DOI Heft:
Nr. 1
DOI Artikel:Lileyko, Jerzy: Władysławowski Pokój Marmurowy na Zamku Królewskim w Warszawie i jego twórcy - Giovanni Battista Gisleni i Peter Danckers de Rij
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.48041#0026
JERZY LILEYKO
czarnego marmuru26 zdaje się sugerować, że w Po-
koju pierwotnie było tyle właśnie pilastrów. Cztery
z nich niewątpliwie zdobiły ścianę południową, lecz
tylko dwa zostały użyte przez Jakuba Fontanę.
Prawdopodobnie w górnej partii ściany południo-
wej znajdowały się dwa kartusze herbowe, umiesz-
czone ponad szerszymi płycinami oraz cztery portrety
na przedłużeniu czterech węższych płycin. Nie wie-
my, jak była rozwiązana supraporta nad drzwiami.
Może rysunek portalu z ośmioboczną płyciną w sup-
raporcie, znajdujący się w drezdeńskim szkicowniku
Gisleniego, pozostaje w jakimś związku z Pokojem
Marmurowym? (il. 6).
Można przyjąć jako całkowicie pewne, że znana
z inwentaryzacji Kamsetzera dekoracja — dolnej partii
ścian zachodniej, północnej i w znacznym stopniu
wschodniej, ościerzy okiennych oraz obramienia
czworga drzwi — stanowi pozostałość wyposażenia
władysławowskiego Pokoju Marmurowego. Oryginal-
ne pozostały także poszczególne elementy marmuro-
wej okładziny na ścianie południowej.
26 Ibidem, s. 1.
II. 6. G. B. Gisleni, projekt drzwi. Szkicownik drez-
deński, (Fot. IS PAN)
II. 7. G. B. Gisleni, projekt kominka. Szkicownik drez-
deński, (Fot. IS PAN)
Istotnym elementem wystroju architektonicznego
w Pokoju Marmurowym był kominek usytuowany
przy ścianie północnej. Pierwotny kominek był meta-
lowy — jak fontanna. Określenie to nie jest zupełnie
jasne. Nie wiemy, jak mógł wyglądać wykonany w
metalu kominek przypominający fontannę. Być może
posiadał on bogato rozczłonkowaną nadstawę, ozdo-
bioną kartuszem herbowym lub płaskorzeźbą, która
mogła kojarzyć się Jarzębskiemu z przyścienną fon-
tanną. Pewne wyobrażenie o kominkach na Zamku
mogą dać rysunki zachowane w szkicowniku Gisle-
niego' (il. 7). Mają one jednak formę powszechnie
używanych kominków i o ile można sądzić z rysun-
ków, wykonane były z marmuru. Natomiast komi-
nek w Pokoju Marmurowym musiał mieć kształt
zdecydowanie niekonwencjonalny, skoro Jarzębski
opisując inne rezydencje warszawskie podobnego
określenia po raz drugi nie użył. Nasuwa się więc
pewne przypuszczenie, które zdają się potwierdzać
ówczesne rachunki. W regestrze prac ludwisarza zam-
kowego znajdujemy informację o wykonaniu w
1641 r. spiżowego pieca: Zrobiłem piec spiżowy z roz-
kazania JKM do Pokoju, który ważył cetnarów in
toto 26, funtów 91 [...] Item do tego pieca kurek wiel-
18
czarnego marmuru26 zdaje się sugerować, że w Po-
koju pierwotnie było tyle właśnie pilastrów. Cztery
z nich niewątpliwie zdobiły ścianę południową, lecz
tylko dwa zostały użyte przez Jakuba Fontanę.
Prawdopodobnie w górnej partii ściany południo-
wej znajdowały się dwa kartusze herbowe, umiesz-
czone ponad szerszymi płycinami oraz cztery portrety
na przedłużeniu czterech węższych płycin. Nie wie-
my, jak była rozwiązana supraporta nad drzwiami.
Może rysunek portalu z ośmioboczną płyciną w sup-
raporcie, znajdujący się w drezdeńskim szkicowniku
Gisleniego, pozostaje w jakimś związku z Pokojem
Marmurowym? (il. 6).
Można przyjąć jako całkowicie pewne, że znana
z inwentaryzacji Kamsetzera dekoracja — dolnej partii
ścian zachodniej, północnej i w znacznym stopniu
wschodniej, ościerzy okiennych oraz obramienia
czworga drzwi — stanowi pozostałość wyposażenia
władysławowskiego Pokoju Marmurowego. Oryginal-
ne pozostały także poszczególne elementy marmuro-
wej okładziny na ścianie południowej.
26 Ibidem, s. 1.
II. 6. G. B. Gisleni, projekt drzwi. Szkicownik drez-
deński, (Fot. IS PAN)
II. 7. G. B. Gisleni, projekt kominka. Szkicownik drez-
deński, (Fot. IS PAN)
Istotnym elementem wystroju architektonicznego
w Pokoju Marmurowym był kominek usytuowany
przy ścianie północnej. Pierwotny kominek był meta-
lowy — jak fontanna. Określenie to nie jest zupełnie
jasne. Nie wiemy, jak mógł wyglądać wykonany w
metalu kominek przypominający fontannę. Być może
posiadał on bogato rozczłonkowaną nadstawę, ozdo-
bioną kartuszem herbowym lub płaskorzeźbą, która
mogła kojarzyć się Jarzębskiemu z przyścienną fon-
tanną. Pewne wyobrażenie o kominkach na Zamku
mogą dać rysunki zachowane w szkicowniku Gisle-
niego' (il. 7). Mają one jednak formę powszechnie
używanych kominków i o ile można sądzić z rysun-
ków, wykonane były z marmuru. Natomiast komi-
nek w Pokoju Marmurowym musiał mieć kształt
zdecydowanie niekonwencjonalny, skoro Jarzębski
opisując inne rezydencje warszawskie podobnego
określenia po raz drugi nie użył. Nasuwa się więc
pewne przypuszczenie, które zdają się potwierdzać
ówczesne rachunki. W regestrze prac ludwisarza zam-
kowego znajdujemy informację o wykonaniu w
1641 r. spiżowego pieca: Zrobiłem piec spiżowy z roz-
kazania JKM do Pokoju, który ważył cetnarów in
toto 26, funtów 91 [...] Item do tego pieca kurek wiel-
18