DOI issue:
Nr. 3-4
DOI article:Recenzje - Książki
DOI article:Bernatowicz, Tadeusz: [Rezension von: S. V. Marceleva, Pomniki mastackaj i kultury Bielarusi]
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.48734#0414
RECENZJE — KSIĄŻKI
kładów tej produkcji jak np. posrebrzana su-
kienka z 1752 r. na obrazie Matki Boskiej po-
chodzącym z cerkwi św. Jerzego w Dawid-
gródku. Próbuje również określić wspólne
cechy stylistyczne tych realizacji.
M. M. Janickaja oraz Ł. M. Sałaviej" ana-
lizują rejestr podarków jakie złożył kanclerz
Wielkiego Księstwa Litewskiego — Lew Sa-
pieha podczas poselstwa w Moskwie w 1600 r.
Rozważania oparto na diariuszu Eliasza Piel-
grzymowskiego 18. U podstaw wyboru tego
źródła leży przekonanie Autorów, że wymie-
nione w nim wyroby rzemiosła, głównie złot-
nictwa wykonane zostały na terenach Biało-
rusi,
II. 2 Fragment fasady dominikańskiego kościoła w
Mińsku, stan w latach 40-tgch. Wg „Pomniki..."
Zapowiedziany w tytule artykułu I. V. Ga-
brus 19 interesujący problem semantyki i funk-
cji transeptu w budownictwie sakralnym spro-
wadzony został do przeglądu planów cerkwi
i kościołów z terenów Białorusi pod kątem
obecności w nich transeptu. Mimo, że Autorka
operuje niezwykle szerokim repertuarem
obiektów i posiada bardzo dobre rozeznanie
jeżeli chodzi o stan zachowania architektury
sakralnej, to dyskusyjne jest jednorodne po-
traktowanie budownictwa cerkiewnego i ka-
tolickiego od XII do XVIII w. Dla architektu-
ry katolickiej istotną cezurę stanowi zakończe-
nie soboru trydenckiego w 1563 r., którego
następstwem było nowe podejście Kościoła do
funkcji sztuki. W interesującym nas problemie
niezwykle ważne było zalecenie św. Karola
Boromeusza w Instructiones Fabricae et Su-
pellectilis Ecclesiastiae (1572) aby wznosić
świątynie na planie krzyża łacińskiego, co na-
rzucało istnienie transeptu. Idee trydenckie
znalazły odbicie w fundacjach sakralnych Mi-
kołaja Krzysztofa Radziwiłła „Sierotki" (Czar-
nawczyce — 1583—85; Nieśwież, kościół Boże-
go Ciała — 1586—93; Swierżeń — 1588) zało-
żonych na planie krzyża łacińskiego. Do czasu
zawarcia unii brzeskiej (1596 r.) budownictwo
cerkiewne charakteryzowało się stosowaniem
planu centralnego — kwadratowego lub na
planie krzyża greckiego. Często trudno jest
nawet wyodrębnić transept, co niewątpliwie
wiązało się z odmienną liturgią kościoła
wschodniego. Dopiero po 1596 r. następuje
proces latynizacji i okcydentalizacji architek-
tury obrządku wschodniego, a co za tym idzie
przejmowanie planu krzyża łacińskiego. Zna-
lazło to odbicie szczególnie w budownictwie
bazyliańskim 20.
Mińskiemu kościołowi dominikanów p.w.
św. Tomasza z Akwinu poświęcili swoje stu-
dium historyk sztuki U. M. Dzianisau oraz
archeolog Z. S. Paznjak ". Na podstawie badań
architektonicznych i archeologicznych ustalo-
no, że południowa nawa tej świątyni wzniesio-
na została w 1 poł. XVII w. (przed 1654).
Wnioski oparte na badaniach terenowych skon-
frontowane zostały ze studiami historycznymi
40-2
kładów tej produkcji jak np. posrebrzana su-
kienka z 1752 r. na obrazie Matki Boskiej po-
chodzącym z cerkwi św. Jerzego w Dawid-
gródku. Próbuje również określić wspólne
cechy stylistyczne tych realizacji.
M. M. Janickaja oraz Ł. M. Sałaviej" ana-
lizują rejestr podarków jakie złożył kanclerz
Wielkiego Księstwa Litewskiego — Lew Sa-
pieha podczas poselstwa w Moskwie w 1600 r.
Rozważania oparto na diariuszu Eliasza Piel-
grzymowskiego 18. U podstaw wyboru tego
źródła leży przekonanie Autorów, że wymie-
nione w nim wyroby rzemiosła, głównie złot-
nictwa wykonane zostały na terenach Biało-
rusi,
II. 2 Fragment fasady dominikańskiego kościoła w
Mińsku, stan w latach 40-tgch. Wg „Pomniki..."
Zapowiedziany w tytule artykułu I. V. Ga-
brus 19 interesujący problem semantyki i funk-
cji transeptu w budownictwie sakralnym spro-
wadzony został do przeglądu planów cerkwi
i kościołów z terenów Białorusi pod kątem
obecności w nich transeptu. Mimo, że Autorka
operuje niezwykle szerokim repertuarem
obiektów i posiada bardzo dobre rozeznanie
jeżeli chodzi o stan zachowania architektury
sakralnej, to dyskusyjne jest jednorodne po-
traktowanie budownictwa cerkiewnego i ka-
tolickiego od XII do XVIII w. Dla architektu-
ry katolickiej istotną cezurę stanowi zakończe-
nie soboru trydenckiego w 1563 r., którego
następstwem było nowe podejście Kościoła do
funkcji sztuki. W interesującym nas problemie
niezwykle ważne było zalecenie św. Karola
Boromeusza w Instructiones Fabricae et Su-
pellectilis Ecclesiastiae (1572) aby wznosić
świątynie na planie krzyża łacińskiego, co na-
rzucało istnienie transeptu. Idee trydenckie
znalazły odbicie w fundacjach sakralnych Mi-
kołaja Krzysztofa Radziwiłła „Sierotki" (Czar-
nawczyce — 1583—85; Nieśwież, kościół Boże-
go Ciała — 1586—93; Swierżeń — 1588) zało-
żonych na planie krzyża łacińskiego. Do czasu
zawarcia unii brzeskiej (1596 r.) budownictwo
cerkiewne charakteryzowało się stosowaniem
planu centralnego — kwadratowego lub na
planie krzyża greckiego. Często trudno jest
nawet wyodrębnić transept, co niewątpliwie
wiązało się z odmienną liturgią kościoła
wschodniego. Dopiero po 1596 r. następuje
proces latynizacji i okcydentalizacji architek-
tury obrządku wschodniego, a co za tym idzie
przejmowanie planu krzyża łacińskiego. Zna-
lazło to odbicie szczególnie w budownictwie
bazyliańskim 20.
Mińskiemu kościołowi dominikanów p.w.
św. Tomasza z Akwinu poświęcili swoje stu-
dium historyk sztuki U. M. Dzianisau oraz
archeolog Z. S. Paznjak ". Na podstawie badań
architektonicznych i archeologicznych ustalo-
no, że południowa nawa tej świątyni wzniesio-
na została w 1 poł. XVII w. (przed 1654).
Wnioski oparte na badaniach terenowych skon-
frontowane zostały ze studiami historycznymi
40-2