DOI issue:
Nr. 3-4
DOI article:Recenzje - Książki
DOI article:Jaroszewski, Tadeusz Stefan: [Rezension von: Roman Aftanazy, Materiały do dziejów rezydencji, in: Andrzeja J. Baranowskiego, Wielkie Księstwo Litewskie, Inflanty, Kurlandia, Część I]
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.48734#0405
Biuletyn Historii Sztuki
R. LII, 1990, Nr 3—4
PL ISSN 0006-3967
TADEUSZ S. JAROSZEWSKI
Instytut Historii Sztuki, Uniwersytet Warszawski
Roman Aftanazy, Materiały do dziejów rezydencji, pod red. Andrzeja J. Baranow-
skiego, Polska Akademia Nauk — Instytut Sztuki, Część I: Wielkie Księstwo Li-
tewskie, Inflanty, Kurlandia, t. IA-IB Dawne Województwa: Połockie, Witebskie,
Mścisławskie, Warszawa 1986, ss. 381, il. 317; t. IIA-IIB Dawne Województwa:
Brzesko-Litewskie. Nowogródzkie, Warszawa 1986, ss. 577, il. 533: t. IIIA-IIIB
Dawne Województwa: Trockie, Księstwo Żmudzkie, Inflanty Polskie, Księstwo Kur-
landzkie, Warszawa 1987, ss. 391, il. 357; t. IVA—IVB, Dawne Województwo Wi-
leńskie, Warszawa 1987, ss. 616, il. 600.
Jednym z największych wydarzeń na ryn-
ku wydawniczym w latach 1986—1987 było
bez wątpienia ukazanie się czterech tomów au-
torstwa Pana Romana Aftanazego poświęco-
nych rezydencjom na terenie dawnego Wiel-
kiego Księstwa Litewskiego. Powodzenie tego
dzieła było ogromne, od razu stało się ono
przedmiotem spekulacji i na rozmaitych
„pchlich targach" osiągało ceny wielokrotnie
przerastając cenę nominalną. Wydawca, In-
stytut Sztuki PAN, zasypywany był listami z
całego świata z prośbami o umożliwienie naby-
cia tego dzieła, a sekretariat Dyrektora odwie-
dzali w tej samej intencji dawni właściciele
majątków ziemskich z terenu Wielkiego Księ-
stwa, lub ich potomkowie, posługujący się nie-
raz tak miłym każdemu Polakowi wileńskim
dialektem. Prośby ich nie zawsze mogły być
wysłuchane, bowiem nakład Materiałów do
dziejów rezydencji był z konieczności bardzo
niewielki i nie przekraczał 500 egzemplarzy,
odbitych na „małej poligrafii". Wydawnictwo
dedykowane jest drowi Andrzejowi Ciechano-
wieckiemu, historykowi sztuki i kolekcjonero-
wi, człowiekowi niezwykle zasłużonemu dla
kultury polskiej, który sfinansował całe przed-
sięwzięcie. Materiały mają obejmować 10 to-
mów. Po czterech tomach poświęconych Wiel-
kiemu Księstwu Litewskiemu, Inflantom i
Kurlandii ukazał się tom 5. obejmujący dawne
Województwo Wołyńskie (Warszawa 1988) i
rozpoczynający drugą część serii poświęconą
rezydencjom położonym na dawnych Ziemiach
Ruskich Korony. Ukazał się również tom 6. o-
bejmujący dawne Województwo Bełskie i Zie-
mię Chełmską (Warszawa 1989) oraz tom 7.
obejmujący Ziemię Halicką i Ziemię Lwowską
dawnego Województwa Ruskiego (Warszawa
1990). Niebawem ukaze się tom 8. (Wojewódz-
two Ruskie, Ziemie Przemyska i Sanocka),
tom 9. (Województwo Podolskie i Bracławskie),
tom 10. (Województwo Kijowskie, uzupełnienia
oraz mapy dotyczące całej serii). Niniejsza re-
cenzja dotyczy tylko czterech początkowych
tomów.
Rzecz interesująca: autorem całej serii jest
tylko jeden człowiek, Pan Roman Aftanazy,
długoletni kustosz Biblioteki Zakładu Narodo-
wego im. Ossolińskich, najpierw we Lwowie,
a po wojnie we Wrocławiu. Pan Roman rozpo-
czął pracę nad tym wielkim dziełem w okresie
dwudziestolecia międzywojennego, kiedy był
studentem Uniwersytetu im. Jana Kazimierza
we Lwowie. Fotografował wówczas z upodo-
baniem zamki, pałace i dwory, gromadząc je-
393
R. LII, 1990, Nr 3—4
PL ISSN 0006-3967
TADEUSZ S. JAROSZEWSKI
Instytut Historii Sztuki, Uniwersytet Warszawski
Roman Aftanazy, Materiały do dziejów rezydencji, pod red. Andrzeja J. Baranow-
skiego, Polska Akademia Nauk — Instytut Sztuki, Część I: Wielkie Księstwo Li-
tewskie, Inflanty, Kurlandia, t. IA-IB Dawne Województwa: Połockie, Witebskie,
Mścisławskie, Warszawa 1986, ss. 381, il. 317; t. IIA-IIB Dawne Województwa:
Brzesko-Litewskie. Nowogródzkie, Warszawa 1986, ss. 577, il. 533: t. IIIA-IIIB
Dawne Województwa: Trockie, Księstwo Żmudzkie, Inflanty Polskie, Księstwo Kur-
landzkie, Warszawa 1987, ss. 391, il. 357; t. IVA—IVB, Dawne Województwo Wi-
leńskie, Warszawa 1987, ss. 616, il. 600.
Jednym z największych wydarzeń na ryn-
ku wydawniczym w latach 1986—1987 było
bez wątpienia ukazanie się czterech tomów au-
torstwa Pana Romana Aftanazego poświęco-
nych rezydencjom na terenie dawnego Wiel-
kiego Księstwa Litewskiego. Powodzenie tego
dzieła było ogromne, od razu stało się ono
przedmiotem spekulacji i na rozmaitych
„pchlich targach" osiągało ceny wielokrotnie
przerastając cenę nominalną. Wydawca, In-
stytut Sztuki PAN, zasypywany był listami z
całego świata z prośbami o umożliwienie naby-
cia tego dzieła, a sekretariat Dyrektora odwie-
dzali w tej samej intencji dawni właściciele
majątków ziemskich z terenu Wielkiego Księ-
stwa, lub ich potomkowie, posługujący się nie-
raz tak miłym każdemu Polakowi wileńskim
dialektem. Prośby ich nie zawsze mogły być
wysłuchane, bowiem nakład Materiałów do
dziejów rezydencji był z konieczności bardzo
niewielki i nie przekraczał 500 egzemplarzy,
odbitych na „małej poligrafii". Wydawnictwo
dedykowane jest drowi Andrzejowi Ciechano-
wieckiemu, historykowi sztuki i kolekcjonero-
wi, człowiekowi niezwykle zasłużonemu dla
kultury polskiej, który sfinansował całe przed-
sięwzięcie. Materiały mają obejmować 10 to-
mów. Po czterech tomach poświęconych Wiel-
kiemu Księstwu Litewskiemu, Inflantom i
Kurlandii ukazał się tom 5. obejmujący dawne
Województwo Wołyńskie (Warszawa 1988) i
rozpoczynający drugą część serii poświęconą
rezydencjom położonym na dawnych Ziemiach
Ruskich Korony. Ukazał się również tom 6. o-
bejmujący dawne Województwo Bełskie i Zie-
mię Chełmską (Warszawa 1989) oraz tom 7.
obejmujący Ziemię Halicką i Ziemię Lwowską
dawnego Województwa Ruskiego (Warszawa
1990). Niebawem ukaze się tom 8. (Wojewódz-
two Ruskie, Ziemie Przemyska i Sanocka),
tom 9. (Województwo Podolskie i Bracławskie),
tom 10. (Województwo Kijowskie, uzupełnienia
oraz mapy dotyczące całej serii). Niniejsza re-
cenzja dotyczy tylko czterech początkowych
tomów.
Rzecz interesująca: autorem całej serii jest
tylko jeden człowiek, Pan Roman Aftanazy,
długoletni kustosz Biblioteki Zakładu Narodo-
wego im. Ossolińskich, najpierw we Lwowie,
a po wojnie we Wrocławiu. Pan Roman rozpo-
czął pracę nad tym wielkim dziełem w okresie
dwudziestolecia międzywojennego, kiedy był
studentem Uniwersytetu im. Jana Kazimierza
we Lwowie. Fotografował wówczas z upodo-
baniem zamki, pałace i dwory, gromadząc je-
393