DOI Heft:
Nr. 1
DOI Artikel:Mytariewa, Kira W.: Tematyka syberyjska w twórczości Damela
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.48041#0047
TEMATYKA SYBERYJSKA W TWÓRCZOŚCI DAMELA
II. 1. Portret generał-gubernatora Syberii M. M.
Speranskiego, Gab. Ryc. MNW, Rys. Pol. 1750/40
stwowych w Rosji — Michała Michajłowicza Sperans-
kiego (1772—1839). Na karcie 40 jest on przedstawio-
ny w podstawie stojącej z arkuszem papieru w pra-
wej ręcej, jakby w momencie zgłaszania projektu
jednej ze swych reform, wydawania polecenia lub
składania raportu dotyczącego Syberii. W jego dość
szczupłej, pozbawionej jakiejkolwiek pozy sylwetce
nie ma nic, co by wskazywało, że jest to mąż stanu,
obdarzony wielką władzą. Z większą starannością wy-
studiowana jest charakterystyczna, zwężająca się ku
podbródkowi a rozszerzająca się ku skroniom twarz,
na której maluje się wyraz dobroduszności. U góry
napis: M. M. Sperański gounerneur generał en Syberie
1821.
Na innej karcie (46) Sperański przedstawiony jest
do kolan, siedzący przy stole. O ile pierwszy rysunek,
wykonany ołówkiem, wygląda na szybko sporządzoną
notatkę z natury, to drugi — wykonany ołówkiem,
bielą i kredką, opracowany z dużo większą starannoś-
cią — sprawia wrażenie studium przygotowawczego,
służącego do namalowania wielkiego oficjalnego por-
tretu dygnitarza. Mamy tu do czynienia i z dekoracją
w postaci draperii nad głową, uroczystą pozę, i
order na piersi, a wreszcie popiersie Aleksandra I na
stole. Wiadomo, że po rozstaniu z „młodymi przyja-
II. 2. Portret generał-gubernatora Syberii M. M.
Speranskiego, Gab. Ryc. MNW, Rys. Pol. 1750/46
ciółmi”, Aleksander I właśnie Speranskiego uczynił
swoim najbliższym zaufanym we wszystkich zagadnie-
niach polityki wewnętrznej i że z polecenia cara Spe-
ranski opracował i przedstawił w r. 1809 „Wstęp do
zbioru ustaw państwowych”. Działalność polityczna
Speranskiego wywołała jednak niezadowolenie wyż-
szych warstw reakcyjnej szlachty i Aleksander I ule-
gając jej żądaniom odsunął Speranskiego w r. 1812 od
spraw państwowych. Jednakże niełaska trwała krótko,
w r. 1816 jest on ponownie bardzo aktywny, a w 1819
został (mianowany generał-gubernatorem Syberii. Tu
właśnie poznał go Damel. Z fragmentarycznych i ską-
pych danych życiorysowych Damela można się zorien-
tować, że Sperański darzył go szczerą sympatią, prze-
jął się jego losem i przyczynił się do wcześniejszego
powrotu z zesłania. Z krótkiej biografii Damela napi-
sanej przez Rastawieckiego dowiadujemy się, że Spe-
ranski po opuszczeniu Syberii utrzymywał z nim ko-
respondencję przez wiele lat, a ‘kiedy przejeżdżał przez
Mińsk, to nawet zatrzymał się tam specjalnie jeden
dzień, by odwiedzić pracownię malarza.
Jest bardzo prawdopodobne, że Damel, pragnąc
odwdzięczyć się swemu dobroczyńcy, zaczął malować
na Syberii jego portret, a omawiany rysunek jest do
niego szkicem wstępnym.
39
II. 1. Portret generał-gubernatora Syberii M. M.
Speranskiego, Gab. Ryc. MNW, Rys. Pol. 1750/40
stwowych w Rosji — Michała Michajłowicza Sperans-
kiego (1772—1839). Na karcie 40 jest on przedstawio-
ny w podstawie stojącej z arkuszem papieru w pra-
wej ręcej, jakby w momencie zgłaszania projektu
jednej ze swych reform, wydawania polecenia lub
składania raportu dotyczącego Syberii. W jego dość
szczupłej, pozbawionej jakiejkolwiek pozy sylwetce
nie ma nic, co by wskazywało, że jest to mąż stanu,
obdarzony wielką władzą. Z większą starannością wy-
studiowana jest charakterystyczna, zwężająca się ku
podbródkowi a rozszerzająca się ku skroniom twarz,
na której maluje się wyraz dobroduszności. U góry
napis: M. M. Sperański gounerneur generał en Syberie
1821.
Na innej karcie (46) Sperański przedstawiony jest
do kolan, siedzący przy stole. O ile pierwszy rysunek,
wykonany ołówkiem, wygląda na szybko sporządzoną
notatkę z natury, to drugi — wykonany ołówkiem,
bielą i kredką, opracowany z dużo większą starannoś-
cią — sprawia wrażenie studium przygotowawczego,
służącego do namalowania wielkiego oficjalnego por-
tretu dygnitarza. Mamy tu do czynienia i z dekoracją
w postaci draperii nad głową, uroczystą pozę, i
order na piersi, a wreszcie popiersie Aleksandra I na
stole. Wiadomo, że po rozstaniu z „młodymi przyja-
II. 2. Portret generał-gubernatora Syberii M. M.
Speranskiego, Gab. Ryc. MNW, Rys. Pol. 1750/46
ciółmi”, Aleksander I właśnie Speranskiego uczynił
swoim najbliższym zaufanym we wszystkich zagadnie-
niach polityki wewnętrznej i że z polecenia cara Spe-
ranski opracował i przedstawił w r. 1809 „Wstęp do
zbioru ustaw państwowych”. Działalność polityczna
Speranskiego wywołała jednak niezadowolenie wyż-
szych warstw reakcyjnej szlachty i Aleksander I ule-
gając jej żądaniom odsunął Speranskiego w r. 1812 od
spraw państwowych. Jednakże niełaska trwała krótko,
w r. 1816 jest on ponownie bardzo aktywny, a w 1819
został (mianowany generał-gubernatorem Syberii. Tu
właśnie poznał go Damel. Z fragmentarycznych i ską-
pych danych życiorysowych Damela można się zorien-
tować, że Sperański darzył go szczerą sympatią, prze-
jął się jego losem i przyczynił się do wcześniejszego
powrotu z zesłania. Z krótkiej biografii Damela napi-
sanej przez Rastawieckiego dowiadujemy się, że Spe-
ranski po opuszczeniu Syberii utrzymywał z nim ko-
respondencję przez wiele lat, a ‘kiedy przejeżdżał przez
Mińsk, to nawet zatrzymał się tam specjalnie jeden
dzień, by odwiedzić pracownię malarza.
Jest bardzo prawdopodobne, że Damel, pragnąc
odwdzięczyć się swemu dobroczyńcy, zaczął malować
na Syberii jego portret, a omawiany rysunek jest do
niego szkicem wstępnym.
39