Instytut Sztuki (Warschau) [Hrsg.]; Państwowy Instytut Sztuki (bis 1959) [Hrsg.]; Stowarzyszenie Historyków Sztuki [Hrsg.]: Biuletyn Historii Sztuki (36.1974)

KRONIKA STOWARZYSZENIA HISTORYKÓW SZTUKI

W dniach 9—11 listopada 1972 r.
odbyła się w Lublinie XXII Sesja
Naukowa Stowarzyszenia History-
ków Sztuki pt. „Sztuka około roku
1600”. W trakcie Sesji, w której
wzięło udział ponad 350 uczestni-
ków, wygłoszono 21 referatów, w
dyskusji zabierało głos 11 uczestni-
ków Sesji.
I dzień obrad
Słowo wstępne dr J. Łozińskiego.
Referaty: prof. dr W. Tatarkiewicz
(Warszawa), Rok 1600; prof. dr W.
Tomkiewicz (Warszawa), Kultura
polska około roku 1600; doc. dr A.
Miłobędzki (Warszawa), Architek-
tura polska około roku 1600; dr
hab. J. Kowalczyk (Warszawa),
Związki artystyczne Polski i We-
necji na przełomie XVI i XVII
wieku; mgr K. Majewski (Lublin),
Contubernium muratorum w Lu-
blinie w latach 1571—1625; mgr

XXII SESJA NAUKOWA SHS
K. Parfianowicz (Lublin), Działal-
ność artystyczna w Kazimierzu Dol-
nym w latach 1586—1656; dr A. Ku-
rzą tkowska (Lublin), Recepcja rzeź-
by pińczowskiej na Lubelszczyźnie.
II dzień obrad
Referaty: dr T. Chrzanowski (Kra-
ków), Zagadnienie neogotyku około
1600 — próba interpretacji; doc. dr
C. Krassowski (Warszawa), Prze-
słanki gospodarcze programu archi-
tektonicznego w Polsce około
1600 r.; dr hab. T. Jaroszewski
(Warszawa), Palladiański pałac i
problem jego architektury; mgr A.
Piskadło (Warszawa), Obraz archi-
tektury polskiej do połowy XVII
wieku w „Polonii” Szymona Staro-
wolskiego; doc. dr J. Lepiarczyk
(Kraków), Przebudowa Zamku Kró-
lewskiego w Krakowie za Zygmun-
ta III; dr M. Brykowska (Warsza-
wa), Pustelnia Złotego Lasu (poka-

medulski kościół w Rytwianach);
dr A. Małkiewicz (Kraków), Po-
kamedulski kościół w Rytwianach;
mgr J. Skuratowicz (Poznań), Po-
czątki nurtu niderlandzkiego w
rzeźbie śląskiej 2. poł. XVI wieku;
dr E. Rozpędowska (Wrocław), Póź-
norenesansowy dwór na Śląsku;
mgr M. Glińska (Szczecin), Działal-
ność kamieniarzy pochodzenia ni-
derlandzkiego na Pomorzu Zachod-
nim na przełomie XVI i XVII wie-
ku.
III dzień obrad
Referaty: mgr F. Stolot (Kraków),
Typy kompozycyjne drewnianych
ołtarzy w Małopolsce do roku 1600;
dr J. Samek (Kraków), Problem
aktualności Drzewa Jessego w sztu-
ce polskiej XVII wieku; doc. dr
E. Iwanoyko (Poznań), Ikonografia
stropu Sali Wielkiej Rady w Ra-
tuszu Gdańskim.

SPRAWOZDANIE Z DYSKUSJI NAD REFERATAMI WYGŁOSZONYMI
NA XXII SESJI NAUKOWEJ STOWARZYSZENIA HISTORYKÓW SZTUKI W LUBLINIE
„SZTUKA OKOŁO ROKU 1600”. 9.XI. - 11 .XI. 1972 r.

Dr Łoziński otwierając Sesję,
powiedział, że pierwotnie miała ona
być poświęcona sztuce ok. r. 1600,
w dość wąskim zakresie czasowym.
Zakres ten — wobec zgłoszeń wielu
referatów — uległ rozszerzeniu: te-

dochodzą do głosu.
Referaty z Sesji opublikowano
w oddzielnym tomie, w serii Ma-
teriały Sesji Naukowych SHS w
Państwowym Wydawnictwie Nau-
kowym (1974).

określić, gdzie się one kończą; a
zwłaszcza czy kończą się one zaw-
sze dokładnie w r. 1600 czy 1700.
W historii politycznej istnieje prak-
tyka przyjmowania innych i to dość
przekonywających takich dat koń-
cowych, które o co najmniej kilka-
naście lat wchodzą w następne stu-
lecie. I tak np. przyjmuje się rok
1815 jako koniec XVIII w., a 1914
jako koniec XIX w.; nie potrze-
te mają swo-
je uzasadnienie i że można je w
pewnej mierze cofać i wstecz. To
jest uwaga zasadnicza. Istnieją oczy-
wiście jakieś okresy przejściowe, w
których coś się przesila i tworzy
się coś nowego, ale czy nie jest to

działby początki konserwatyzmu
znacznie później. Zdaniem prof.
Tomkiewicza ustrój Polski był wy-
znaczony już w 2. połowie XVI w.
— napewno takie daty jak 1569,
1573, 1577 wyznaczają ramy tego
ustroju, ale jak te ramy będą wy-
pełnione, to nie było oczywiste do
początków XVII w. W ramach tych
można było bowiem stworzyć ustrój
inny nieco. Tutaj spotykamy się
z zagadnieniem powoływania się na
dawne czasy. Szlachta, magnateria,
pisarze na przełomie XVI i XVII
w. zaczęli się powoływać na dawne
czasy, ale to powoływanie się jest
dwuznaczne — w ustach Skargi
powoływanie się na dawne czasy
ciąży do absolutum dominium, a
drugie skrzydło szlachty powołuje
się na rokosz gliniański, na zarysy
demokracji szlacheckiej, które mia-
ły już istnieć w przeszłości. Chociaż
istotnie już z końcem XVI w. ufor-
mował się ustrój Polski, to wypeł-
nienie treścią tego ustroju było
rzeczą następnych dziesięcioleci.
Prof. Czapliński wyraził przekona-
nie, że o istotnym konserwatyzmie,
odwróceniu się od nowości (słynne
„nie chcę nonitates” Łukasza Opa-
lińskiego w rozmowie wójta z ple-

Wypowiedź prof. dr Władysława
Czaplińskiego dotyczyła periodyza-
cji, o ile można przyjąć, że rok
1600 jest wyraźną granicą. Za przy-
jęciem takiej granicy wypowiedział
się prof. W. Tatarkiewicz, natomiast
zdaniem prof. W. Tomkiewicza
przyjmowanie cezur określonych
jedną datą, jest rzeczą niebezpiecz-
ną. W istocie stulecia! tworzą
wprawdzie jakiś rytm rozwoju kul-
tury ludzkiej, ale nie jest łatwo

okres dłuższy niż kilkanaście lat?
Prof. Tomkiewicz poruszył spra-
wę genezy konserwatyzmu szlachec-
kiego, którego występowanie do-
strzegał już w XVI w., cytując tu-
taj ciekawą wypowiedź Górnickie-
go. Czy nie jest to jednak za wcześ-
nie na genezę konserwatyzmu?
Przecież i Długosz chwali dawne
czasy. Jedynym chyba człowiekiem,
który nie chwalił dawnych czasów
był Adam, jednak już napewno
zaczął chwalić dawne czasy, odkąd
miał żonę. Profesor Czapliński wi-

matyka Sesji obejmuje zagadnienia
całej drugiej połowy XVI i pierw-
szej połowy XVII stulecia, z tym,
że nacisk położono na charaktery-
styczne dla sztuki polskiej zjawis-
ka przełomu stuleci, które właśnie
na terenie Lubelszczyzny tak silnie

ba tłumaczyć, że daty

91