DOI issue:
Nr. 2
DOI article:Petrus, Jerzy T.: Miniaturowa galeria portretów rodziny Zygmunta III
DOI Page / Citation link: https://doi.org/10.11588/diglit.48041#0161
MINIATUROWA GALERIA PORTRETÓW RODZINY ZYGMUNTA III
II. 1. Zygmunt III i Anna Austriaczka,
(Fot. Bay.
Monachium, Bayerisches
N ationalmuseum)
Nationalmuseum.
nich szereg portretów rodzinnych. Należy żałować, że
jak dotychczas nie odnaleziono inwentarza wyprawy
córki królewskiej; jedynie opublikowany w swoim
czasie spis klejnotów3 oraz nieliczne obiekty zaopat-
rzone w herby lub napisy pozwalają na snucie roz-
ważań nad wyprawą, w którą zaopatrzono królewnę
na nową drogę życia. Dzieła sztuki wywiezione przez
Annę Katarzynę Konstancję Wazównę w najlepszy
sposób obrazują nie tylko kulturę polskiego dworu,
ale przede wszystkim smak i zamiłowania artystycz-
ne samego Zygmunta III. Nie bez znaczenia dla obra-
zu mecenasowskiej i kolekcjonerskiej działalności tego
monarchy jest identyfikacja dzieł powstałych na je-
go zamówienie.
W zbiorach monachijskich udało się dotychczas od-
szukać kilkadziesiąt portretów i obrazów o innej te-
3 J. PTASNIK, Inwentarz klejnotów księżny Neuburskiej,
Anny Katarzyny Konstancji, córki Zygmunta III, „Sprawozd.
KHS” IX, 1915, szp. XCVIII—CX. Srebra pochodzące z wy-
prawy królewny wymieniają inwentarze skarbca diissel-
dorfskiego z r. 1666 i 1668 — por. GĘBAROWICZ, Dzieła
złotnictwa polskiego, o.c.
4 W chwili zamążpójścia królewny nie żyły, z wyjątkiem
Władysława IV, dzieci Zygmunta III z pierwszego małżeń-
stwa, nie żyli również bracia królewny: Jan Kazimierz
(zm. 1608), kardynał Jan Albert (zm. 1634), Aleksander Karol
(zm. 1634) oraz siostra Anna Konstancja (zm. 1616). Nie
znane były dotychczas w zbiorach bawarskich portrety
dzieci Zygmunta III i Anny Austriaczki, ani też zmarłych
matyce, których pochodzenie z posagu polskiej kró-
lewny nie budzi wątpliwości. Świadczą one, iż Anna
Katarzyna Konstancja zabrała ze sobą portrety wszy-
stkich członków rodziny królewskiej, nawet już wte-
dy nie żyjących4, z ich przedstawieniami w różnych
okresach życia. Są więc podobizny jej rodziców, Zy-
gmunta III i Konstancji, braci, tj. królewiczów: Jana
Kazimierza, Jana Aleksandra, Karola Ferdynanda,
Aleksandra Karola, przyrodniego brata królewicza
Władysława Zygmunta oraz ciotki Anny Austriaczki,
pierwszej żony Zygmunta III. Kompletność i wybitnie
reprezentacyjny charakter wizerunków nasuwa myśl
o celowym stworzeniu pełnej galerii rodzinnej, która
umieszczona w nowej rezydencji młodej księżnej neu-
burskiej świadczyłaby o świetności szwedzko-polskie-
go domu Wazów. Inicjatywę w tym względzie przypi-
w niemowlęctwie dzieci z Konstancji Austriaczki. Przy-
puszczać jednak można, że w wyprawie Anny Katarzyny
Konstancji znajdowała się podobizna Anny Marii, córki
królewskiej z pierwszego małżeństwa, identyczna z portre-
tem w klasztorze las Descalzas Reales w Madrycie, two-
rząca pendant portretu dziecięcego Władysława Zygmunta,
którego replikę przechowuje Bayerische Staatsgemaldesamm-
lungen (nr inw. 6889/7102) — por. J. T. PETRUS, Dziecięce
portrety Władysława IV i Anny Marii Wazówny w zbiorach
hiszpańskich, „Folia Historiae Artium” XI, 1975, s. 109—137; —
tenże, Zagadnienie autorstwa i proweniencji dziecięcych
portretów Władysława IV i Anny Marii Wazówny ze zbio-
rów hiszpańskich, „Sprawozd. z posiedź. Kom. Nauk. Oddz.
PAN w Krakowie” XVI/1, 1973, Kraków 1974, s. 152—154.
151
II. 1. Zygmunt III i Anna Austriaczka,
(Fot. Bay.
Monachium, Bayerisches
N ationalmuseum)
Nationalmuseum.
nich szereg portretów rodzinnych. Należy żałować, że
jak dotychczas nie odnaleziono inwentarza wyprawy
córki królewskiej; jedynie opublikowany w swoim
czasie spis klejnotów3 oraz nieliczne obiekty zaopat-
rzone w herby lub napisy pozwalają na snucie roz-
ważań nad wyprawą, w którą zaopatrzono królewnę
na nową drogę życia. Dzieła sztuki wywiezione przez
Annę Katarzynę Konstancję Wazównę w najlepszy
sposób obrazują nie tylko kulturę polskiego dworu,
ale przede wszystkim smak i zamiłowania artystycz-
ne samego Zygmunta III. Nie bez znaczenia dla obra-
zu mecenasowskiej i kolekcjonerskiej działalności tego
monarchy jest identyfikacja dzieł powstałych na je-
go zamówienie.
W zbiorach monachijskich udało się dotychczas od-
szukać kilkadziesiąt portretów i obrazów o innej te-
3 J. PTASNIK, Inwentarz klejnotów księżny Neuburskiej,
Anny Katarzyny Konstancji, córki Zygmunta III, „Sprawozd.
KHS” IX, 1915, szp. XCVIII—CX. Srebra pochodzące z wy-
prawy królewny wymieniają inwentarze skarbca diissel-
dorfskiego z r. 1666 i 1668 — por. GĘBAROWICZ, Dzieła
złotnictwa polskiego, o.c.
4 W chwili zamążpójścia królewny nie żyły, z wyjątkiem
Władysława IV, dzieci Zygmunta III z pierwszego małżeń-
stwa, nie żyli również bracia królewny: Jan Kazimierz
(zm. 1608), kardynał Jan Albert (zm. 1634), Aleksander Karol
(zm. 1634) oraz siostra Anna Konstancja (zm. 1616). Nie
znane były dotychczas w zbiorach bawarskich portrety
dzieci Zygmunta III i Anny Austriaczki, ani też zmarłych
matyce, których pochodzenie z posagu polskiej kró-
lewny nie budzi wątpliwości. Świadczą one, iż Anna
Katarzyna Konstancja zabrała ze sobą portrety wszy-
stkich członków rodziny królewskiej, nawet już wte-
dy nie żyjących4, z ich przedstawieniami w różnych
okresach życia. Są więc podobizny jej rodziców, Zy-
gmunta III i Konstancji, braci, tj. królewiczów: Jana
Kazimierza, Jana Aleksandra, Karola Ferdynanda,
Aleksandra Karola, przyrodniego brata królewicza
Władysława Zygmunta oraz ciotki Anny Austriaczki,
pierwszej żony Zygmunta III. Kompletność i wybitnie
reprezentacyjny charakter wizerunków nasuwa myśl
o celowym stworzeniu pełnej galerii rodzinnej, która
umieszczona w nowej rezydencji młodej księżnej neu-
burskiej świadczyłaby o świetności szwedzko-polskie-
go domu Wazów. Inicjatywę w tym względzie przypi-
w niemowlęctwie dzieci z Konstancji Austriaczki. Przy-
puszczać jednak można, że w wyprawie Anny Katarzyny
Konstancji znajdowała się podobizna Anny Marii, córki
królewskiej z pierwszego małżeństwa, identyczna z portre-
tem w klasztorze las Descalzas Reales w Madrycie, two-
rząca pendant portretu dziecięcego Władysława Zygmunta,
którego replikę przechowuje Bayerische Staatsgemaldesamm-
lungen (nr inw. 6889/7102) — por. J. T. PETRUS, Dziecięce
portrety Władysława IV i Anny Marii Wazówny w zbiorach
hiszpańskich, „Folia Historiae Artium” XI, 1975, s. 109—137; —
tenże, Zagadnienie autorstwa i proweniencji dziecięcych
portretów Władysława IV i Anny Marii Wazówny ze zbio-
rów hiszpańskich, „Sprawozd. z posiedź. Kom. Nauk. Oddz.
PAN w Krakowie” XVI/1, 1973, Kraków 1974, s. 152—154.
151