Instytut Sztuki (Warschau) [Hrsg.]; Państwowy Instytut Sztuki (bis 1959) [Hrsg.]; Stowarzyszenie Historyków Sztuki [Hrsg.]: Biuletyn Historii Sztuki (52.1990)

R. LII, 1990, Nr 1—2
PI ISSN 0006—3967
Biuletyn Historii Sztuki

MARIA WICHOWA
Łódź, Uniwersytet Łódzki

KILKA UWAG O SZESNASTOWIECZNYM NAGROBKU
MACIEJA I ADAMA KORYCIŃSKICH Z MAŁCZA

W kościele parafialnym w Lubochni koło
Tomaszowa Mazowieckiego, w ścianie pn.
dawnej zakrystii zachowały się fragmenty ro-
dzinnego nagrobka, przedstawiające dwóch ry-
cerzy w zbrojach, jednego w wieku dojrza-
łym, drugiego młodzieńca. Ich istnienie reje-
strują inwentarze zabytków sztuki1; zostały
też zauważone przez badaczkę renesansowych
nagrobków piętrowych w Polsce, Helenę Ko-
zakiewiczową. Wspomniane rzeźby stanowią
pozostałość pomnika, prawdopodobnie dwu-
kondygnacyjnego, pochodzącego z nieistnieją-
cego dziś kościoła parafialnego w Małczu. Ko-
zakiewiczowa określiła, że jest to nagrobek
powstały w połowie XVI w., stanowiący po-
dobiznę bliżej nie zidentyfikowanych rycerzy,
może Małeckich z Małcza koło Brzezin 2.
Rzeźby odznaczają się wysokim poziomem
artystycznym, widać w nich, mimo daleko
posuniętego zniszczenia rękę nieprzeciętnego
rzeźbiarza, raczej stołecznego niż prowincjo-
nalnego; są zabytkiem szczególnie cennym w
okolicach Tomaszowa, gdzie dzieła sztuki re-
nesansowej są niezwykle rzadkie.
Do istniejącej dotąd wiedzy można wpro-
wadzić wiele uściśleń i dość dokładnie przed-
stawić zarówno rycerzy, których rzeźby wy-
obrażają, jak i powikłane wielce losy nagrob-
ka, zanim został umieszczony na obecnym
miejscu, tzn. w najstarszym fragmencie koś-

cioła lubocheńskiego, w ścianie dawnej późno-
renesansowej zakrystii (XVI/XVII w.) ozdo-
bionej, zachowanym do dziś fryzem sgraffito-
wym z XVII w.
Wszystko wskazuje na to, że zachowane
rzeźby przedstawiają Macieja Korycińskiego
herbu Topór, właściciela części Małcza, leżą-
cego w powiecie brzezińskim województwa łę-
czyckiego oraz jego syna Adama. Biografia
tych rycerzy jest słabo znana. Maciej, syn
Jana Korycińskiego, kasztelana zawichojskiego
i starosty brzezińskiego oraz Doroty Małeckiej
herbu Jelita, starościanki rawskiej był dwo-
rzaninem króla Zygmunta I". W służbie tej
spędził 24 lata. W roku 1539 wziął po matce
połowę swych dóbr w Małczu. Ze związku
z Elżbietą Spinkówną herbu Prus, pochodzącą
z możnej rodziny właścicieli pobliskiego Będ-
kowa, fundatorów tamtejszego kościoła pod
wezwaniem Matki Boskiej, miał syna Adama,
który zmarł w wieku zaledwie 20 lat. W roku
1576 Elżbieta Korycińska była już wdową po
Macieju, mieszkała w mężowskiej części Mał-
cza, i gospodarowała na czterech łanach 4.
Datę zgonu Macieja można bliżej określić.
Zachował się bowiem mocno zniekształcony
odpis jego epitafium z nagrobka, a także no-
tatka jego bratanka Mikołaja Korycińskiego
(1543—1615), sekretarza królewskiego i żup-
nika krakowskiego 5. Andrzej Frycz Modrzew-

149