Instytut Sztuki (Warschau) [Hrsg.]; Państwowy Instytut Sztuki (bis 1959) [Hrsg.]; Stowarzyszenie Historyków Sztuki [Hrsg.]: Biuletyn Historii Sztuki (37.1975)

KRONIKA STOWARZYSZENIA HISTORYKÓW SZTUKI

nazwał Struve „odśrodkowym”.
Postać Wielkiego Mistrza tworzy
kontrast. Biały kolor jego stroju,
łączący się z czarnym budzi wraże-
nie smutku, śmierci, biernego
współczucia. Kierunek linii jest tu
dośrodkowy; wszystkie linie biegną
w kierunku jego serca.
Dotychczas na konflikt Struve
— Witkiewicz patrzono z pozycji te-
go drugiego. Tymczasem Witkiewicz
ukształtował się w kręgu dyskusj
lat 1874—76 (Filipowicz, Godebski,
A. Chmielowski). Sądzę, że uznanie
nowatora Witkiewicza pisującego

studia o pompierach akademickich,
a nie znającego — pisze o tym w
1891 r. — obrazów Moneta, wymaga
choć częściowej rewizji, choć miał
on faktycznie duże znaczenie jako
propagator twórczości „monachij-
czyków”. W tych latach działali
krytycy autentycznie nowatorscy,
jak A. Mazanowski, autor świetnego
studium o Manecie, F. K. Marty-
nowski, czy C. Jellenta. Działalność
Struvego można określić jako po-
średnictwo między tradycjami ro-
mantyzmu a modernizmu. Lokuje
się on pomiędzy Libeltem i Kreme-

rem a Przesmyckim, uczniem Stru-
vego, i Langem,który także miał z
nim kontakt. Warto prześledzić po-
glądy Przesmyckiego i Langego pod
kątem ich ewentualnych podo-
bieństw z poglądami Struvego. A
podobieństwa istnieją w metafi-
zycznym traktowaniu sztuki, w
pragnieniu syntezy ducha z naturą,
w niechęci do naturalizmu. Młodzi
polscy symboliści widzieli w Sitru-
vem swego sprzymierzeńca. Także
Struve, choć nie mógł zaakceptować
Nietzschego i dekadentyzmu, witał
z uznaniem nowe tendencje.

RZEMIOSŁO ARTYSTYCZNE W POLSCE. SPRAWOZDANIE Z SESJI NAUKOWEJ
W POZNANIU 22.X. — 24 X.1973

Zorganizowana przez Oddział
Poznański Stowarzyszenia History-
ków Sztuki ogólnopolska sesja poś-
więcona zagadnieniom polskiego i
obcego rzemiosła artystycznego od-
była się w kilkanaście lat po
spotkaniu o takiej tematyce, któ-
re miało miejsce w Krakowie w
1959 r. Sesja poznańska spotkała
się z żywym zainteresowaniem jej
uczestników: historyków sztuki i
historyków kultury materialnej,
którzy podkreślali celowość częst-
szych spotkań specjalistów tej
dziedziny sztuki.
Na sesji wygłoszono 22 referaty,
z których 13 publikujemy poniżej.
Wśród referatów, których streszczeń
nie nadesłano, poruszono kolejno
następujące zagadnienia:
1. J. Powidzki, Najważniejsze pro-
blemy kierunkowe metodologii ba-
dań nad ceramiką; 2. M. Bernasi-
kowa, Początki tkactwa gobelino-
wego w Polsce w świetle dotych-
czasowych badań; 3. Z. Rozanow,
Hafty średniowieczne w skarbcu
Jasnogórskim w Częstochowie; 4.
Z. Rozanow, E. Smulikowska, Ka-
nonika Michała Krassowskiego trak-
tat haftem pisany; 5. B. Majewska-
-Maszkowska, Wzory francuskie
i angielskie w wyposażeniu polskich
wnętrz okresu Oświecenia; 6. D. So-
kolnicka, Z problematyki badań
klejnotów szczecińskich; 1. H. Kró-
lewna, Twórczość złotników nyskich
w 2. poł. XVII i 1. poł. XVIII wie-
ku; 8. W. Siedlecka, Niewyjaśnione
luki w zbiorach wytworów polskie-
go ze gar mistrzostw a; 9. G. Wró-
blewska, W sprawie inwentaryzacji
obiektów kultury materialnej na
przykładzie pamiątek cechowych.
W dyskusji wzięło udział 12 o-
sób. Miała ona wyraźnie dwutoro-
wy charakter: dyskutanci mniej u-
wagi poświęcili wygłoszonym refe-

ratom, większy zaś nacisk położyli
na postulaty organizacyjno-badaw-
cze, zmierzające do przyspieszenia
i rozszerzenia badań nad rzemios-
łem artystycznym w Polsce.
Na marginesie referatu M. Ber-
nasiKowej, K. Malinowski przypo-
mniał problem warsztatów wędrow-
nych, zas M. Zółtowska-Glinska —
dziaiamosc szczecińskiej manufak-
tury gobelinów czynnej za pano-
wania księcia Barnima XI. W na-
wiązaniu ao referatów poświęco-
nych biżuterii i złotnictwu zabrali
glos J. Samek i Z. Rozanow propo-
nując ujednolicenie terminologii do-
tyczącej wytwórczości złotniczej, np.
w odniesieniu do biżuterii przyjęcie
za punkt wyjścia terminologii sta-
ropolskiej, z jaką spotykamy się
w starych inwentarzach (Z. Roza-
now). J. Samek zakwestionował pro-
blem ustalania hierarchii ośrodkow
złotniczych w oparciu o dane sta-
tystyczne cechów złotniczych po-
szczególnych środowisk twórczych.
Dyskutując na temat referatu Z.
Rozanow i E. Smulikowskiej, J. Sa-
mek przypomniał, że w 1. poł.
XVII w., dwa ośrodki krakowski
i lwowski wykonywały paramenty
z haftowanymi traktatami ideolo-
gicznymi, zaś na marginesie referatu
G. Wróblewskiej zwrócił uwagę na
konieczność współpracy historyków
sztuki i historyków kultury ma-
terialnej w badaniach nad zabyt-
kami cechowymi oraz ich całościo-
wego opracowania.
Drugi nurt dyskusji skupił się
na problematyce organizacyjno-ba-
dawczej. Najsilniej akcentowano ko-
nieczność podjęcia przez uniwersy-
tety szerszego programu nauczania
oraz szerszego zakresu badań w za-
kresie rzemiosła artystycznego, a
także przygotowania młodych kadr
zdatnych do podjęcia pracy w tej

dziedzinie (K. Malinowski, I. Tur-
nau, P. Skubiszewski, J. Samek,
M. Gradowski). Stwierdzono, że naj-
aktywniej działa w tej dziedzinie
Uniwersytet M. Kopernika w 'To-
runiu, gdzie prowadzi się systema-
tyczne wykłady z rzemiosła arty-
stycznego oraz kierunkuje zainte-
resowania studentów (K. Malinow-
ski). W tej sprawie wystąpiła rów-
nież I. Turnau proponując wpro-
wadzenie trzyeltapowego systemu
szkolenia: na studiach uniwersytec-
kich, na studiach podyplomowych
i seminariach oraz na studiach
doktorskich, ułatwiając doktorantom
uzyskanie stypendiów i finansowa-
nie badań specjalistycznych.
I. Turnau podniosła kwestię ko-
nieczności opracowania słowników
terminologicznych, podkreślając, że
w swojej specjalności (tekstylia,
skóra, odzież) zebrała już ok. 10.000
haseł. Do tego tematu nawiązał
M. Gradowski referując plany
Ośrodka Dokumentacji Zabytków,
zmierzające do stworzenia bazy dla
szerszych badań nad złotnictwem
polskim. W tym celu przygotowuje
się książkę na temat techniki i ter-
minologii złotnictwa, opracowuje
kartotekę złotników i punc złotni-
czych, oraz przygotowuje inwentarz
rzeczowy złotnictwa znajdującego
się poza zbiorami państwowymi.
H. Chojnacka postulowała sprawę
popierania i organizowania muzeów
branżowych np. szkła i ceramiki,
oraz utworzenia przy oddziałach
Stowarzyszenia Historyków Sztuki
klubów specjalistycznych M. Żu-
kowska zwróciła uwagę na cenną
dokumentację ikonograficzną rze-
miosła artystycznego zgromadzoną
przez M. Gembarzewskiego w Mu-
zeum Narodowym w Warszawie.
Wyrażając opinię zebranych, J. Sa-
mek zaproponował, aby sesje po-

66