DOI Heft:
Nr. 1
DOI Artikel:Lileyko, Jerzy: Władysławowski Pokój Marmurowy na Zamku Królewskim w Warszawie i jego twórcy - Giovanni Battista Gisleni i Peter Danckers de Rij
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.48041#0037
POKÓJ MARMUROWY NA ZAMKU KRÓLEWSKIM W WARSZAWIE
II. 20. Zamek, plan I piętra; A — schody Władysławowskie, B — sień Szwajcarów, C — pierwsza an-
tykamera, D — druga antykamera, E — Pokój Mar murowy, F — sala audiencyjna, G — kaplica.
szło dwudziestoletniego panowania w carstwie mos-
kiewskim69.
Pokój Marmurowy znajdował się w zespole miesz-
kalnych pokoi królewskich (il. 20), co miało istotne
znaczenie dla percepcji przedstawionego w tym wnę-
trzu programu. Główne, reprezentacyjne wejście z
dziedzińca Wielkiego do pokoi królewskich prowa-
dziło schodami w wieży Władysławowskiej do obszer-
nej sali nazywanej Sienią Szwajcarów. Sień ta mieś-
ciła się pomiędzy Izbą Senatorską a pokojami kró-
lewskimi i jak gdyby oddzielała część mieszkalną
Zamku od części reprezentacyjnej. Pokój Marmurowy
poprzedzały dwie sale, pełniące funkcję antykamer,
w których drzwi umieszczone były na osi ścian,
przez co tworzyła się amfilada, zamknięta optycznie
spiżowym kominkiem. Połyskliwa i wielobarwna de-
koracja ścienna Pokoju Marmurowego widoczna była
już z Sieni Szwajcarów i przez amfiladę sal jak
gdyby wskazywała kierunek do sali tronowej, czy
też audiencyjnej. W tym układzie pomieszczeń mo-
żemy dostrzec typowo barokowe potęgowanie efek-
69 W Państwowych Zbiorach Sztuki na Wawelu znajduje
się pochodzący od pijarów warszawskich portret Władysła-
wa IV z około 1640 r. z napisem: Vladislaus IV de Gente
Vasarum Sangvinls et Glorlae JAGELLONUM HAERES REX
POLONIAE et SVECIAE in Magnum Ducem Moschorum.
tów — od prostego wystroju w Sieni Szwajcarów, po-
przez bogaciej wyposażone antykamery do Pokoju
Marmurowego, z którym sąsiadowała, w trakcie
wschodnim, sala audiencyjna. Pokój Marmurowy peł-
nił więc rolę poczekalni; zgromadzonych tu interesan-
tów i dygnitarzy oczekujących dopuszczenia przed
oblicze Majestatu miała zastanawiać, a może nawet
onieśmielać, wielorakość królewskich splendorów
Władysława IV, dających się łatwo odczytać z por-
tretów, obrazów i emblematów.
Przedstawiony w Pokoju Marmurowym historiozo-
ficzny program nie pozostawał przykładem odosob-
nionym w szeroko rozumianej sztuce polskiego baro-
ku. Poświęcony problematyce dynastycznej stanowił
wiążące ogniwo pomiędzy wcześniejszą Salą pod Pta-
kami na zamku krakowskim, ukazującą apoteozę jed-
nego monarchy — Zygmunta III a stanisławowską
Salą Rycerską, której dydaktyczny program zmuszał
do refleksji nad procesem dziejowym, a może nawet
sensem historii.
Anno 1610 electus... Wskazuje to, że mimo zrzeczenia się w
1634 r. pretensji do tronu moskiewskiego, Władysław IV ty-
tułu cara używał nadal. Nie można więc wykluczyć uży-
wania po tej dacie emblematów moskiewskich, także w de-
koracjach plastycznych.
II. 20. Zamek, plan I piętra; A — schody Władysławowskie, B — sień Szwajcarów, C — pierwsza an-
tykamera, D — druga antykamera, E — Pokój Mar murowy, F — sala audiencyjna, G — kaplica.
szło dwudziestoletniego panowania w carstwie mos-
kiewskim69.
Pokój Marmurowy znajdował się w zespole miesz-
kalnych pokoi królewskich (il. 20), co miało istotne
znaczenie dla percepcji przedstawionego w tym wnę-
trzu programu. Główne, reprezentacyjne wejście z
dziedzińca Wielkiego do pokoi królewskich prowa-
dziło schodami w wieży Władysławowskiej do obszer-
nej sali nazywanej Sienią Szwajcarów. Sień ta mieś-
ciła się pomiędzy Izbą Senatorską a pokojami kró-
lewskimi i jak gdyby oddzielała część mieszkalną
Zamku od części reprezentacyjnej. Pokój Marmurowy
poprzedzały dwie sale, pełniące funkcję antykamer,
w których drzwi umieszczone były na osi ścian,
przez co tworzyła się amfilada, zamknięta optycznie
spiżowym kominkiem. Połyskliwa i wielobarwna de-
koracja ścienna Pokoju Marmurowego widoczna była
już z Sieni Szwajcarów i przez amfiladę sal jak
gdyby wskazywała kierunek do sali tronowej, czy
też audiencyjnej. W tym układzie pomieszczeń mo-
żemy dostrzec typowo barokowe potęgowanie efek-
69 W Państwowych Zbiorach Sztuki na Wawelu znajduje
się pochodzący od pijarów warszawskich portret Władysła-
wa IV z około 1640 r. z napisem: Vladislaus IV de Gente
Vasarum Sangvinls et Glorlae JAGELLONUM HAERES REX
POLONIAE et SVECIAE in Magnum Ducem Moschorum.
tów — od prostego wystroju w Sieni Szwajcarów, po-
przez bogaciej wyposażone antykamery do Pokoju
Marmurowego, z którym sąsiadowała, w trakcie
wschodnim, sala audiencyjna. Pokój Marmurowy peł-
nił więc rolę poczekalni; zgromadzonych tu interesan-
tów i dygnitarzy oczekujących dopuszczenia przed
oblicze Majestatu miała zastanawiać, a może nawet
onieśmielać, wielorakość królewskich splendorów
Władysława IV, dających się łatwo odczytać z por-
tretów, obrazów i emblematów.
Przedstawiony w Pokoju Marmurowym historiozo-
ficzny program nie pozostawał przykładem odosob-
nionym w szeroko rozumianej sztuce polskiego baro-
ku. Poświęcony problematyce dynastycznej stanowił
wiążące ogniwo pomiędzy wcześniejszą Salą pod Pta-
kami na zamku krakowskim, ukazującą apoteozę jed-
nego monarchy — Zygmunta III a stanisławowską
Salą Rycerską, której dydaktyczny program zmuszał
do refleksji nad procesem dziejowym, a może nawet
sensem historii.
Anno 1610 electus... Wskazuje to, że mimo zrzeczenia się w
1634 r. pretensji do tronu moskiewskiego, Władysław IV ty-
tułu cara używał nadal. Nie można więc wykluczyć uży-
wania po tej dacie emblematów moskiewskich, także w de-
koracjach plastycznych.