DOI Artikel:
Deluga, Waldemar: [Rezension von: O.R. Chromow, N.A. Topurija, Opisanije Jerusalima Simona Simonowicza i Christofora Zefarowicza w russkich łubocznych izdanijach]
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.48915#0263
258
Omówienia
3. Michael Forro, „Widok Synaju”, 1736 rok.
Biblioteka Uniwersytetu Hebrajskiego w Jerozolimie
3. Michael Forro, “View of Sinai”, 1736.
Library ofthe Hebrew University in Jerusalem
4. “Widok Synaju”, fragment “Nowaja radost’...”
Monaster Simono Petra na Athosie
4. “View of Sinai”, detail “Nowaja radost’... ”
Simono Petra Monastery in Athos
lewej stronie u góry prezentowano górę Synaj, po
prawej Górę Athos, a u dołu wyobrażenia z życia
i działalności Chrystusa w Ziemii Świętej. Kompilują
one ilustracje zawarte w Opisaniju Jerusalima, greckie
i wschodnioeuropejskie widoki Synaju i Athosu. Auto-
rzy książki wymieniają kilka tego typu zabytków
znajdujących się w kolekcjach moskiewskich. Warto
nadmienić, że tego typu rycina przechowywana jest
w monasterze Simono Petra na Athosie (il. 4).
Drugą część książki moskiewskich autorów stanowi
katalog rosyjskich kopii wiedeńskiego wydania Opisa-
nija Jerusalima, opracowany niezwykle wnikliwie
przez Olega Chromowa i uzupełniony przez Topuriję
o zabytki z kolekcji Muzeum Literatury w Moskwie.
Przeprowadzono bardzo dokładne opisy egzemplarzy,
łącznie z zacytowaniem inskrypcji na każdej karcie.
Określono filigrany, dokładnie opisano różnice między
poszczególnymi typami, wariantami i wydaniami.
Dokonano typologii w sposób szczegółowy; przedsta-
wiam spis w uproszczonej wersji*.
Autorzy katalogu opublikowali również wiedeńskie
wydania, znajdujące się w zbiorach moskiewskich, oraz
ryciny przedstawiające Ziemię Świętą i Athos z kole-
kcji Państwowego Muzeum Muzeum Literatury
w Moskwie. Na podstawie katalogu można zidentyfiko-
wać egzemplarze znajdujące się w innych kolekcjach.
W Bibliotece Narodowej w Warszawie przechowywa-
* Wydanie mniejsze:
Typ I - na 14 kartach odbito kompozycje z siedmiu płyt mie-
dziorytniczych, na papierze rosyjskim (M.W. Kukuszkina, Filigrany
na bumagie russkich fabrik XVIII- naczała XIX wieków. Obzor
sobranijaP. A. Kartawowa. Moskwa 1958, nr 113; S. A. Klepikow,
Filigrany i sztiempieli na bumagie russkogo proizwodstwa XVIII-
naczała XIX wieka. Moskwa 1978, t. II, nr 721, 461, 756, 764)
oraz na papierze pochodzącym ze Strasburga.
ny jest egzemplarz wydania większego (typ II, wariant
1 a; il. 2), w Bibliotece Uniwersyteckiej w Tartu znajdu-
ją się dwa egzemplarze również wydania większego
(typ III, wariant a).
Praca Olega Chromowa i Natalii Topurii należy do
cyklu opracowań tak zwanych łubocznych knig,
albowiem wydano już poprzednio katalog zbioru
Państwowej Publicznej Biblioteki Historycznej w Mos-
kwie (O. M. Naumuk, O. Chromow, Russkaja
łubocznaja kniga XVII- XIXwieków. Opisanije kollek-
cyi. Gosudarstwiennaja Publicznaja Istoriczeskaja
Bibliotieka Rossii. Moskwa 1994), a także katalogi
rycin o charakterze propagandowym, związanych
z wojnami prowadzonymi przez Rosję w XIX wieku
( Russkij wojennyj łubok. Iz kollekcyi otdieła riedkich
knig. T. LII, Moskwa 1995). Nieco wątpliwości budzi
wartościowanie artystyczne dzieł graficznych. Czy
stwierdzenie, że “rytował je dobry, profesjonalny
rytownik” nie jest zbyt na wyrost? Chociaż prace te
wybijają się spośród dzieł sztuki ludowej w Rosji, tego
typu wytwórczość należała przecież do drugiego rzędu
produkcji artystycznej w Rosji. Przeznaczone dla
pielgrzymów, jako pewnego rodzaju pamiątka
z peregrynacji do Ziemi Świętej, stanowią niezmiernie
interesujący materiał badawczy, dotyczący historii
rozprzestrzeniania się tego typu zabytków sztuki
graficznej.
Typ II - na 14 kartach odbitych z 14 płyt miedziorytniczych.
- Wariant 1: rozpoznawalny na podstawie karty nr 9.
- Wariant 2: po retuszu płyt, w praktyce wykonano nowe kompo-
zycje. Na wczesnych egzemplarzach widoczne są ślady poprzed-
niego rytowania. Papier rosyjski (Klepikow, op. cit, t. II, nr 831).
Wydanie większe:
Typ I - na 51 kartach odbitych z 13 płyt miedziorytniczych po 4 na
płycie. Znane sąXVIII-wieczne wydania odbijane dwustronnie.
Omówienia
3. Michael Forro, „Widok Synaju”, 1736 rok.
Biblioteka Uniwersytetu Hebrajskiego w Jerozolimie
3. Michael Forro, “View of Sinai”, 1736.
Library ofthe Hebrew University in Jerusalem
4. “Widok Synaju”, fragment “Nowaja radost’...”
Monaster Simono Petra na Athosie
4. “View of Sinai”, detail “Nowaja radost’... ”
Simono Petra Monastery in Athos
lewej stronie u góry prezentowano górę Synaj, po
prawej Górę Athos, a u dołu wyobrażenia z życia
i działalności Chrystusa w Ziemii Świętej. Kompilują
one ilustracje zawarte w Opisaniju Jerusalima, greckie
i wschodnioeuropejskie widoki Synaju i Athosu. Auto-
rzy książki wymieniają kilka tego typu zabytków
znajdujących się w kolekcjach moskiewskich. Warto
nadmienić, że tego typu rycina przechowywana jest
w monasterze Simono Petra na Athosie (il. 4).
Drugą część książki moskiewskich autorów stanowi
katalog rosyjskich kopii wiedeńskiego wydania Opisa-
nija Jerusalima, opracowany niezwykle wnikliwie
przez Olega Chromowa i uzupełniony przez Topuriję
o zabytki z kolekcji Muzeum Literatury w Moskwie.
Przeprowadzono bardzo dokładne opisy egzemplarzy,
łącznie z zacytowaniem inskrypcji na każdej karcie.
Określono filigrany, dokładnie opisano różnice między
poszczególnymi typami, wariantami i wydaniami.
Dokonano typologii w sposób szczegółowy; przedsta-
wiam spis w uproszczonej wersji*.
Autorzy katalogu opublikowali również wiedeńskie
wydania, znajdujące się w zbiorach moskiewskich, oraz
ryciny przedstawiające Ziemię Świętą i Athos z kole-
kcji Państwowego Muzeum Muzeum Literatury
w Moskwie. Na podstawie katalogu można zidentyfiko-
wać egzemplarze znajdujące się w innych kolekcjach.
W Bibliotece Narodowej w Warszawie przechowywa-
* Wydanie mniejsze:
Typ I - na 14 kartach odbito kompozycje z siedmiu płyt mie-
dziorytniczych, na papierze rosyjskim (M.W. Kukuszkina, Filigrany
na bumagie russkich fabrik XVIII- naczała XIX wieków. Obzor
sobranijaP. A. Kartawowa. Moskwa 1958, nr 113; S. A. Klepikow,
Filigrany i sztiempieli na bumagie russkogo proizwodstwa XVIII-
naczała XIX wieka. Moskwa 1978, t. II, nr 721, 461, 756, 764)
oraz na papierze pochodzącym ze Strasburga.
ny jest egzemplarz wydania większego (typ II, wariant
1 a; il. 2), w Bibliotece Uniwersyteckiej w Tartu znajdu-
ją się dwa egzemplarze również wydania większego
(typ III, wariant a).
Praca Olega Chromowa i Natalii Topurii należy do
cyklu opracowań tak zwanych łubocznych knig,
albowiem wydano już poprzednio katalog zbioru
Państwowej Publicznej Biblioteki Historycznej w Mos-
kwie (O. M. Naumuk, O. Chromow, Russkaja
łubocznaja kniga XVII- XIXwieków. Opisanije kollek-
cyi. Gosudarstwiennaja Publicznaja Istoriczeskaja
Bibliotieka Rossii. Moskwa 1994), a także katalogi
rycin o charakterze propagandowym, związanych
z wojnami prowadzonymi przez Rosję w XIX wieku
( Russkij wojennyj łubok. Iz kollekcyi otdieła riedkich
knig. T. LII, Moskwa 1995). Nieco wątpliwości budzi
wartościowanie artystyczne dzieł graficznych. Czy
stwierdzenie, że “rytował je dobry, profesjonalny
rytownik” nie jest zbyt na wyrost? Chociaż prace te
wybijają się spośród dzieł sztuki ludowej w Rosji, tego
typu wytwórczość należała przecież do drugiego rzędu
produkcji artystycznej w Rosji. Przeznaczone dla
pielgrzymów, jako pewnego rodzaju pamiątka
z peregrynacji do Ziemi Świętej, stanowią niezmiernie
interesujący materiał badawczy, dotyczący historii
rozprzestrzeniania się tego typu zabytków sztuki
graficznej.
Typ II - na 14 kartach odbitych z 14 płyt miedziorytniczych.
- Wariant 1: rozpoznawalny na podstawie karty nr 9.
- Wariant 2: po retuszu płyt, w praktyce wykonano nowe kompo-
zycje. Na wczesnych egzemplarzach widoczne są ślady poprzed-
niego rytowania. Papier rosyjski (Klepikow, op. cit, t. II, nr 831).
Wydanie większe:
Typ I - na 51 kartach odbitych z 13 płyt miedziorytniczych po 4 na
płycie. Znane sąXVIII-wieczne wydania odbijane dwustronnie.