DOI issue:
Nr. 3-4
DOI article:Recenzje - Wystawy
DOI article:Jelińska, Elżbieta: "W stronę Korony. Więzi Warmii i Prus z Rzeczpospolitą w XVII-XVIII wieku". Wystawa w Muezum Warmii i Mazur, Olsztyn 1988
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.48734#0367
RECENZJE — WYSTAWY
dobizną Jana Dantyszka, zaprzyjaźnionego z
Mikołajem Kopernikiem, protegowanego Zyg-
munta Starego. Niewielki portret olejny na
desce przypomniał zasługi kardynała Stanisła-
wa Hozjusza, wybitnego teologa, jednego z
przywódców kontrreformacji, także poetę. Je-
go bliskim współpracownikiem był Tomasz
Treter, kustosz warmiński, wszechstronnie uz-
dolniony pisarz, rysownik i sztycharz. Pokaza-
ne zostały jego dzieła: słynny Orzeł Tretera
(Reges Poloniae, 1588) — • wizerunki 44 wład-
ców Polski, w postaci medalionów wpisanych
w sylwetę godła naszego państwa oraz pis-
ma — De Episcopatu et Episcopis Varmiensis
i Symbolica Vitae Christi.
Najwyższe godności w Rzeczpospolitej by-
ły udziałem biskupów: Wacława Leszczyńskie-
go (zarządzał diecezją w latach 1644—1659),
Jana Stefana Wydżgi, kaznodziei na dworze
Wazów, podkanclerzego oraz Michała Stefana
Radziejowskiego, kardynała, od 1688 prymasa,
interrexa po śmierci Jana III Sobieskiego. 0-
bok portretu Radziejowskiego, pokazano obraz
przedstawiający procesję Bożego Ciała z udzia-
łem biskupa na wzgórzu katedralnym we
Fromborku. Postać dostojnika, podtrzymują-
cego z przodu baldachim przed biskupem, u-
ważana jest za portret króla Jana III. Obok po-
kazano portrety Teodora Andrzeja Potockiego
(prymasa od 1723 r.) i Krzysztofa Andrzeja
Szembeka, którzy rozwinęli mecenat artysty-
czny, do tego czasu bez jednolitego charakte-
ru i ciągłości oraz bez spektakularnych wyni-
ków. Z dziełami ich protegowanych zapoznać
się było można w kolejnej sali, gdzie pokaza-
ny został Św. Joachim z Marią, jeden z dwóch
zachowanych obrazów sztalugowych Macieja
Jana Meyera, twórcy malowideł w Świętej
Lipce, polichromii kopuł kaplicy prymasow-
skiej w Gnieźnie i kaplicy Szembeka we From-
borku, którego talent mógł się rozwinąć dzięki
opiece biskupa Potockiego. Sygnowana przez
Meyera rycina z widokiem sanktuarium w
Świętej Lipce i portretem Krzysztofa Andrze-
ja Szembeka przypomina wkład tego biskupa
w budowę założenia pielgrzymkowego.
U. 1. Wystawa „W stronę Korony" — fragment ekspozycji zatytułowanej
„Doenhofiowie w służbie Rzeczpospolitej". Fot.- W. Sękowski
355
dobizną Jana Dantyszka, zaprzyjaźnionego z
Mikołajem Kopernikiem, protegowanego Zyg-
munta Starego. Niewielki portret olejny na
desce przypomniał zasługi kardynała Stanisła-
wa Hozjusza, wybitnego teologa, jednego z
przywódców kontrreformacji, także poetę. Je-
go bliskim współpracownikiem był Tomasz
Treter, kustosz warmiński, wszechstronnie uz-
dolniony pisarz, rysownik i sztycharz. Pokaza-
ne zostały jego dzieła: słynny Orzeł Tretera
(Reges Poloniae, 1588) — • wizerunki 44 wład-
ców Polski, w postaci medalionów wpisanych
w sylwetę godła naszego państwa oraz pis-
ma — De Episcopatu et Episcopis Varmiensis
i Symbolica Vitae Christi.
Najwyższe godności w Rzeczpospolitej by-
ły udziałem biskupów: Wacława Leszczyńskie-
go (zarządzał diecezją w latach 1644—1659),
Jana Stefana Wydżgi, kaznodziei na dworze
Wazów, podkanclerzego oraz Michała Stefana
Radziejowskiego, kardynała, od 1688 prymasa,
interrexa po śmierci Jana III Sobieskiego. 0-
bok portretu Radziejowskiego, pokazano obraz
przedstawiający procesję Bożego Ciała z udzia-
łem biskupa na wzgórzu katedralnym we
Fromborku. Postać dostojnika, podtrzymują-
cego z przodu baldachim przed biskupem, u-
ważana jest za portret króla Jana III. Obok po-
kazano portrety Teodora Andrzeja Potockiego
(prymasa od 1723 r.) i Krzysztofa Andrzeja
Szembeka, którzy rozwinęli mecenat artysty-
czny, do tego czasu bez jednolitego charakte-
ru i ciągłości oraz bez spektakularnych wyni-
ków. Z dziełami ich protegowanych zapoznać
się było można w kolejnej sali, gdzie pokaza-
ny został Św. Joachim z Marią, jeden z dwóch
zachowanych obrazów sztalugowych Macieja
Jana Meyera, twórcy malowideł w Świętej
Lipce, polichromii kopuł kaplicy prymasow-
skiej w Gnieźnie i kaplicy Szembeka we From-
borku, którego talent mógł się rozwinąć dzięki
opiece biskupa Potockiego. Sygnowana przez
Meyera rycina z widokiem sanktuarium w
Świętej Lipce i portretem Krzysztofa Andrze-
ja Szembeka przypomina wkład tego biskupa
w budowę założenia pielgrzymkowego.
U. 1. Wystawa „W stronę Korony" — fragment ekspozycji zatytułowanej
„Doenhofiowie w służbie Rzeczpospolitej". Fot.- W. Sękowski
355