Instytut Sztuki (Warschau) [Hrsg.]; Państwowy Instytut Sztuki (bis 1959) [Hrsg.]; Stowarzyszenie Historyków Sztuki [Hrsg.]: Biuletyn Historii Sztuki (40.1978)

KRONIKA STOWARZYSZENIA HISTORYKÓW SZTUKI

najdotkliwiej odczuwane są niskie
zarobki, brak uznania osiągnięć,
niski prestiż zawodu, brak możli-
wości awansu oraz niepewna pozy-
cja zawodowa.
Wybrane przez respondentów
pozytywne aspekty wykonywanego
zawodu wskazują na wagę, jaką
przywiązują oni do osobistej saty-
sfakcji płynącej z wykonywanego
zawodu. Wskazują również na sil-
ny związek wykonywanej pracy z
osobistymi zainteresowaniami. Ne-
gatywne aspekty zawodu, podkreś-
lone przez badanych, wskazują na
trudną sytuację materialną tej
grupy, małą mobilność wertykalną
w zawodzie (brak możliwości
awansu); wiążą się z poczuciem
niepewnej pozycji zawodowej.
Wszystkie te czynniki wzmocnio-
ne jeszcze o niską ocenę prestiżu
zawodu, świadczą o niepomyślnej
sytuacji zawodowej historyków
sztuki. Tę niepomyślną sytuację
wzmacniają dodatkowo informacje
o trudnościach występujących w
szukaniu pracy. Otóż 40% bada-
nych stwierdziło, że miało kłopoty
ze znalezieniem pierwszej pracy,
a 51% tych, którzy pracują w
swym zawodzie, uważa, że nie wy-
korzystuje się ich wiedzy w spo-
sób właściwy. Te wszystkie trud-
ności sprawiły, że około 60% ba-
danych zadeklarowało zaprzestanie
pracy zawodowej lub zmianę za-
wodu w przypadku, gdyby im na
to pozwoliła sytuacja materialna.
W związku z tym, że respon-
denci, oceniając negatywne aspekty
swojego zawodu, położyli nacisk na
zewnętrzne warunki jego wykony-
wania, interesujące jest, jakie
miejsce przypisują oni sobie w
strukturze społeczeństwa i jakimi
kryteriami kierują się w ocenie te-
go miejsca.
Badania dotyczące społecznej
hierarchii zawodów najczęściej od-
wołują się do takich kryteriów
oceny jak prestiż społeczny, wła-
dza, wykształcenie, osiągane do-
chody, które traktuje się jako wy-
różniki pozycji społecznej. Prestiż
społeczny i dochody zostały nega-

tywnie ocenione przez responden-
tów jako aspekty ich zawodu, a
zatem teoretycznie pozycja spo-
łeczna przypisywana sobie przez
historyków sztuki powinna być
niska.
Okazało się, że przeciętna
punktacja przypisywanego sobie
miejsca wynosi dla całej grupy
46,3, a więc nieco poniżej środka
przy stu możliwych do uzyskania
punktach. Odchylenie standardowe
wynosi s = 3,66, czyli występuje
poważne rozproszenie ocen. Moż-
na powiedzieć zatem, że opinia
odnośnie do własnej pozycji spo-
łecznej jest wśród historyków sztu-
ki bardzo zróżnicowana. Były oso-
by, które przypisały sobie 90 punk-
tów, a więc umieściły się na
szczycie, ale też były i takie, któ-
re oceniły swoją pozycję w grani-
cach 10—-0 punktów.
Przyjrzyjmy się powodom, któ-
re podawały osoby nisko ocenia-
jące swoją pozycję społeczną. Na
pierwsze miejsce wysuwa się spra-
wa prestiżu zawodowego, następ-
nie wykształcenie i wpływy w
społeczeństwie. Jako powód niskiej
oceny podawano również brak spo-
łecznego uznania dla osiągnięć hi-
storyków sztuki. Dodatkowo wy-
mieniano takie przyczyny jak brak
możliwości rozwoju zawodowego.
Paru wyraźnie rozgoryczonych res-
pondentów stwierdziło, że uczci-
wość nie ma racji bytu i oceniło
swoją pozycję w społeczeństwie na
0 punktów. Dochody, uznane zresz-
tą przez większość osób badanych
za niskie, nie były jednym z
głównych • powodów niskiej samo-
oceny społecznej.
Czym kierowali się ci, którzy
swoją pozycję w społeczeństwie
uznali za wysoką? Podawano tu-
taj przede wszystkim wykształce-
nie, ale również prestiż zawodu
i własne osiągnięcia. Tak więc,
wysoka ocena wykształcenia domi-
nuje w wysokiej ocenie miejsca w
społeczeństwie. Negatywna ocena
wykształcenia wpływa na niską
ocenę swojego miejsca. Dodatkowe
uzasadnienie dla wysokiej oceny

■swojej pozycji w społeczeństwie to
przekonanie o przydatności histo-
ryków sztuki dla kultury narodo-
wej, świadomość pełnienia misji w
tej dziedzinie.
Brak spójności w ocenie pozy-
cji społecznej grupy posiadającej
jednakowy poziom wykształcenia
(co nie oznacza jednakowych kwa-
lifikacji) wypływa m. in. ze zróż-
nicowania funkcji jakie pełnią hi-
storycy sztuki i ze zróżnicowania
instytucji, w jakich pracują, ale
także z ogromnie zróżnicowanych
wyobrażeń, opinii, niedostatecznej
wiedzy, a często z braku rzetelnej
informacji na temat tego, czym się
zajmują historycy sztuki, i jakie
są efekty ich pracy. Naszym zda-
niem, należałoby się zresztą za-
stanowić, czy przy tak zróżnico-
wanych funkcjach, jakie pełnią hi-
storycy sztuki, można w ogóle mó-
wić o zawodzie historyka sztuki.
Opinie respondentów o
działalności Sto warz ys że-
nią Historyków Sztuki.
Ostatnią grupę pytań ankiety
związano z oceną działalności SHS
przez respondentów, jak i z ewen-
tualnymi propozycjami zmian, któ-
re przekazali badani. Na pytanie
„Czy uważa Pan(i) SHS za orga-
nizację integrującą życie zawodo-
we historyków sztuki w Polsce?”
odpowiedzi były następujące:
„Tak” 58,3%, „tak z zastrzeżenia-
mi” 4,8%, „tak i nie” 0,9%, „nie”
32,2%, „nie z zastrzeżeniem” 1,9%,
„brak odpowiedzi” 1,9%.
Zagadnienie przedstawione w
tabeli nr 6 rozszerzone zo-
stało w kolejnym pytaniu,
w którym proszono o przed-
stawienie propozycji mogących
zwiększyć prestiż SHS. Na mar-
ginesie omówienia uzyskanych
odpowiedzi stwierdzić należy, że
niektóre z postulowanych form
Stowarzyszenie od dawna z powo-
dzeniem uprawia.
Było to pytanie otwarte i uzys-
kano na nie wiele odpowiedzi,
które po opracowaniu ujęto w na-
stępujące kategorie:

217