Instytut Sztuki (Warschau) [Editor]; Państwowy Instytut Sztuki (bis 1959) [Editor]; Stowarzyszenie Historyków Sztuki [Editor]: Biuletyn Historii Sztuki (52.1990)

KRONIKA NAUKOWA

SESJA NAUKOWA „ARCHITEKTURA I URBANISTYKA XIX I POCZĄTKÓW XX W
W KRAJOBRAZIE HISTORYCZNYM KRÓLESTWA POLSKIEGO" W RADZIEJOWICACH

W dniach 6—8 kwietnia 1989 r. odbyła się
w Radziejowicach koło Warszawy sesja nau-
kowa nt. „Architektura i urbanistyka XIX i
początków XX w. w krajobrazie historycznym
Królestwa Polskiego". Organizatorami byli:
Oddział Badań i Konserwacji PP Pracownie
Konserwacji Zabytków, oraz Oddział War-
szawski Stowarzyszenia Konserwatorów Za-
bytków. Uczestników powitali: dr Lech Krzy-
żanowski — dyrektor ds. naukowo-konserwa-
torskich PP PKZ, oraz mgr Jacek Serafino-
wicz — prezes Oddziału Warszawskiego SKZ.
W ciągu trzech dni posiedzeń wygłoszono
piętnaście referatów, których podział na gru-
py probemowe został nieco zachwiany przez
niemożność wzięcia udziału przez wszystkich,
którzy wcześniej zadeklarowali chęć wystąpie-
nia. Mimo to sesję tę — ze względu na bo-
gactwo zaprezentowanego materiału faktogra-
ficznego i postawione problemy — należy
uznać za bardzo udaną.
W pierwszym dniu obrad, prowadzonych
przez dr. Lecha Krzyżanowskiego, wysłuchano
czterech referatów. Dr Helena Kisiel i mgr
Urszula Pietrzak (Radom) omówiły wpływ bu-
dowy kolei Dęblińsko-Dąbrowskiej na rozwój
Radomia, przedstawiając pełny przebieg akcji
budowlanej wynikłej z tej inwestycji i pre-
zentując interesujący materiał kartograficzny
z zasobów Wojewódzkiego Archiwum Pań-
stwowego w Radomiu.
Następnie doc. dr hab. Jadwiga Roguska
(Warszawa) wygłosiła referat Z dziejów kształ-
towania się masowej architektury utylitarnej
— dworce kolejowe Królestwa Polskiego. Au-
torka podzieliła zrealizowane w czasie około
80 lat budynki dworcowe na generacje wy-
kształcone w wyniku uprecyzyjnienia się żą-
dań inwestorów (więcej i taniej), rosnącego
doświadczenia projektantów i wpływu zmie-
niających się prądów w sztuce.

Mgr Bożena Wierzbicka (Warszawa) przed-
stawiła obraz architektury Królestwa Polskie-
go w świetle krytyki Franciszka Ksawerego
Martynowskiego, warszawskiego historyka i
krytka sztuki, którego publikacje z lat 1881—•
1894 wpłynęły niewątpliwie na poczynania
projektowe czynnych wówczas architektów.
Następnie mgr Małgorzata Dolistowska (Bia-
łystok) wygłosiła referat O kostiumie rosyj-
skim w architekturze Królestwa Polskiego
2. poł. XIX w. Wystąpienie to — świadomie
zaplanowane przez autorkę jako polemiczne —
stało się zarzewiem dyskusji nad zagadnieniem
sztuki w służbie polityki, w której m.in. doc.
dr hab. Andrzej K. Olszewski poruszył temat
etyki zawodowej architekta polskiego XIX w.,
natomiast dr Krzysztof Dumała problem sym-
boliki lokalizacji więzień i cerkwi w zaborze
rosyjskim, a także planowej budowy cerkwi
jako pomnika.
Przyczyną sprawczą drugiego członu dys-
kusji stało się w tym dniu użycie przez panią
doc. Roguską określenia „styl ceglany", w celu
oddania pewnej estetyki wywodzącej się z
użytego materiału. Mgr Paweł Jaskanis zasyg-
nalizował w tym miejscu problem nieprecy-
zyjności terminów używanych przez dziewięt-
nastowiecznych artystów i krytyków, a na-
stępnie zasadność ich powtarzania przez
współczesnych badaczy sztuki XIX w. Temat
ten podjął m.in. dr Lech Krzyżanowski, sta-
wiając problem precyzyjności (akuratności)
klasyfikacji architektury, którego wieloaspek-
towość — z oczywistych przyczyn — nie zo-
stała przez obecnych w Radziejowicach do
końca omówiona.
W drugim dniu obrad dr Andrzej Majdow-
ski (Warszawa) podsumował w syntetycznym
referacie Kierunki rozwoju architektury sa-
kralnej w Królestwie Polskim 1815—1914,
omawiając zależność realizacji nie tylko od

218