DOI Heft:
Nr. 4
DOI Artikel:Skalska-Miecik, Lija: Polscy uczniowie petersburskiej Akademii Sztuk Pięknych w latach dziewięćdziesiątych XIX wieku
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.48041#0370
LIJA SKALSKA
II. 6. Kazimierz Stabrowski, Studium modelki,
1895, Muzeum Akademii Sztuk Pięknych w Le-
ningradzie
W reorganizowanej Akademii znalazła się grupa
Polaków, którzy rozpoczęli tu zajęcia jeszcze przed
reformą 1893 r. W r. 1890 przybyli do Petersburga
Konstanty Wróblewski i Józef Mańkowski, w rok
później Ferdynand Ruszczyć, w r. 1892 — Konrad
Krzyżanowski, Edward Trojanowski i Benedykt Ku-
bicki.
Konstanty Wróblewski (ur. 11.III.1868 w Leticze-
wie na Podolu) w latach 1887—90 studiował w Odes-
kiej Szkole Rysunkowej u A. Popowa i K. Kostan-
diego. Po przybyciu do Akademii w latach 1890—92
uczęszczał do klasy figur gipsowych, w latach 1891—
—94 do klasy rysunkowych i malarskich studiów
z natury, otrzymując mały medal srebrny za akt mę-
ski w r. 1893 29. Wychowankiem Odeskiej Szkoły Ry-
sunkowej, jednej z najlepszych w Rosji średnich
uczelni artystycznych, był również bliski przyjaciel
Wróblewskiego Józef Mańkowski (ur. 18.V.1868 w
Starokonstantynowie na Wołyniu), który kształcił się
tam u A. Popowa i K. Kostandiego w latach 1888—
—90 30. O dobrym przygotowaniu Mańkowskiego w
zakresie realistycznego studium z natury świadczą
wczesne rysunki artysty, wykonane w roku rozpoczę-
cia studiów w Akademii Petersburskiej31 (il. 4). Mimo
to nie minęło go rysowanie z gipsów w pierwszym
roku szkolnym 1890/1891; w drugim roku szkolnym
1891/1892 rozpoczął zajęcia w klasie studiów z natury,
gdzie pozostawał do r. 1895. W r. 1892/1893 pracował
m.in. w klasie batalistycznej, uzyskując dwa medale
srebrne: mały oraz duży, przyznany mu za Studium
karego konia32 (il. 5). Jak wynika z dokumentów ar-
chiwalnych zarówno Wróblewski, jak i Mańkowski
nie mieli żadnych przeszkód w kontynuowaniu stu-
diów w zreformowanej Akademii.
W dwa lata po Mańkowskim i Wróblewskim —
w r. 1892 — zostali przyjęci na Akademię Edward
Trojanowski i Konrad Krzyżanowski.
Edward Trojanowski (ur. 27.IX.1872 w Kole) roz-
począł studia w charakterze wolnego słuchacza,
ucząc się w latach 1892—94 rysowania z gipsów
(głów); w dokumentach są również wzmianki o jego
zajęciach z batalistyki, pejzażu oraz kompozycji hi-
storycznej 33. Wspomnieć należy tu, że wprowadzenie
nowego statutu oznaczało dla wielu uczniów Akade-
mii pożegnanie się z nią na zawsze, bowiem Rada Pe-
dagogiczna po zrewidowaniu listy studentów usunęła
w lecie 1894 r. wielu z nich jako nie odpowiadających
wymaganiom wyższej uczelni. Szczególnie trudna była
sytuacja tych studentów, którzy przez parę lat uczyli
się niemal wyłącznie rysowania z gipsów. Z listy
uczniów skreślono wówczas Trojanowskiego; ponow-
nie przyjęto go po zdaniu odpowiedniego egzaminu
w październiku 1894 r.34 Podobne trudności spotkały
również Konrada Krzyżanowskiego, który przez dwa
lata — 1892—94 — zajmował się też przeważnie ry-
sowaniem głów gipsowych35. Egzaminu, uprawniają-
cego do rozpoczęcia nauki w zreformowanej Akademii
Krzyżanowski nie zdał. Przyjęto go jednak do grona
uczniów, bowiem po rozpatrzeniu przedstawionych
przez artystę prac Rada Akademicka uznała go za
godnego kontynuowania studiów. Przez następne dwa
lata do r. 1897 Krzyżanowski pracował pod kierun-
kiem K. Lebiediewa i I. Tworożnikowa, sumiennych
pedagogów, lecz mało interesujących malarzy, którzy
— obok W. Sawińskiego i N. Bruniego — prowadzili
dwuletnie zajęcia z uczniami w klasach studiów z na-
tury. Poprzedzały one następny, wyższy etap naucza-
nia — zajęcia w pracowniach.
Największą popularnością cieszyły się pracownie
Riepina i Kuindżiego. Swój program nauczania sfor-
mułował Riepin w artykule W obronie nowej Akade-
mii, gdzie pisał m.in.: Oto główne zasady przyszłej
Akademii: 1. Respektowanie i pełne zaufanie do me-
tody profesora-kierownika (nikt z członków Akademii
29 Ibidem, jedinica chranienija 110, k. 1, 4, 5, 47, 49.
•30 Materiały archiwalne, dotyczące Józefa Mańkowskie-
go zostały opublikowane przez autorkę w artykule, poś-
więconym sylwetce tego zapomnianego malarza, por. L.
SKALSKA, Józef Mańkowski — materiały do życia i twór-
czości, „Roczn. Muz. Naród, w Warszawie” XVII, 1973,
s. 353—390.
31 Ibidem, s. 354—353, il. 2—6.
32 Ol. pł. 110X80, sygn. po rosyjsku: MAŃKOWSKIJ, Mu-
zeum Akademii Sztuk Pięknych w Leningradzie, nr inw,
Ż-353.
33 CGIA, o.c., jedinica chranienija 104, k. 1, 11, 25.
31 Ibidem, k. 11. 12, 13, 14. 26.
35 Przebieg studiów Konrada Krzyżanowskiego autorka
szczegółowo omawia w artykule: Konrad Krzyżanowski —
lata studiów w Petersburskiej Akademii Sztuk Pięknych w
świetle materiałów archiwalnych, „Roczn. Muz, Naród, w
Warszawie” XVI, 1972, s. 407—439.
356
II. 6. Kazimierz Stabrowski, Studium modelki,
1895, Muzeum Akademii Sztuk Pięknych w Le-
ningradzie
W reorganizowanej Akademii znalazła się grupa
Polaków, którzy rozpoczęli tu zajęcia jeszcze przed
reformą 1893 r. W r. 1890 przybyli do Petersburga
Konstanty Wróblewski i Józef Mańkowski, w rok
później Ferdynand Ruszczyć, w r. 1892 — Konrad
Krzyżanowski, Edward Trojanowski i Benedykt Ku-
bicki.
Konstanty Wróblewski (ur. 11.III.1868 w Leticze-
wie na Podolu) w latach 1887—90 studiował w Odes-
kiej Szkole Rysunkowej u A. Popowa i K. Kostan-
diego. Po przybyciu do Akademii w latach 1890—92
uczęszczał do klasy figur gipsowych, w latach 1891—
—94 do klasy rysunkowych i malarskich studiów
z natury, otrzymując mały medal srebrny za akt mę-
ski w r. 1893 29. Wychowankiem Odeskiej Szkoły Ry-
sunkowej, jednej z najlepszych w Rosji średnich
uczelni artystycznych, był również bliski przyjaciel
Wróblewskiego Józef Mańkowski (ur. 18.V.1868 w
Starokonstantynowie na Wołyniu), który kształcił się
tam u A. Popowa i K. Kostandiego w latach 1888—
—90 30. O dobrym przygotowaniu Mańkowskiego w
zakresie realistycznego studium z natury świadczą
wczesne rysunki artysty, wykonane w roku rozpoczę-
cia studiów w Akademii Petersburskiej31 (il. 4). Mimo
to nie minęło go rysowanie z gipsów w pierwszym
roku szkolnym 1890/1891; w drugim roku szkolnym
1891/1892 rozpoczął zajęcia w klasie studiów z natury,
gdzie pozostawał do r. 1895. W r. 1892/1893 pracował
m.in. w klasie batalistycznej, uzyskując dwa medale
srebrne: mały oraz duży, przyznany mu za Studium
karego konia32 (il. 5). Jak wynika z dokumentów ar-
chiwalnych zarówno Wróblewski, jak i Mańkowski
nie mieli żadnych przeszkód w kontynuowaniu stu-
diów w zreformowanej Akademii.
W dwa lata po Mańkowskim i Wróblewskim —
w r. 1892 — zostali przyjęci na Akademię Edward
Trojanowski i Konrad Krzyżanowski.
Edward Trojanowski (ur. 27.IX.1872 w Kole) roz-
począł studia w charakterze wolnego słuchacza,
ucząc się w latach 1892—94 rysowania z gipsów
(głów); w dokumentach są również wzmianki o jego
zajęciach z batalistyki, pejzażu oraz kompozycji hi-
storycznej 33. Wspomnieć należy tu, że wprowadzenie
nowego statutu oznaczało dla wielu uczniów Akade-
mii pożegnanie się z nią na zawsze, bowiem Rada Pe-
dagogiczna po zrewidowaniu listy studentów usunęła
w lecie 1894 r. wielu z nich jako nie odpowiadających
wymaganiom wyższej uczelni. Szczególnie trudna była
sytuacja tych studentów, którzy przez parę lat uczyli
się niemal wyłącznie rysowania z gipsów. Z listy
uczniów skreślono wówczas Trojanowskiego; ponow-
nie przyjęto go po zdaniu odpowiedniego egzaminu
w październiku 1894 r.34 Podobne trudności spotkały
również Konrada Krzyżanowskiego, który przez dwa
lata — 1892—94 — zajmował się też przeważnie ry-
sowaniem głów gipsowych35. Egzaminu, uprawniają-
cego do rozpoczęcia nauki w zreformowanej Akademii
Krzyżanowski nie zdał. Przyjęto go jednak do grona
uczniów, bowiem po rozpatrzeniu przedstawionych
przez artystę prac Rada Akademicka uznała go za
godnego kontynuowania studiów. Przez następne dwa
lata do r. 1897 Krzyżanowski pracował pod kierun-
kiem K. Lebiediewa i I. Tworożnikowa, sumiennych
pedagogów, lecz mało interesujących malarzy, którzy
— obok W. Sawińskiego i N. Bruniego — prowadzili
dwuletnie zajęcia z uczniami w klasach studiów z na-
tury. Poprzedzały one następny, wyższy etap naucza-
nia — zajęcia w pracowniach.
Największą popularnością cieszyły się pracownie
Riepina i Kuindżiego. Swój program nauczania sfor-
mułował Riepin w artykule W obronie nowej Akade-
mii, gdzie pisał m.in.: Oto główne zasady przyszłej
Akademii: 1. Respektowanie i pełne zaufanie do me-
tody profesora-kierownika (nikt z członków Akademii
29 Ibidem, jedinica chranienija 110, k. 1, 4, 5, 47, 49.
•30 Materiały archiwalne, dotyczące Józefa Mańkowskie-
go zostały opublikowane przez autorkę w artykule, poś-
więconym sylwetce tego zapomnianego malarza, por. L.
SKALSKA, Józef Mańkowski — materiały do życia i twór-
czości, „Roczn. Muz. Naród, w Warszawie” XVII, 1973,
s. 353—390.
31 Ibidem, s. 354—353, il. 2—6.
32 Ol. pł. 110X80, sygn. po rosyjsku: MAŃKOWSKIJ, Mu-
zeum Akademii Sztuk Pięknych w Leningradzie, nr inw,
Ż-353.
33 CGIA, o.c., jedinica chranienija 104, k. 1, 11, 25.
31 Ibidem, k. 11. 12, 13, 14. 26.
35 Przebieg studiów Konrada Krzyżanowskiego autorka
szczegółowo omawia w artykule: Konrad Krzyżanowski —
lata studiów w Petersburskiej Akademii Sztuk Pięknych w
świetle materiałów archiwalnych, „Roczn. Muz, Naród, w
Warszawie” XVI, 1972, s. 407—439.
356