Instytut Sztuki (Warschau) [Editor]; Państwowy Instytut Sztuki (bis 1959) [Editor]; Stowarzyszenie Historyków Sztuki [Editor]: Biuletyn Historii Sztuki (52.1990)

PRZEGLĄD LITERATURY

tystycznie egzotycznymi drzewami i trawami",
a dalej był las ogrodzony, pełniący rolę zwie-
rzyńca. Willa łączyła cechy dworu, pałacu
i warownego zamku; należała do typu villa
castello lub in modo di castello. Artykuł ilu-

strowany jest rysunkami dokumentacyjno-ar-
cheologicznymi (m.in. odkryte kafle) i fotogra-
fiami map Zamościa i okolic z lat 1779—1813
(niestety mało czytelnymi).
Jerzy Kowalczyk

IRENA KUTYŁOWSKA — Wodociąg i
wodne urządzenia ogrodowe z XVII wieku
w Puławach, Warszawa, Zarząd Ochrony
i Konserwacji Zespołów Pałacowo-Ogro-
dowych, 1989, s. 17 + 1, rys. 11, fot. 2,
nakład 500 egz.
Staraniem Zarządu Ochrony i Konserwacji
Zespołów Pałacowo -Ogrodowych ukazała się
ostatnio arcyciekawa publikacja omawiająca
wyniki badań archeologicznych pozostałości
wodociągu oraz zasilanych dzięki niemu urzą-
dzeń ogrodowych w puławskim parku.
Badania przeprowadzili pracownicy i stu-
denci Katedry Archeologii UMCS w Lublinie
w latach 1984—1986 na zlecenie Wojewódz-
kiego Konserwatora Zabytków. W ich wyniku
stwierdzono, że grawitacyjny wodociąg o nie-
spotykanej w Polsce zasadzie działania (woda
gromadziła się w rowach drenażowych sięga-
jących dnem warstwy wodonośnej) sprowadza-
jący wodę do rezydencji puławskiej z odleg-
łych o 3 km Włostowic oraz związane z nim
urządzenia wodne na terenie górnego i dolne-
go parku powstały w okresie budowy pałacu

przez Tylmana z Gameren dla Stanisława He-
rakliusza Lubomirskiego. Wodociąg ten, nie-
znacznie tylko przerabiany, działał sprawnie
— aż trudno uwierzyć — prawie 300 lat, do
1965 roku. I dopiero budowa studni głębino-
wych u stóp wzgórza włostowickiego spowo-
dowała radykalną zmianę stosunków wodnych
w tym rejonie i zanik wody w starym wodo-
ciągu.
Opracowanie dr Ireny Kutyłowskiej wyda-
ne zostało w formie zeszytu, liczy 17 stron
tekstu oraz streszczenie angielskie. Praca zao-
patrzona jest w obszerne przypisy przybliża-
jące literaturę przedmiotu (15 pozycji) oraz
ilustrowana rysunkami obrazującymi budowę
i działanie wodociągu (11 rysunków). Tekst
uzupełniają też reprodukcje planów rezydencji
puławskiej Deybla z 1760 oraz Aignera z 1776
roku a także przerys planu części ogrodu dol-
nego z 1706 roku.
Publikacja godna jest odnotowania, tym
bardziej, że niewielki nakład (500 egz.) ogra-
nicza jej oddziaływanie i mógłby spowodować,
że zostanie nie zauważona.
Marta Jankowska

Kraków — wędrówki w przeszłość. Kazi-
mierz, praca zbiorowa pod red. Sławomira
Wojaka, Warszawa — Kraków 1987, s.
225, il. 272.
Ikonografia Krakowa, mimo że istnieje od
dłuższego czasu w Muzeum Narodowym w
Krakowie specjalna pracownia zajmująca się
tym zagadnieniem, to temat ciągle niewystar-

czająco opracowany. W wielu bibliotekach
i zbiorach muzealnych, głównie w Gabinetach
Rycin, zachowały się liczne ryciny, fotografie
oraz obrazy ukazujące zabytki miasta Krako-
wa. Należy podkreślić, że dotyczą one nie tyl-
ko architektury, którą właśnie zajmuje się
pracownia w Muzeum Narodowym, lecz także
rzeźby, malarstwa i różnych dziedzin rzemios-
ła artystycznego. Książka Kraków — wędrów-
ki w przeszłość. Kazimierz, opracowana zosta-

203