Instytut Sztuki (Warschau) [Hrsg.]; Państwowy Instytut Sztuki (bis 1959) [Hrsg.]; Stowarzyszenie Historyków Sztuki [Hrsg.]: Biuletyn Historii Sztuki (52.1990)

Biuletyn Historii Sztuki
R. LII, 1990, Nr 1—2
PL ISSN 0006—3967

RECENZJE

K S I Ą Ż K I

MARCIN FABIAŃSKI
Kraków, Instytut Historii Sztuki U. J.

Zygmunt Waźbiński, L'Accademia Medicea del Disegno a Firenze nel Cinquecento.
Idea e istituzione, t. 1—2 (= Accademia Toseana di Seienze e Lettere »La Colomba-
ria«, »Studi« LXXXIV), Firenze, Leo S. Olschki, 1987, ISBN 88 222 3483 9

Przed dwoma laty do rąk specjalistów tra-
fiła wydana we Włoszech monumentalna, dwu-
tomowa monografia florenckiej Akademii Me-
dycejskiej, będąca owocem kilkunastu lat pra-
cy i zainteresowań znawcy zagadnienia, Zyg-
munta Waźbińskiego, autora licznych publi-
kacji na ten i pokrewne tematy. Rozprawa,
odznaczona przez Accademia delle Arti del
Disegno we Florencji medalem Giorgia Vasa-
riego dowodzi utrzymywania się zainteresowa-
nia problematyką akademicką w Italii ze stro-
ny polskiego środowiska naukowego1. Choć
więc ta książka nie jest w Polsce łatwo dostęp-
na, zasługuje na uwagę także i u nas.
Waźbiński podjął się dokładnego omówie-
nia tematu znanego z niezliczonych opracowań
cząstkowych, ale pozbawionego dotąd całościo-
wego ujęcia. Program pracy, zarysowany na
s. 47—50, przewiduje położenie nacisku nie
tyle na dzieje instytucji, ile na jej rolę ideo-
wą, miejsce w polityce kulturalnej Medyceu-
szy oraz znaczenie w kształtowaniu stylu aka-
demickiego, w pewnym stopniu utożsamianego
z klasycznym.
Tekst został podzielony na cztery główne
części, z których pierwsza (Accademia del
Disegno, Dall'idea all'istituzione, s. 51—176)
ma charakter historyczny i (w pierwszym roz-
dziale) podkreśla zwłaszcza niedocenianą dotąd

rolę Baccia Bandinellego w tworzeniu prze-
słanek do powstania akademii. W swoich pis-
mach i działalności Bandinelli uznawał przy-
należność sztuki do dyscyplin wyzwolonych
i postulował włączenie jej do ogólnego wy-
kształcenia (s. 53). Konflikt Bandinellego
z Giorgiem Vasarim spowodował, że ten ostat-
ni w swoim wpływowym dziele nie wyekspo-
nował dostatecznie wyraźnie wkładu Baccia do
idei akademickiej, co z kolei utrudniło histo-
rykom sztuki dokonania obiektywnego osądu.
Drugim filarem idei akademickiej we Floren-
cji była — powszechnie dziś uznawana jako
ważny czynnik powstania interesującej nas
instytucji — szkoła Michała Anioła, którego
dzieła chętnie kopiowano w Kaplicy Medy-
cejskiej przy kościele S. Lorenzo, tymczasowej
siedzibie Akademii ok. r. 1564 (rozdział 2,
s. 75—110). Pod wpływem dzieł tego artysty
(oraz Pliniusza Historii naturalnej (77),
XXXV, 90—91 i 145) pierwsza generacja aka-
demików opowiadała się za dziełami non finiti
i kultywowała pojęcie disegno, którego mate-
rialna realizacja nie stanowiła ich zdaniem
konieczności. Następne pokolenie, Francesca
Bocchiego, opowiedziało się już za wykańcza-
niem dzieł boskiego artysty, a trzecia genera-
cja poświęciła się zaspokajaniu olbrzymiego
popytu na kopie i odlewy rzeźb Michała Anio-

171