DOI issue:
Nr. 3
DOI article:Muzea - wystawy
DOI article:Michałowski, Janusz Maciej: Rysunki Józefa i Tadeusza Brodowskiego w lwowskim Gabinecie Sztuki
DOI Page / Citation link: https://doi.org/10.11588/diglit.48041#0263
MUZEA
W Y S T A W Y
JANUSZ MACIEJ MICHAŁOWSKI
RYSUNKI JÓZEFA I TADEUSZA BRODOWSKIEGO
W LWOWSKIM GABINECIE SZTUKI
W działalności pedagogicznej nie wyszedł poza aka-
demicką rutynę, zalecając uczniom kopiowanie obra-
zów, sztychów i gipsów — pisze Janusz Derwojed w
nocie biograficznej Józefa Brodowskiego (ok. 1780—
185'0) w Słowniku artystów polskich k Brodowski, war-
szawiak z urodzenia, działalnością artystyczną związa-
ny był od 1809 r. z Krakowem, gdzie od 1811 r. był
nauczycielem rysunków w liceum św. Anny, .a od 1816
do 1842 r. — profesorem Szkoły Sztuk Pięknych 1 2. Nie-
wielka kolekcja rysunków artysty w lwowskim Gabi-
necie Sztuki — jednym z działów Lwowskiej Biblio-
teki Naukowej im. W. Stefanyka Akademii Nauk
Ukraińskiej SRR — należy do Zbiorów Pawlikowskich,
do większej części tych Zbiorów pozostałej we Lwo-
wie.
Lwowskie rysunki Józefa Brodowskiego są waż-
nym uzupełnieniem do wiedzy naszej na temat dzia-
łalności pedagogicznej artysty — dwa z nich mają
adnotacje, że były wzorami do rysowania przez ucz-
niów w liceum św. Anny. Jeden z nich (Katalog poz.
3) opatrzono wymownym komentarzem: Jest to robota
prędka, w godzinie bowiem robił takich po kilkadzie-
siąt. Manieryczny rysunek ujawnia istotnie dużą bie-
głość rysownika, ale metoda nauczania przy pomocy
kopiowania takich rysunków komentarzy nie wyma-
ga — mogła tylko zmanierować początkującego rysow-
nika. Niedostateczne wyposażenie szkoły — brak
owych „wzorów” sztychowanych, czyli litografowa-
nych, lub gipsów, które uważał za podstawę nauki
rysunku — zmuszało Józefa Brodowskiego do robie-
nia takich, zastępujących „wzory” rysunków, we włas-
nym zakresie. Przekonanie o takiej właśnie drodze
1 J. DERWOJED, Brodowski Józef (w:) Słownik arty-
stów polskich i obcych w Polsce działających. Malarze,
rzeźbiarze, graficy, t. I, Wrocław — Warszawa — Kra-
ków — Gdańsk 1971.
2 Por.: Wystawy jubileuszowe 150-lecia Akademii Sztuk
Pięknych w Krakowie, 1818—1968, Katalog, Kraków 1969,
Muzeum Narodowe w Krakowie, s. 39; — K. BARTNICKA,
Polskie szkolnictwo artystyczne na przełomie XVIII i XIX
w., 1764—1831, Wrocław — Warszawa 1971, s. 226.
3 BARTNICKA, o.C.
4 Rysunek w zb. Muzeum Narodowego w Krakowie,
nr inw. 36463; — H. BLUMÓWNA, Motyw rodzajowy w
nauczania rysunku było zbyt silne, aby „wzory” zastą-
pić żywym modelem...
Opublikowanie rysunków Józefa Brodowskiego ze
Zbiorów Pawlikowskich wydaj e się celowe również
i dlatego, że najnowsza monografia polskiego szkolni-
ctwa artystycznego w latach 1764—-183il pióra Kaliny
Bartnickiej 3, bardzo dokładnie wykorzystująca mate-
riały archiwalne i wszelkie inne źródła pisane, jest
zupełnie niezadowalająca, jeśli idzie o wyzyskanie
materiału artystycznego (uwaga ta dotyczy nie
tylko szkół krakowskich).
Józef Brodowski i jego działalność pedagogiczna
musi budzić zainteresowanie jeszcze z jednego powo-
du: artysta ten był nauczycielem (po Michale Stacho-
wiczu) Piotra Michałowskiego. Warto tu przypomnieć
rysunek Brodowskiego przedstawiający młodego Mi-
chałowskiego w bieliźnie, boso, przy sztalugach —
o godzinie 8 rano 22 stycznia 1817. Stał przy otwar-
tym oknie boso Piotr Michałowski któremu Ja dawał
lekcye i sławił się zagranicą rysował Brodow — głosi
napis pod rysunkiem4. Wojciech Korneli Stattler w
Przypomnieniu starych znajomości charakteryzując
Piotra Michałowskiego stwierdził, że jednoczył on
najśmielszy rysunek Brodowskiego [...] z pędzlem
[Franciszka] Lampiego 5 — jego następnego, po Józefie
Brodo wsk im, nauc zycięła.
Brzmi to przesadnie i niezupełnie przekonywająco.
Niewątpliwie w niektórych z publikowanych tu ry-
sunków Brodowskiego dopatrzyć się można pewnej
zamaszystości, śmiałości kreski, aJe wyprowadzenie
z tych cech maniery rysunkowej nauczyciela ge-
nezy rysunku Piotra Michałowskiego nie brzmi praw-
polskim rysunku XIX wieku, Warszawa 1957, Muzeum
Narodowe w Krakowie, (Warsztat malarza realisty II),
s. 35; — [J. SIENKIEWICZ], Realistyczny rysunek polski
XIX w., Katalog wystawy, Poznań VI—X 1954, Państw.
Instytut Sztuki i Muzeum Narodowe w Poznaniu, poz.
35; — T. DOBROWOLSKI, H. BLUMÓWNA, Katalog wy-
stawy rysunków, akwarel i obrazów Piotra Michałowskie-
go..., [Kraków] XI—XII 1955, Muzeum Narodowe w Kra-
kowie, poz. 174; — J. SIENKIEWICZ, Piotr Michałowski,
Warszawa 1959, s. 8.
5 W. K. STATTLER. Przypomnienie starych znajomości,
„Kłosy” XVIII, 1874, S. 295.
251
W Y S T A W Y
JANUSZ MACIEJ MICHAŁOWSKI
RYSUNKI JÓZEFA I TADEUSZA BRODOWSKIEGO
W LWOWSKIM GABINECIE SZTUKI
W działalności pedagogicznej nie wyszedł poza aka-
demicką rutynę, zalecając uczniom kopiowanie obra-
zów, sztychów i gipsów — pisze Janusz Derwojed w
nocie biograficznej Józefa Brodowskiego (ok. 1780—
185'0) w Słowniku artystów polskich k Brodowski, war-
szawiak z urodzenia, działalnością artystyczną związa-
ny był od 1809 r. z Krakowem, gdzie od 1811 r. był
nauczycielem rysunków w liceum św. Anny, .a od 1816
do 1842 r. — profesorem Szkoły Sztuk Pięknych 1 2. Nie-
wielka kolekcja rysunków artysty w lwowskim Gabi-
necie Sztuki — jednym z działów Lwowskiej Biblio-
teki Naukowej im. W. Stefanyka Akademii Nauk
Ukraińskiej SRR — należy do Zbiorów Pawlikowskich,
do większej części tych Zbiorów pozostałej we Lwo-
wie.
Lwowskie rysunki Józefa Brodowskiego są waż-
nym uzupełnieniem do wiedzy naszej na temat dzia-
łalności pedagogicznej artysty — dwa z nich mają
adnotacje, że były wzorami do rysowania przez ucz-
niów w liceum św. Anny. Jeden z nich (Katalog poz.
3) opatrzono wymownym komentarzem: Jest to robota
prędka, w godzinie bowiem robił takich po kilkadzie-
siąt. Manieryczny rysunek ujawnia istotnie dużą bie-
głość rysownika, ale metoda nauczania przy pomocy
kopiowania takich rysunków komentarzy nie wyma-
ga — mogła tylko zmanierować początkującego rysow-
nika. Niedostateczne wyposażenie szkoły — brak
owych „wzorów” sztychowanych, czyli litografowa-
nych, lub gipsów, które uważał za podstawę nauki
rysunku — zmuszało Józefa Brodowskiego do robie-
nia takich, zastępujących „wzory” rysunków, we włas-
nym zakresie. Przekonanie o takiej właśnie drodze
1 J. DERWOJED, Brodowski Józef (w:) Słownik arty-
stów polskich i obcych w Polsce działających. Malarze,
rzeźbiarze, graficy, t. I, Wrocław — Warszawa — Kra-
ków — Gdańsk 1971.
2 Por.: Wystawy jubileuszowe 150-lecia Akademii Sztuk
Pięknych w Krakowie, 1818—1968, Katalog, Kraków 1969,
Muzeum Narodowe w Krakowie, s. 39; — K. BARTNICKA,
Polskie szkolnictwo artystyczne na przełomie XVIII i XIX
w., 1764—1831, Wrocław — Warszawa 1971, s. 226.
3 BARTNICKA, o.C.
4 Rysunek w zb. Muzeum Narodowego w Krakowie,
nr inw. 36463; — H. BLUMÓWNA, Motyw rodzajowy w
nauczania rysunku było zbyt silne, aby „wzory” zastą-
pić żywym modelem...
Opublikowanie rysunków Józefa Brodowskiego ze
Zbiorów Pawlikowskich wydaj e się celowe również
i dlatego, że najnowsza monografia polskiego szkolni-
ctwa artystycznego w latach 1764—-183il pióra Kaliny
Bartnickiej 3, bardzo dokładnie wykorzystująca mate-
riały archiwalne i wszelkie inne źródła pisane, jest
zupełnie niezadowalająca, jeśli idzie o wyzyskanie
materiału artystycznego (uwaga ta dotyczy nie
tylko szkół krakowskich).
Józef Brodowski i jego działalność pedagogiczna
musi budzić zainteresowanie jeszcze z jednego powo-
du: artysta ten był nauczycielem (po Michale Stacho-
wiczu) Piotra Michałowskiego. Warto tu przypomnieć
rysunek Brodowskiego przedstawiający młodego Mi-
chałowskiego w bieliźnie, boso, przy sztalugach —
o godzinie 8 rano 22 stycznia 1817. Stał przy otwar-
tym oknie boso Piotr Michałowski któremu Ja dawał
lekcye i sławił się zagranicą rysował Brodow — głosi
napis pod rysunkiem4. Wojciech Korneli Stattler w
Przypomnieniu starych znajomości charakteryzując
Piotra Michałowskiego stwierdził, że jednoczył on
najśmielszy rysunek Brodowskiego [...] z pędzlem
[Franciszka] Lampiego 5 — jego następnego, po Józefie
Brodo wsk im, nauc zycięła.
Brzmi to przesadnie i niezupełnie przekonywająco.
Niewątpliwie w niektórych z publikowanych tu ry-
sunków Brodowskiego dopatrzyć się można pewnej
zamaszystości, śmiałości kreski, aJe wyprowadzenie
z tych cech maniery rysunkowej nauczyciela ge-
nezy rysunku Piotra Michałowskiego nie brzmi praw-
polskim rysunku XIX wieku, Warszawa 1957, Muzeum
Narodowe w Krakowie, (Warsztat malarza realisty II),
s. 35; — [J. SIENKIEWICZ], Realistyczny rysunek polski
XIX w., Katalog wystawy, Poznań VI—X 1954, Państw.
Instytut Sztuki i Muzeum Narodowe w Poznaniu, poz.
35; — T. DOBROWOLSKI, H. BLUMÓWNA, Katalog wy-
stawy rysunków, akwarel i obrazów Piotra Michałowskie-
go..., [Kraków] XI—XII 1955, Muzeum Narodowe w Kra-
kowie, poz. 174; — J. SIENKIEWICZ, Piotr Michałowski,
Warszawa 1959, s. 8.
5 W. K. STATTLER. Przypomnienie starych znajomości,
„Kłosy” XVIII, 1874, S. 295.
251