DOI Heft:
Nr. 4
DOI Artikel:Skalska-Miecik, Lija: Polscy uczniowie petersburskiej Akademii Sztuk Pięknych w latach dziewięćdziesiątych XIX wieku
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.48041#0373
POLSCY UCZNIOWIE PETERSBURSKIEJ AKADEMII
U. 10. Józef Mańkowski, Przy herbacie, 1895, Państwowe Muzeum Rosyjskie w Le-
ningradzie
akwarele, wykonane w r. 1895 43 (il. 10), znajdujące
się w zbiorach Państwowego Muzeum Rosyjskiego
w Leningradzie. Jedną z nich nabyła z wystawy aka-
demickiej ks. Maria TieniszewTa, znana kolekcjonerka
i opiekunka artystów, założycielka Działu Akwarel
w byłym Muzeum Aleksandra III w Petersburgu.
Z przeznaczeniem do tego Działu została nabyta przez
nią również akwarela Mańkowskiego.
Kuindżi nauczał w Akademii do 1897 r. W lutym
tego roku w Petersburskiej Akademii Sztuk Pięknych
doszło do rozruchów, których pretekstem stał się
konflikt Konrada Krzyżanowskiego z ówczesnym rek-
torem Akademii A. Tomiszką 48 49. Incydent ten wywołał
oburzenie wszystkich uczniów, następstwem czego
była podjęta na wiecu studentów decyzja o rozpo-
częciu strajku w wypadku, jeżeli rektor nie przeprosi
Krzyżanowskiego. Obecność Kuindżiego na tym wiecu
spowodowała natychmiastowe zwolnienie go — z roz-
kazu Prezydenta Akademii w. ks. Włodzimierza —
ze stanowiska profesora Akademii; wynikiem strajku
było ponadto usunięcie z uczelni wszystkich studen-
tów z prawem ewentualnego ponownego przyjęcia
w następnym roku szkolnym. Zajęcia na Akademii
przerwano do jesieni 1897 r. Wypadki lutowe prze-
konały w ten sposób, że reforma 1893 r. mimo jej
ogromnych korzyści nie spowodowała gruntownego
przeobrażenia i demokratyzacji Cesarskiej Akademii
Sztuk Pięknych, o czym marzyli pełni szlachetnych
zamierzeń „pieriedwiżnicy”, obejmując profesurę w
reorganizowanej uczelni. Następstwa tych wypadków
dowiodły przede wszystkim, że decydujące słowo na-
leży nie do pedagogów.
Jak wielu innych studentów Akademii z możliwoś-
ci ubiegania się o ponowne przyjęcie w poczet jej
uczniów nie skorzystał Kazimierz Stabrowski. Po pra-
wie dziesięcioletnim pobycie w tej uczelni opuścił on
ją w marcu 1897 r., udając się na kilka miesięcy do
Paryża50. Edward Trojanowski początkowo zdecydo-
wał się pozostać w Akademii, składając 28 lutego
1897 r. podanie w tej sprawie, ale już w kwietniu
zwrócił się o wydanie dokumentów, motywując swoją
decyzję brakiem środków materialnych51. Dla Kon-
rada Krzyżanowskiego, usuniętego z Akademii 7 mar-
ca 1897 r., jej drzwi zamknęły się na zawsze. Kiedy
w sierpniu 1897 r. pojawił się w Petersburgu, usiłu-
jąc pozyskać odpowiednie dokumenty w związku z
planowanym wyjazdem za granicę, zwrócił się on do
Akademii z prośbą o wydanie mu świadectwa o za-
chowaniu i sytuacji materialnej. Wywołało to praw-
dziwy wybuch oburzenia władz akademickich, czego
48 SKALSKA, Józef Mańkowski, o.c., s. 365, il. 12 i 13.
49 O zajściach w Akademii w lutym 1897 r. piszę szcze-
gółowo w artykule: Konrad Krzyżanowski, o.c., s. 411—413.
50 CGIA, o.c., jedinica chranienija 101, k. 49—50; —
R. FAŃSKI, Artystyczna para Kazimierz i Julia Stabraw-
scy, ,,Życie i Sztuka” 1903, nr 27 s. 4.
51 CGIA, o.c., jedinica chranienija 104, k. 20, 27.
359
U. 10. Józef Mańkowski, Przy herbacie, 1895, Państwowe Muzeum Rosyjskie w Le-
ningradzie
akwarele, wykonane w r. 1895 43 (il. 10), znajdujące
się w zbiorach Państwowego Muzeum Rosyjskiego
w Leningradzie. Jedną z nich nabyła z wystawy aka-
demickiej ks. Maria TieniszewTa, znana kolekcjonerka
i opiekunka artystów, założycielka Działu Akwarel
w byłym Muzeum Aleksandra III w Petersburgu.
Z przeznaczeniem do tego Działu została nabyta przez
nią również akwarela Mańkowskiego.
Kuindżi nauczał w Akademii do 1897 r. W lutym
tego roku w Petersburskiej Akademii Sztuk Pięknych
doszło do rozruchów, których pretekstem stał się
konflikt Konrada Krzyżanowskiego z ówczesnym rek-
torem Akademii A. Tomiszką 48 49. Incydent ten wywołał
oburzenie wszystkich uczniów, następstwem czego
była podjęta na wiecu studentów decyzja o rozpo-
częciu strajku w wypadku, jeżeli rektor nie przeprosi
Krzyżanowskiego. Obecność Kuindżiego na tym wiecu
spowodowała natychmiastowe zwolnienie go — z roz-
kazu Prezydenta Akademii w. ks. Włodzimierza —
ze stanowiska profesora Akademii; wynikiem strajku
było ponadto usunięcie z uczelni wszystkich studen-
tów z prawem ewentualnego ponownego przyjęcia
w następnym roku szkolnym. Zajęcia na Akademii
przerwano do jesieni 1897 r. Wypadki lutowe prze-
konały w ten sposób, że reforma 1893 r. mimo jej
ogromnych korzyści nie spowodowała gruntownego
przeobrażenia i demokratyzacji Cesarskiej Akademii
Sztuk Pięknych, o czym marzyli pełni szlachetnych
zamierzeń „pieriedwiżnicy”, obejmując profesurę w
reorganizowanej uczelni. Następstwa tych wypadków
dowiodły przede wszystkim, że decydujące słowo na-
leży nie do pedagogów.
Jak wielu innych studentów Akademii z możliwoś-
ci ubiegania się o ponowne przyjęcie w poczet jej
uczniów nie skorzystał Kazimierz Stabrowski. Po pra-
wie dziesięcioletnim pobycie w tej uczelni opuścił on
ją w marcu 1897 r., udając się na kilka miesięcy do
Paryża50. Edward Trojanowski początkowo zdecydo-
wał się pozostać w Akademii, składając 28 lutego
1897 r. podanie w tej sprawie, ale już w kwietniu
zwrócił się o wydanie dokumentów, motywując swoją
decyzję brakiem środków materialnych51. Dla Kon-
rada Krzyżanowskiego, usuniętego z Akademii 7 mar-
ca 1897 r., jej drzwi zamknęły się na zawsze. Kiedy
w sierpniu 1897 r. pojawił się w Petersburgu, usiłu-
jąc pozyskać odpowiednie dokumenty w związku z
planowanym wyjazdem za granicę, zwrócił się on do
Akademii z prośbą o wydanie mu świadectwa o za-
chowaniu i sytuacji materialnej. Wywołało to praw-
dziwy wybuch oburzenia władz akademickich, czego
48 SKALSKA, Józef Mańkowski, o.c., s. 365, il. 12 i 13.
49 O zajściach w Akademii w lutym 1897 r. piszę szcze-
gółowo w artykule: Konrad Krzyżanowski, o.c., s. 411—413.
50 CGIA, o.c., jedinica chranienija 101, k. 49—50; —
R. FAŃSKI, Artystyczna para Kazimierz i Julia Stabraw-
scy, ,,Życie i Sztuka” 1903, nr 27 s. 4.
51 CGIA, o.c., jedinica chranienija 104, k. 20, 27.
359