DOI Heft:
Nr. 1-2
DOI Artikel:Szlezynger, Piotr S.: Kaplica zamkowa Lubomirskich w Wiśniczu Nowym
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.48734#0082
PIOTR SZLEZYNGER
II. 1. Wiśnicz Nowy. Usytuowanie schematyczne kap-
licy w obrębie zamku Lubomirskich. Przekrój po-
dłużny. Opracowanie autora.
Kaplica jest orientowana, skierowana absy-
dą-prezbiterium ku południowemu-wschodowi.
Główne wejście prowadzi od zachodu ze wspo-
mnianego tarasu, a boczne z dziedzińca wew-
nętrznego, przez sklepioną sień z dekoracją
stiukową. Nawa kaplicy uzupełniona absydą
sprzężona jest z obszerną dwupiętrową emporą
we wschodnim skrzydle zamku, otwartą ku
wnętrzu szerokimi otworami i drugą znacznie
węższą, usytuowaną ponad arkadą wejścia.
W istocie staje się niewielkim kościółkiem
o studziennych proporcjach, ale obficie i rów-
nomiernie oświetlonym (il. 3). Mniejszymi
oknami do kaplicy otwierają się również po-
mieszczenia w przylegającej do absydy śred-
niowiecznej baszcie.
Smukła bryła jest wynikiem w dużej mie-
rze wysokiego umiejscowienia krypt, usytuo-
wanych na poziomie otaczającego dziedzińca.
Gładkie elewacje rozbija jedynie prosty ka-
mienny gzyms na wysokości posadzki (poniżej
którego są krypty) oraz bogata, niemal ' rzeź-
biarska kamieniarka okien i portalu wejściowe-
go wykonana z lokalnego piaskowca. Obra-
mienia okien zamknięte są przyczółkami trój-
kątnymi lub mającymi kształt luku odcinko-
wego ze sterczynami na osi i ujmującymi je
wolutami.
Artykulację wnętrza stanowią narożne pi-
lastry z półpilastrami, łamane belkowanie
z silnie wysuniętym gzymsem i wiążące je gur-
ty- Występują jednocześnie wyraźne podziały
horyzontalne, podyktowane proporcjami bryły
i koniecznością dostosowania się do pomiesz-
czeń w skrzydle zamku. Belkowanie o łącznej
wysokości 1,7 m zamyka dolną kondygnację
kaplicy i składa się z kamiennego architrawu
i gzymsu, wysuniętego na około 70 cm oraz
polichromowanego fryzu (il. 4). Podział ten
stanowi podstawę czterech arkad i pendenty-
wów, na których wspiera się kopuła. Znajduje
on uzupełnienie w bogatych, profilowanych
otworach i balustradach empor oraz malar-
skich podziałach architektonicznych półkopuły
i samej kopuły. Wysokość kaplicy od poziomu
posadzki po szczyt kopuły wynosi 15 m.
Najwspanialszą część dekoracji stanowi
wczesnobarokowa kamieniarka, wykonana
w 1. ćw. XVII w. Składają się na nią obra-
mienia empor, drzwi i okien, wykonane z pias-
kowca i portal przy wejściu do zakrystii
z czerwonego, węgierskiego marmuru.
Dwukondygnacyjna empora-chór, wsparta
na szerokiej arkadzie ponad wejściem łączy
się ze skrzydłem pałacu na każdej kondygna-
cji. W kierunku nawy otwiera się trzema otwo-
rami na kształt serliany, od zewnątrz chór
oświetlony jest dwoma dużymi oknami. Pier-
wowzór tego układu widoczny był w kaplicy
Zebrzydowskiego na Wawelu. Większy otwór
ku nawie kaplicy zamknięto lukiem odcinko-
wym, pozostałe prostokątnie (il. 5). Profile
uszakowych obramień wzbogacono licznymi
płycinami, na osi zwornikami z tryglifami
w kluczu. Łuk środkowy zaś wieńczą woluty,
ujmujące stylizowane muszle. Obramienia ka-
mienne empor w skrzydle pałacu i kamieniar-
74
II. 1. Wiśnicz Nowy. Usytuowanie schematyczne kap-
licy w obrębie zamku Lubomirskich. Przekrój po-
dłużny. Opracowanie autora.
Kaplica jest orientowana, skierowana absy-
dą-prezbiterium ku południowemu-wschodowi.
Główne wejście prowadzi od zachodu ze wspo-
mnianego tarasu, a boczne z dziedzińca wew-
nętrznego, przez sklepioną sień z dekoracją
stiukową. Nawa kaplicy uzupełniona absydą
sprzężona jest z obszerną dwupiętrową emporą
we wschodnim skrzydle zamku, otwartą ku
wnętrzu szerokimi otworami i drugą znacznie
węższą, usytuowaną ponad arkadą wejścia.
W istocie staje się niewielkim kościółkiem
o studziennych proporcjach, ale obficie i rów-
nomiernie oświetlonym (il. 3). Mniejszymi
oknami do kaplicy otwierają się również po-
mieszczenia w przylegającej do absydy śred-
niowiecznej baszcie.
Smukła bryła jest wynikiem w dużej mie-
rze wysokiego umiejscowienia krypt, usytuo-
wanych na poziomie otaczającego dziedzińca.
Gładkie elewacje rozbija jedynie prosty ka-
mienny gzyms na wysokości posadzki (poniżej
którego są krypty) oraz bogata, niemal ' rzeź-
biarska kamieniarka okien i portalu wejściowe-
go wykonana z lokalnego piaskowca. Obra-
mienia okien zamknięte są przyczółkami trój-
kątnymi lub mającymi kształt luku odcinko-
wego ze sterczynami na osi i ujmującymi je
wolutami.
Artykulację wnętrza stanowią narożne pi-
lastry z półpilastrami, łamane belkowanie
z silnie wysuniętym gzymsem i wiążące je gur-
ty- Występują jednocześnie wyraźne podziały
horyzontalne, podyktowane proporcjami bryły
i koniecznością dostosowania się do pomiesz-
czeń w skrzydle zamku. Belkowanie o łącznej
wysokości 1,7 m zamyka dolną kondygnację
kaplicy i składa się z kamiennego architrawu
i gzymsu, wysuniętego na około 70 cm oraz
polichromowanego fryzu (il. 4). Podział ten
stanowi podstawę czterech arkad i pendenty-
wów, na których wspiera się kopuła. Znajduje
on uzupełnienie w bogatych, profilowanych
otworach i balustradach empor oraz malar-
skich podziałach architektonicznych półkopuły
i samej kopuły. Wysokość kaplicy od poziomu
posadzki po szczyt kopuły wynosi 15 m.
Najwspanialszą część dekoracji stanowi
wczesnobarokowa kamieniarka, wykonana
w 1. ćw. XVII w. Składają się na nią obra-
mienia empor, drzwi i okien, wykonane z pias-
kowca i portal przy wejściu do zakrystii
z czerwonego, węgierskiego marmuru.
Dwukondygnacyjna empora-chór, wsparta
na szerokiej arkadzie ponad wejściem łączy
się ze skrzydłem pałacu na każdej kondygna-
cji. W kierunku nawy otwiera się trzema otwo-
rami na kształt serliany, od zewnątrz chór
oświetlony jest dwoma dużymi oknami. Pier-
wowzór tego układu widoczny był w kaplicy
Zebrzydowskiego na Wawelu. Większy otwór
ku nawie kaplicy zamknięto lukiem odcinko-
wym, pozostałe prostokątnie (il. 5). Profile
uszakowych obramień wzbogacono licznymi
płycinami, na osi zwornikami z tryglifami
w kluczu. Łuk środkowy zaś wieńczą woluty,
ujmujące stylizowane muszle. Obramienia ka-
mienne empor w skrzydle pałacu i kamieniar-
74