Instytut Sztuki (Warschau) [Hrsg.]; Państwowy Instytut Sztuki (bis 1959) [Hrsg.]; Stowarzyszenie Historyków Sztuki [Hrsg.]: Biuletyn Historii Sztuki (40.1978)

WSPÓŁCZESNE REKONSTRUKCJE TKANIN ZABYTKOWYCH

strukcja jest wierna z oryginałem. Do tego celu uży-
wa się oczywiście gorszych gatunków przędzy.
Wprawdzie współczesne rekonstrukcje starych za-
bytkowych tkanin wiernie powtarzają wzory, ich
wielkość, kolorystykę, nie mogą jednak dorównać
swoim pierwowzorom gęstością nici osnowy i wątku,
co powoduje pewne pogrubienie rekonstruowanej
tkaniny (mówiąc po prostu jest ona tkana z grubszej
przędzy i luźniej spleciona). Nie ma bowiem obecnie
krosien o tak wielkiej ilości zaczepów (oczek, przez
które przechodzą nici osnowy) w jakie wyposażone
były prosna z XVII czy XVIII w. Oglądając dokład-
nie stare, zabytkowe tkaniny przechowywane w mu-
zeach musimy przyznać, że mimo najnowocześniej-
szej techniki nie jesteśmy w stanie dorównać do po-
ziomu wspaniałych umiejętności, kunsztu i manu-
alnego mistrzostwa ówczesnych artystów tkaczy.
Powyższe uwagi dotyczyć będą wszystkich tkanin
stanowiących przedmiot naszych rozważań. Z wie-
lu bardziej skomplikowanych pod względem tech-
nicznym tkanin, które zachowały się w zbiorach mu-
zealnych kopii nie da się w obecnych warunkach
wykonać. Nie umiemy dziś odtworzyć np. wspania-
łych wzorzystych aksamitów, różnobarwnych tkanin
broszowanych lub lansowanych, w ten sposób w jaki
były one wykonywane w XVI, XVII czy XVIII w.
Nawet tkaniny gładkie, jak cieniutkie tafty i atłasy,
rypsy z pięknymi wzorami mory są obecnie nie do
odtworzenia tak by były identyczne z oryginałami
powstałymi w odległych nam już dzisiaj okresach
historycznych.
Dwie tkaniny do apartamentów księżnej mar-
szałkowej Lubomirskiej były pierwszymi rekonstruk-
cjami tkanin zabytkowych wykonanymi przez Sp.
„Rękodzieło Artystyczne”. Eksperymentalnie wykona-
ne być musiały niestety z jedwabiu wiskozowego i
bawełny. Jedną z tkanin użyto na zasłony okienne
do Przedpokoju, drugą obito ściany i przeznaczono
na zasłony do okien i drzwi w Gabinecie i Salonie
Bawialnym (il. 2). W Inwentarzu z 1793 r. czytamy
w opisie dotyczącym Gabinetu: Obicie mantynowe
([jedwabna tkanina wzorzysta] w różne kolory ma-
jące naokoło Lisztwy stolarskiej roboty, u których
liście z Massy fangultem na polor wyzłacane. Fira-
nek; takichźe jak obicie z koronką jedwabną i ko-
kardami takimiż i koloru takiegoż czterys. Inwen-
tarz nie podaje kształtu lambrekinów przy zasłonach
okiennych i drzwiowych, dlatego trzeba było posłu-
żyć się tu materiałami ikonograficznymi wnętrz fran-
cuskich z 2. połowy XVIII w. z okresu Ludwika XVI.
Brzegi lambrekinów wyciętych w duże półkola ob-
szyto frędzlami i ozdobiono kutasami z frędzli. Po-
wieszono na oknach firanki białe kartonowe (nazwa

9 Inwentarz pałacu willanowskiego..., o.c.


U. 9. Fragment zrekonstruowanej tkaniny
do Salonu Czerwonego w Nieborowie.
(Fot. K. Kowalska)

używana w starych inwentarzach z XVIII w. dla
perkalu lub płótna) „suwane” na prętach żelaznych.
Poza tkaninami wzorzystymi Inwentarz z 1793 r.
wymienia także niektóre dekoracje z gładkich tka-
nin jedwabnych. Atłasy, tafty, lub materiały o pro-
stych wzorach pasowych potrzebne nie tylko do Ła-
zienki, ale i do wnętrz lewego skrzydła pałacu wi-
lanowskiego, wykonały Zakłady Jedwabiu Naturalne-
go w Milanówku.
Szczególnie skomplikowana była rekonstrukcja
wymyślnych dekoracji i bogatych draperii z tkanin
według opisów apartamentu kąpielowego i wchodzą-
cej w jego skład Sypialni księżnej marszałkowej.
Projekty rysunkowe rekonstruujące dekorację do
tych pomieszczeń oparto o przekazy archiwalne pi-
sane i ikonograficzne, polskie i obce, głównie fran-
cuskie dotyczące reprezentacyjnych wnętrz mieszkal-

449