DOI Heft:
Nr. 2
DOI Artikel:Balicka-Witakowska, Ewa: Miniatury piętnastowiecznego psałterza etiopskiego (studium ikonografiazne)
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.48041#0107
MINIATURY PSAŁTERZA ETIOPSKIEGO Z XV W.
U. 7. Wjazd do Jerozolimy. Miniatura w Psałterzu
etiopskim. Paryż, Bibłiotheąue Nationale, Fond
Ethiop. 105
U. 8. Wjazd do Jerozolimy. Miniatura w Psałterzu
etiopskim. Paryż, Bibłiotheąue Nationale, Fond
Ethiop. 105
miniatury są ubiory Marii i Gabriela, jego uczesanie
i laska z krzyżem przypominająca krzyże procesyjne
mnichów etiopskich oraz motyw szczególnie silnie
związany ze sztuką etiopską — anioł „strzegący”
z mieczem w ręku i wzniesionym jednym skrzydłem.
Miniatura
III i IV — Boże Narodzenie i Pokłon
Magów 37.
W kompozycji tej nastąpiło połączenie trzech scen,
przy czym, jak się wydaje, Adorację Magów i paste-
rzy potraktowano jako epizody Narodzin. Mimo, iż
ogólny schemat pozostaje w związku z wczesnym ty-
pem bizantyjskim38, w szczegółach rozwiązanie jest
nietypowe. Rozpatrując same Narodziny widać, że
nie jest to ujęcie symetryczne, ponieważ większa
ilość postaci zgrupowana została po lewej stronie.
Pasterzy umieszczono na karcie sceny głównej, przez
co wyprzedzają oni w procesji Magów, którzy ze-
pchnięci zostali na osobną kartę. Jeśli jednak je po-
łączymy, powstałą w ten sposób scenę można by łą-
czyć z wczesnym schematem Pokłonu, gdzie grupa
Marii usunięta jest na bok, aby zostawić miejsce dla
grupy adorantów ukazanych w jednym planie39. Po-
jedyncze elementy kompozycji zaczerpnięte zostały
z różnych redakcji ikonograficznych. Postać Marii jest
tak przedstawiona, że można ją uznać za klęczącą,
a Dzieciątko umieszczone jest w sposób, który może
sugerować, iż spoczywa ono na jej płaszczu. Zatem
ujęcie to należałoby łączyć nie z bizantyjską, lecz
z rozpowszechnioną na Zachodzie wersją połogu bez
cierpień40. Z drugiej strony, występowanie postaci
37 Napis wewnątrz miniatury: „...syn Pana i jak przy-
wiedli gdy...”. Poniżej dopisano inną ręką: „Których imio-
na: król Mynsuram, król Badsiba, król Likon”. Na temat
imion Magów w Etiopii por. H. KEHRER, Die heiligen Drei
Kónige in Literatur und Kunst, Leipzig 1906, s. 66—75.
Napis nad ramką miniatury z Narodzinami: „Jak został
zrodzony Pan Nasz z Marii Dziewicy”. Wewnątrz miniatury
znajdują się napisy identyfikujące poszczególne wyobraże-
nia: „gwiazda”, „stajnia”, „dzieciątko”, „krowa i osioł”.
Poza ramką są napisy: „anioł”, „Józef”.
38 MILLET, Recherches..., O.C., s. 124—132, 136—138,
145—155.
39 Jednym z najwcześniejszych takich przedstawień jest
płaskorzeźba z sarkofagu (Rzym, Groty Watykańskie), da-
towanego na 345 r.
40 MILLET, Recherches..., o.c., s. 99—144.
97
U. 7. Wjazd do Jerozolimy. Miniatura w Psałterzu
etiopskim. Paryż, Bibłiotheąue Nationale, Fond
Ethiop. 105
U. 8. Wjazd do Jerozolimy. Miniatura w Psałterzu
etiopskim. Paryż, Bibłiotheąue Nationale, Fond
Ethiop. 105
miniatury są ubiory Marii i Gabriela, jego uczesanie
i laska z krzyżem przypominająca krzyże procesyjne
mnichów etiopskich oraz motyw szczególnie silnie
związany ze sztuką etiopską — anioł „strzegący”
z mieczem w ręku i wzniesionym jednym skrzydłem.
Miniatura
III i IV — Boże Narodzenie i Pokłon
Magów 37.
W kompozycji tej nastąpiło połączenie trzech scen,
przy czym, jak się wydaje, Adorację Magów i paste-
rzy potraktowano jako epizody Narodzin. Mimo, iż
ogólny schemat pozostaje w związku z wczesnym ty-
pem bizantyjskim38, w szczegółach rozwiązanie jest
nietypowe. Rozpatrując same Narodziny widać, że
nie jest to ujęcie symetryczne, ponieważ większa
ilość postaci zgrupowana została po lewej stronie.
Pasterzy umieszczono na karcie sceny głównej, przez
co wyprzedzają oni w procesji Magów, którzy ze-
pchnięci zostali na osobną kartę. Jeśli jednak je po-
łączymy, powstałą w ten sposób scenę można by łą-
czyć z wczesnym schematem Pokłonu, gdzie grupa
Marii usunięta jest na bok, aby zostawić miejsce dla
grupy adorantów ukazanych w jednym planie39. Po-
jedyncze elementy kompozycji zaczerpnięte zostały
z różnych redakcji ikonograficznych. Postać Marii jest
tak przedstawiona, że można ją uznać za klęczącą,
a Dzieciątko umieszczone jest w sposób, który może
sugerować, iż spoczywa ono na jej płaszczu. Zatem
ujęcie to należałoby łączyć nie z bizantyjską, lecz
z rozpowszechnioną na Zachodzie wersją połogu bez
cierpień40. Z drugiej strony, występowanie postaci
37 Napis wewnątrz miniatury: „...syn Pana i jak przy-
wiedli gdy...”. Poniżej dopisano inną ręką: „Których imio-
na: król Mynsuram, król Badsiba, król Likon”. Na temat
imion Magów w Etiopii por. H. KEHRER, Die heiligen Drei
Kónige in Literatur und Kunst, Leipzig 1906, s. 66—75.
Napis nad ramką miniatury z Narodzinami: „Jak został
zrodzony Pan Nasz z Marii Dziewicy”. Wewnątrz miniatury
znajdują się napisy identyfikujące poszczególne wyobraże-
nia: „gwiazda”, „stajnia”, „dzieciątko”, „krowa i osioł”.
Poza ramką są napisy: „anioł”, „Józef”.
38 MILLET, Recherches..., O.C., s. 124—132, 136—138,
145—155.
39 Jednym z najwcześniejszych takich przedstawień jest
płaskorzeźba z sarkofagu (Rzym, Groty Watykańskie), da-
towanego na 345 r.
40 MILLET, Recherches..., o.c., s. 99—144.
97