotowych fundamentach. Przez następne dwa
miesiące nie ma w diariuszu nazwiska Żebrowskie-
go, jednak musiał on wrócić na rozpoczęcie roku
szkolnego 14.
Diariusz notuje w dniach 14 i 15.XII.1754 po-
grzeb biskupa Józefa Sapiehy. Skądinąd wiadomo,
że dekoracje na ten pogrzeb projektował Że-
browski 15.
W następnym roku publiczny egzamin z mate-
matyki odbył się już 15 lipca, a 17 lipca Żebrowski
9 Ibidem, s. 341, przyp. 1.
10 O budowie tamtejszego kościoła pisze J. PASZENDA,
Kościół jezuicki w Iłłukszcie, „Biul. Hist. Sztuki” XL, 1978,
nr 3. Już w 1750 r., czyli przed wyjazdem na studia zagra-
niczne, Żebrowski mierzył plac pod budowę przyszłego ko-
ścioła (ibidem, przyp. 15).
U Ks. Józef Lamshefft był w r. 1753/54 ministrem domu
i kierownikiem budowy kościoła (praefectus fabricae) w
Iłłukszcie. APM rkps 850 Diarium Residentiae Illuxtanae:
18 V 1754 P. Minister discessit Vilnam [...] consulere P. Że-
browski circa aedificationem templi, et adducturus aut su-
perius dictum Patrem aut alium, cuius consilio possent uti
murarii in defectu architecti. — 30 V 1754 P. Minister cum
P. Skorulski venit Vilna. — 2 VI 1754 Positio primarii la-
pidis. — 5 VI 1754 P. Skorulski rediit Vilnam.
Ks. Antoni Skorulski, późniejszy prowincjał i ostatni rek-
tor Akademii przed kasatą zakonu, był 1752—55 profesorem
filozofii, później wykładał także geometrię, brał czynny u-
dział w publicznych dysputach matematycznych, kierował
budową w Iłłukszcie w r. 1756/57. Wysłanie go w zastęp-
stwie architekta, dla pokierowania zakładaniem fundamen-
tów świadczy, że znał się także na architekturze.
12 Wydrukowany pt.: Specimen scientiae mathematicae
er Trigonometria spherica, Astronomia tam spherica, guam
Theoretica, atque Mechanica ... Praeside R.P. Thoma Że-
browski SJ AALL et Philosophiae Doctore Actuali Mathe-
seos in Uniuersitate Vilnensi professore ezhibitur ... Anno
1754 Mense Julio, die 22. Str. 24.
13 BEDNARSKI, o.c., s. 341, przyp. 1.
14 Diar. Res. Illuxt.: 16 VIII 1754 P. Żebrowski venit
Vilna pro dirigenda fabrica templi. — 29 VIII 1754 Abiit
P. Żebrowski iturus Vilnam.
15 J. POPLATEK, J. PASZENDA. Słownik jezuitów ar-
tystów, Kraków 1972, s. 226; — J. A. CHROSCICKI, Pompa
funebris, Warszawa 1974, s. 319. Wiadomość zaczerpnięta z
historii kolegium wileńskiego, ARSI Lith.51 f.93v: Invitati
guidam e Nostris debita pompae funereae ornamenta, tum
in Epigraphiis, Carminibusgue uariis componendis, tum
Mausolaei structura adornanda, paraoerunt. Erant ii R.P.
Stanislaus Rostowski et R.P. Thomas Żebrowski, alter Hi-
storiarum Lithuanae Societatis scriptor, Professor Mathe-
seos alter.
279