DOI issue:
Nr. 3-4
DOI article:Przegląd literaturz
DOI article:Podgórska, Hanna: [Rezension von: Uniwersytetu Warszawskiego, "Ikonotheka". Prace Instytutu Historii Sztuki Uniwersytetu Warszawskiego]
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.48734#0436
PRZEGLĄD LITERATURY
„Ikonotheka". Prace Instytutu Historii Sztuki
Uniwersytetu Warszawskiego, z. 1, Warszawa
1990, Wydawnictwo Uniwersytetu Warszaw-
skiego, ss. 146, il. 53, 8°
Nakładem oficyny Uniwersytetu Warszaw-
skiego ukazał się pierwszy zeszyt zapowiada-
nego od dawna wydawnictwa ciągłego, mają-
cego za zadanie publikację wyników najnow-
szych badań prowadzonych w Instytucie His-
torii Sztuki. Jak wyjaśnił w przedmowie prof.
Jan Białostocki, przewodniczący komitetu re-
dakcyjnego, tytuł Ikonotheka „stanowi odwoła-
nie do ikonograficznych zbiorów Józefa Igna-
cego Kraszewskiego o takiej właśnie nazwie
i informuje, że niniejsze wydawnictwo powo-
łano po to, by na gruncie wiedzy o sztuce,
było odpowiednikiem biblioteki, przekazywało
wiedzę o obrazach".
W tomiku otwierającym serię zamieszczono
trzy artykuły poświęcone sztuce barokowej,
powstałe na seminariach magisterskich prof.
prof. Jana Białostockiego i Mariusza Karpowi-
cza. Wspólnym mianownikiem tych prac jest
ich interdyscyplinary charakter polegający na
wykazaniu analogii pomiędzy różnorodnymi
przejawami działalności artystycznej, które —
choć pozornie odległe, bo operujące odmien-
nymi środkami ekspresji — narodziły się jed-
nak ze wspólnego, właściwego epoce, odczucia
idei piękna.
Aneta Błaszczyk-Biały w artykule Temat
pór roku w kulturze doby baroku. W krę-
gu idei przemijania wykazując się dużą eru-
dycją zanalizowała rozmaite postawy artystów
i odbiorców sztuki wobec czasu i przemijania
wyrażone w sposób alegoryczny w oparciu o
motyw czterech pór roku. Dla udokumentowa-
nia swych tez przywołała przykłady z dziedzi-
ny malarstwa zachodnioeuropejskiego, litera-
tury, a także — co najbardziej interesujące i,
jak się wydaje, nowatorskie — z dziedziny ba-
letu francuskiego i muzyki instrumentalnej,
szczególny nacisk kładąc na twórczość Antonio
Vivaldiego.
Do zjawisk muzycznych odwołała się także
Małgorzata Szafrańska w rozprawie Ogrody
zielonego cienia. Idea ogrodu we Francji w
pierwszej poł. XVIII wieku. W oparciu o ana-
lizę kompozycji klawesynowych Domenico
Scarlattiego wykazała ona paralele estetyczne
pomiędzy efektami brzmieniowymi a wizual-
nymi w sztuce rokoka. Kontrowersje budzić
może przyjęta przez autorkę metoda badań,
w której skoncentrowano się na traktatach
teoretycznych przy programowym odrzuceniu
przekazów ikonograficznych o rzeczywiście ist-
niejących obiektach. Taki dobór materiału u-
zasadniony został specyfiką sztuki ogrodowej,
która, jak żadna inna dziedzina działalności
twórczej człowieka, uzależniona jest od kapry-
sów natury i upływającego czasu. Dlatego też
niemożliwa jest wierna realizacja zamysłu pro-
jektanta, a tylko taka mogłaby zobrazować no-
watorskie tendencje intelektualne epoki.
Trzeci artykuł, pióra Zofii Sajkowskiej, z
muzyką związany jest jedynie przez przedmiot
swych badań — prospekt organowy w Leżaj-
sku. Autorka podjęła próbę interpretacji treści
ideowych rzeźbiarskiej oprawy instrumentu
wyodrębniając w niej wątki: zakonny i żoł-
nierski, maryjny i chrystologiczny, muzyczny
oraz fundatorski. Koncepcję ideową dzieła
przedstawiła na tle sytuacji Kościoła katolic-
kiego po Soborze Trydenckim i podkreśliła na
wskroś polski charakter wątku poświęconego
kultowi Najświętszej Maryi Panny. Udoku-
mentowała swe tezy w oparciu o najnowsze o-
pracowania tematu, w stosunku do których
zajmowała niekiedy krytyczne stanowisko oraz
o popularne w XVII w. podręczniki Cezarego
Ripy i Filipa Picinellego. Interesujące mogłoby
tu być sięgnięcie także bezpośrednio do źródeł
tj. do obszernej rodzimej literatury kaznodziej-
skiej XVII w., w której wyraźnie rysuje się
odrębność religijności polskich mas szlachec-
kich wyrosła na gruncie stosunków społecz-
nych i politycznych.
Wzbogacić by mogło pracę także porówna-
nie rozwiązań ikonografii prospektu z innymi
zabytkami barokowej sztuki polskiej.
Warto dodać, iż każdy artykuł jest bogato
ilustrowany, zadbano również o zamieszczenie
obcojęzycznych streszczeń. Zeszyt oddano do
424
„Ikonotheka". Prace Instytutu Historii Sztuki
Uniwersytetu Warszawskiego, z. 1, Warszawa
1990, Wydawnictwo Uniwersytetu Warszaw-
skiego, ss. 146, il. 53, 8°
Nakładem oficyny Uniwersytetu Warszaw-
skiego ukazał się pierwszy zeszyt zapowiada-
nego od dawna wydawnictwa ciągłego, mają-
cego za zadanie publikację wyników najnow-
szych badań prowadzonych w Instytucie His-
torii Sztuki. Jak wyjaśnił w przedmowie prof.
Jan Białostocki, przewodniczący komitetu re-
dakcyjnego, tytuł Ikonotheka „stanowi odwoła-
nie do ikonograficznych zbiorów Józefa Igna-
cego Kraszewskiego o takiej właśnie nazwie
i informuje, że niniejsze wydawnictwo powo-
łano po to, by na gruncie wiedzy o sztuce,
było odpowiednikiem biblioteki, przekazywało
wiedzę o obrazach".
W tomiku otwierającym serię zamieszczono
trzy artykuły poświęcone sztuce barokowej,
powstałe na seminariach magisterskich prof.
prof. Jana Białostockiego i Mariusza Karpowi-
cza. Wspólnym mianownikiem tych prac jest
ich interdyscyplinary charakter polegający na
wykazaniu analogii pomiędzy różnorodnymi
przejawami działalności artystycznej, które —
choć pozornie odległe, bo operujące odmien-
nymi środkami ekspresji — narodziły się jed-
nak ze wspólnego, właściwego epoce, odczucia
idei piękna.
Aneta Błaszczyk-Biały w artykule Temat
pór roku w kulturze doby baroku. W krę-
gu idei przemijania wykazując się dużą eru-
dycją zanalizowała rozmaite postawy artystów
i odbiorców sztuki wobec czasu i przemijania
wyrażone w sposób alegoryczny w oparciu o
motyw czterech pór roku. Dla udokumentowa-
nia swych tez przywołała przykłady z dziedzi-
ny malarstwa zachodnioeuropejskiego, litera-
tury, a także — co najbardziej interesujące i,
jak się wydaje, nowatorskie — z dziedziny ba-
letu francuskiego i muzyki instrumentalnej,
szczególny nacisk kładąc na twórczość Antonio
Vivaldiego.
Do zjawisk muzycznych odwołała się także
Małgorzata Szafrańska w rozprawie Ogrody
zielonego cienia. Idea ogrodu we Francji w
pierwszej poł. XVIII wieku. W oparciu o ana-
lizę kompozycji klawesynowych Domenico
Scarlattiego wykazała ona paralele estetyczne
pomiędzy efektami brzmieniowymi a wizual-
nymi w sztuce rokoka. Kontrowersje budzić
może przyjęta przez autorkę metoda badań,
w której skoncentrowano się na traktatach
teoretycznych przy programowym odrzuceniu
przekazów ikonograficznych o rzeczywiście ist-
niejących obiektach. Taki dobór materiału u-
zasadniony został specyfiką sztuki ogrodowej,
która, jak żadna inna dziedzina działalności
twórczej człowieka, uzależniona jest od kapry-
sów natury i upływającego czasu. Dlatego też
niemożliwa jest wierna realizacja zamysłu pro-
jektanta, a tylko taka mogłaby zobrazować no-
watorskie tendencje intelektualne epoki.
Trzeci artykuł, pióra Zofii Sajkowskiej, z
muzyką związany jest jedynie przez przedmiot
swych badań — prospekt organowy w Leżaj-
sku. Autorka podjęła próbę interpretacji treści
ideowych rzeźbiarskiej oprawy instrumentu
wyodrębniając w niej wątki: zakonny i żoł-
nierski, maryjny i chrystologiczny, muzyczny
oraz fundatorski. Koncepcję ideową dzieła
przedstawiła na tle sytuacji Kościoła katolic-
kiego po Soborze Trydenckim i podkreśliła na
wskroś polski charakter wątku poświęconego
kultowi Najświętszej Maryi Panny. Udoku-
mentowała swe tezy w oparciu o najnowsze o-
pracowania tematu, w stosunku do których
zajmowała niekiedy krytyczne stanowisko oraz
o popularne w XVII w. podręczniki Cezarego
Ripy i Filipa Picinellego. Interesujące mogłoby
tu być sięgnięcie także bezpośrednio do źródeł
tj. do obszernej rodzimej literatury kaznodziej-
skiej XVII w., w której wyraźnie rysuje się
odrębność religijności polskich mas szlachec-
kich wyrosła na gruncie stosunków społecz-
nych i politycznych.
Wzbogacić by mogło pracę także porówna-
nie rozwiązań ikonografii prospektu z innymi
zabytkami barokowej sztuki polskiej.
Warto dodać, iż każdy artykuł jest bogato
ilustrowany, zadbano również o zamieszczenie
obcojęzycznych streszczeń. Zeszyt oddano do
424