Instytut Sztuki (Warschau) [Editor]; Państwowy Instytut Sztuki (bis 1959) [Editor]; Stowarzyszenie Historyków Sztuki [Editor]: Biuletyn Historii Sztuki (52.1990)

Biuletyn Historii Sztuki
R. LII, 1990, Nr 3—4
PL ISSN 0006-3967

ELŻBIETA JELINSKA
OLSZTYN

„W STRONĘ KORONY. WIĘZI WARMII I
WIEKU". WYSTAWA W MUZEUM

PRUS Z RZECZPOSPOLITĄ W XVI—XVIII
WARMII I MAZUR, OLSZTYN 1988.

Nagrodę II stopnia Ministra Kultury i Sztu-
ki w ogólnopolskim konkursie na najciekaw-
sze muzealne wydarzenie roku otrzymała w
1989 roku wystawa „W stronę Korony", otwar-
ta w grudniu 1988 roku w Muzeum Warmii
i Mazur w Olsztynie.
Zamierzeniem autorów — dr Kamili Wró-
blewskiej i mgr Andrzeja Rzempołucha było
pokazanie poprzez prezentowane dzieła sztuki
i piśmiennictwa szerokich więzi łączących
Warmię i Prusy z Rzeczpospolitą w czasach
od początku XVI do końca XVIII w., jak rów-
nież przybliżenie interesujących i niekiedy
bardzo złożonych zagadnień z dziejów wspól-
noty narodowościowej na tych ziemiach.
Wystawę poprzedziła długotrwała kweren-
da w muzeach, klasztorach, kościołach i bi-
bliotekach, co pozwoliło wzbogacić, opartą w
dużej części na zbiorach własnych, ekspozycję
o szereg interesujących obiektów wypożyczo-
nych z ponad dwudziestu instytucji, których
tu nie sposób wymienić.
Wart podkreślenia jest szczególny wkład
komisarza wystawy — dr Kamili Wróblew-
skiej, będący wynikiem ponad trzydziestolet-
niej pracy muzealnej oraz wieloletniego trudu
włożonego w opracowanie i popularyzację pre-
zentowanych obiektów ze zbiorów własnych
muzeum, a w szczególności zbioru portretów
wybitnych osobistości i przedstawicieli miej-
scowych rodzin możnowładczych i szlachec-
kich h
Ekspozycji towarzyszyła starannie opraco-

wana i wydana publikacja, zawierająca oprócz
omówienia pokazanych zabytków również sze-
roki komentarz historyczny.
Prezentowane na wystawie zabytki ilustro-
wały okres około dwustu pięćdziesięciu lat —
całą właściwie epokę nowożytną w historii
Warmii i Prus — którego początek wyznacza
data traktatu krakowskiego z 1525 roku, zna-
nego w historii pod nazwą hołdu pruskiego.
Sekularyzacja Prus i przyjęcie jako panującej
religii luterańskiej, doprowadziła do wytwo-
rzenia się na tych ziemiach „pogranicza kul-
turowego": katolicka Warmia, rządzona przez
biskupów warmińskich, ciesząca się w tym
czasie niemałym znaczeniem politycznym, zna-
lazła się w otoczeniu protestanckich ziem
Prus Książęcych. Ta właśnie specyficzna koe-
gzystencja, przenikanie się pierwiastków obu
kultur, obok związków personalnych, okazała
się czynnikiem najsilniej wiążącym obie pro-
wincje, ważniejszym i trwalszym niż więzi
polityczne.
Wystawę rozpoczęła ekspozycja w dawnej
izbie mieszkalnej administratorów zamku ol-
sztyńskiego, przypominająca postać Mikołaja
Kopernika, kanonika warmińskiego, którego
działalność jako lekarza, astronoma i gorliwe-
go rzecznika interesów diecezji warmińskiej,
przypada na okres rządów aż czterech bisku-
pów warmińskich.
W następnej sali poświęconej problematy-
ce warmińskiej głównym akcentem była ga-
leria portretów biskupów warmińskich, z po-

354