DOI Heft:
Nr. 3
DOI Artikel:Muzea - wystawy
DOI Artikel:Ste̜pień, Halina: W związku z wystawą Maksymiliana Gierymskiego w Muzeum Narodowym w Warszawie (19.XI.1974 - 6.I.1975)
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.48041#0269
MUZEA — WYSTAWY
U. 1. Maksymilian Gierymski w ubiorze powstańca 1863 r. (z mo-
delem do obrazu Alarm w obozie powstańczym). Fot. z ok. 1872
podobnie odwoływano się również do tych samych cią-
gle, cytowanych wielokrotnie kilku ważnych, ale obe-
cnie zaginionych obrazów (jak np. Pochód ułanów,
1870, Rewizja nocna, 1872, Pochód kozaków, 1873, czy
Alarm w obozie powstańczym, 1872/1873), powtarzając
ich reprodukcje z zachowanych negatywów, czy we-
dług wcześniejszych wydawnictw — w pamięć widza
młodszej generacji w równym stopniu wdrażały się
prace zaginione, jak nieliczne z istniejących, zacie-
rając granice faktycznego stanu oeuvre artysty. Nie-
przekraczalną bazę materiałową i źródło informacji
stanowiły w tym względzie prekursorskie i znakomi-
te zresztą publikacje Antoniego Sygietyńskiego z 1886
i 1906 r.3 Wydana w 1970 r. monografia Macieja Ma-
słowskiego 4, a zwłaszcza wydane w 1973 r. Listy
i notatki braci Gierymskich 5 wraz z materiałem ilu-
stracyjnym tych publikacji, przekroczyły bardzo da-
leko granicę akceptowanego schematu, pozwalając zo-
baczyć inaczej, znacznie szerzej, twórczość obu arty-
stów.
3 A. SYGIETYŃSKI, Album Maksa i Aleksandra Gie-
rymskich, Warszawa 1886; — tenże, Maksymilian Gie-
rymski, Lwów 1906.
4 M. MASŁOWSKI, Maksymilian Gierymski i jego cza-
su, Warszawa 1970.
Najwcześniejszą próbą pokazania zbioru malar-
stwa Maksymiliana Gierymskiego była skromna wy-
stawa obrazów braci Gierymskich z prywatnych ko-
lekcji warszawskich, otwarta 30.IV.1933 r. w Domu
Sztuki przy Nowym Świecie w Warszawie. Także
w 1933 r. Tytus Czyżewski wysuwał inicjatywę zor-
ganizowania indywidualnej wystawy Maksymiliana,
pisząc: ... Dziwić się należy, że różne nasze propa-
gandy sztuki, które są tak skore do pokazywania na-
szych współczesnych miernot w kraju i za granicą, nie
zdobyły się na to, aby urządzić wystawę zbiorową
wszystkich dzieł tego prawdziwie wielkiego naszego
malarza ...6. Wystawa taka nie została jednak urzą-
dzona, w przeciwieństwie do również postulowanej
przez kolorystów, a przygotowanej autorsko przez Ju-
liusza Starzyńskiego — wielkiej retrospektywy Ale-
ksandra Gierymskiego7, której otwarcie 18.VI.1938 r.
zbiegło się z otwarciem nowego gmachu Muzeum Na-
rodowego w Warszawie i stało się wydarzeniem de-
cydującym dla ponownego „odkrycia” jego malarstwa.
5 Por. przyp. 1.
s T. CZYŻEWSKI, List z Warszawy, „Głos Plastyków”
1933, nr 3—4, s. 36.
7 J. STARZYŃSKI, Aleksander Gierymski 1850—1901. Ka-
talog wystawy, Muzeum. Narodowe, Warszawa 1938.
257
U. 1. Maksymilian Gierymski w ubiorze powstańca 1863 r. (z mo-
delem do obrazu Alarm w obozie powstańczym). Fot. z ok. 1872
podobnie odwoływano się również do tych samych cią-
gle, cytowanych wielokrotnie kilku ważnych, ale obe-
cnie zaginionych obrazów (jak np. Pochód ułanów,
1870, Rewizja nocna, 1872, Pochód kozaków, 1873, czy
Alarm w obozie powstańczym, 1872/1873), powtarzając
ich reprodukcje z zachowanych negatywów, czy we-
dług wcześniejszych wydawnictw — w pamięć widza
młodszej generacji w równym stopniu wdrażały się
prace zaginione, jak nieliczne z istniejących, zacie-
rając granice faktycznego stanu oeuvre artysty. Nie-
przekraczalną bazę materiałową i źródło informacji
stanowiły w tym względzie prekursorskie i znakomi-
te zresztą publikacje Antoniego Sygietyńskiego z 1886
i 1906 r.3 Wydana w 1970 r. monografia Macieja Ma-
słowskiego 4, a zwłaszcza wydane w 1973 r. Listy
i notatki braci Gierymskich 5 wraz z materiałem ilu-
stracyjnym tych publikacji, przekroczyły bardzo da-
leko granicę akceptowanego schematu, pozwalając zo-
baczyć inaczej, znacznie szerzej, twórczość obu arty-
stów.
3 A. SYGIETYŃSKI, Album Maksa i Aleksandra Gie-
rymskich, Warszawa 1886; — tenże, Maksymilian Gie-
rymski, Lwów 1906.
4 M. MASŁOWSKI, Maksymilian Gierymski i jego cza-
su, Warszawa 1970.
Najwcześniejszą próbą pokazania zbioru malar-
stwa Maksymiliana Gierymskiego była skromna wy-
stawa obrazów braci Gierymskich z prywatnych ko-
lekcji warszawskich, otwarta 30.IV.1933 r. w Domu
Sztuki przy Nowym Świecie w Warszawie. Także
w 1933 r. Tytus Czyżewski wysuwał inicjatywę zor-
ganizowania indywidualnej wystawy Maksymiliana,
pisząc: ... Dziwić się należy, że różne nasze propa-
gandy sztuki, które są tak skore do pokazywania na-
szych współczesnych miernot w kraju i za granicą, nie
zdobyły się na to, aby urządzić wystawę zbiorową
wszystkich dzieł tego prawdziwie wielkiego naszego
malarza ...6. Wystawa taka nie została jednak urzą-
dzona, w przeciwieństwie do również postulowanej
przez kolorystów, a przygotowanej autorsko przez Ju-
liusza Starzyńskiego — wielkiej retrospektywy Ale-
ksandra Gierymskiego7, której otwarcie 18.VI.1938 r.
zbiegło się z otwarciem nowego gmachu Muzeum Na-
rodowego w Warszawie i stało się wydarzeniem de-
cydującym dla ponownego „odkrycia” jego malarstwa.
5 Por. przyp. 1.
s T. CZYŻEWSKI, List z Warszawy, „Głos Plastyków”
1933, nr 3—4, s. 36.
7 J. STARZYŃSKI, Aleksander Gierymski 1850—1901. Ka-
talog wystawy, Muzeum. Narodowe, Warszawa 1938.
257